Yennenga
| Princess Yennenga | |
|---|---|
 Statue of Yennega, an emblematic figure in Burkina Faso | |
| Harong | Dagomba Kingdom |
| Amá | King Nedega |
Si Yennenga na sarong maalamat na prinsesa, na itinuturing na ina kan mga Mossi na tao kan Burkina Faso . [1] Siya na sarong tanyag na mandirigma na importante para sa saiyang ama, na si Naa Gbewaa o Nedega, an nagtatag kan kahadean nin Dagbon, na nguyan na nasa Ghana. Ngunit an prinsesa na naghangad nin saro pang tadhana asin nagpasya na maghale sa kahadean. Habang nagdadalagan kaiba an saiyang kabayo, nabisto niya an sarong aking mangangaso, si Rialé kun sain siya nagkaigwa nin aki na inaapod na Ouedraogo . An Ouedraogo na sarong bistadohon na apelyido sa Burkina Faso asin nangangahulugang "lalaking kabayo" bilang parangal sa kabayo na humahantong sa prinsesa sa Rialé. Si Yennenga o an saiyang aki na si Ouedraogo na itinuturing na tagapagtatag nin mga Kahadean kan Mossi . Igwang manlaen- laen na mga bersyon tungkol sa pagdulag kan prinsesa.
Biography[baguhon | baguhon an source]
Si Yennenga na sarong prinsesa nin Burkina Faso, na nabuhay mahigit 900 taon na an nakaagi, an aki na babae kan hadeng Nedega asin kan reyna na si Napoko. Si Nedega na sarong amay kan ika-12 siglong hade nin Kahadean kan Dagbon sa ngunyan na hilaga nin Ghana .[2] Pinadakula siya kan saiyang ama bilang sarong bihasang mangangaso asin manlalaban. Siya na magayon[3] (an saiyang pangaran, Yennenga, na nangangahulugang "an slim" na tumutukoy sa saiyang kagayonan ) asin naging sarong kultural na icon, sarong babaeng may makusog na karakter asin sarong malayang pag-iisip asin pinapadaba na prinsesa na poon sa edad na 14, lumaban sa labanan para sa saiyang ama laban sa kalapit na Malinkés . Tood siya sa mga sibat, sibat adin busog, siya na sarong mahusay na babaeng mangangabayo asin nanginginot sa sadiri niyang batalyon . Si Yennenga na sarong mahalagang mandirigma na kan siya na magabot sa edad na pwedeng magpakasal, an saiyang ama na dae magtugot na pumili nin mapapangagom para sa saiya o tugutan siya na magpakasal.[4] Para ipahayag an saiyang pagmundo sa saiyang ama, si Yennenga na nagtanom nin sarong bukirin nin trigo. Kan nagdakula an pananom, pinabayaan niya na malapa ini. Ipinaliwanag niya sa saiyang ama na ito an saiyang namamatian, na dae makapag-agom. Nabigo si Nedega na maantig sa hiro na kaini asin ikinulong an saiyang aki na babae. [5]
Saro sa mga parakabayo kan hade nagtabang ki Yennenga, na nagsolsi bilang tawo, nakadulag siya kan maputol an Maninkés, ginadan an kaiba niya, asin solo ining nawalat na Yennenga. Padagos siang nagsakay panorte. [6] banggi, kan pagal - pagal na siya sa pagbalyo nin salog, an estatusyon ni Yennenga dinara sia sa sarong kadlagan. Naghilingan siya asin nakiamigo sa sarong simpleng paratang inaapod na Riale. Kan mahiling niya sa disgrasya ni Yennenga, nagkaminugotan sinda.[7] [8] Yennlenga asin Riale nagkaigwa nin aking lalaki na nginaranan nindang Ouedraogo, na nangangahulogan "tingraw" asin ngonyan saro nang komun na pangaran sa Burkina Faso. Dinalaw ni Ouedrago an saiyang lolo na si Hadeng Nadega, na naghahanap nin Prinsesa Yennenga sa nag - aging mga taon. Kan madiskobre na buhay pa an saiyang aking babae, iinareglo ni Hadeng Nadega na magkaigwa nin punsion saka nagsugo sia nin mga delegado tanganing kuanon sa harong an namomotan niang aki. Si Princess Yennenga kaiba si Raile nagbalik sa kahadean nin Dagomba na may bukas na armas hale sa saiyang ama; na naggarantiya na an makoapo niang si Ouedraogo inako an pinakamarahay na pagsasanay. man tinawan nin bursyado, baka asin iba pang paninda na ginamit tanganing magpatindog kan kahadean sa Mossi. Ouedraogo an nagpundar kan Kahadean nin Mossi.
Legasiya[baguhon | baguhon an source]
Pigkokonsiderar an Yennenga kan Mossi na ina kan saindang imperyo asin dakol na estatuwa niya an mahihiling sa kabiserang siyudad kan Burkina Faso, Ouagadougou. estatuwa nin sarong bulawan na estant, na inapod Étalon de Yennenga, iginagawad bilang pinakaenot na premyo sa biennial Panafrican Film asin Television Festival of Ouagdogurau (FESPACO). An grupo nasyonal na batuta binabansagan na "Les Étalons" ("the Stallions") sa pagsambit kan establisya ni Yennenga.[9] Poon kan 2017, may nangyayaring proyekto nin sarong bagong siudad harani sa Ouagadougou asin aapodon na Yennenga.
Literatura asin pelikula[baguhon | baguhon an source]
- La ngalan de la Volta[10]
- PAGKAMUOT
Mga Toltolan[baguhon | baguhon an source]
- ↑ Smith, Cheryl A. (2005). Market Women: Black Women Entrepreneurs--past, Present, and Future. Greenwood Publishing Group. p. 17. ISBN 0-275-98379-X.
- ↑ "The Legend of Yennenga Stallion". What is Fespaco?. BBC World Service. 2001. Retrieved 2008-05-03.
- ↑ "Princesse Yennenga (Burkina Faso): amazone rebelle contre le patriarcat, mère-fondatrice du Royaume Mossi". Le Mouvement Matricien (in French). 2012-06-29. Retrieved 2020-03-15.
- ↑ Allan, Tuzyline Jita (1997). Women's Studies Quarterly: Teaching African Literatures in a Global Literary. Feminist Press. p. 86. ISBN 1-55861-169-X.
- ↑ Sheldon, Kathleen E. (2005). Historical Dictionary of Women in Sub-Saharan Africa. Scarecrow Press. p. 272. ISBN 0-8108-5331-0.
- ↑ Waweru, Nduta (2018). "Yennenga, the Dagomba warrior princess whose son founded the Mossi Kingdom of West Africa". Face 2 Face Africa.
- ↑ Smith, Cheryl A. (2005). Market Women: Black Women Entrepreneurs--past, Present, and Future. Greenwood Publishing Group. p. 17. ISBN 0-275-98379-X.
- ↑ Sheldon, Kathleen E. (2005). Historical Dictionary of Women in Sub-Saharan Africa. Scarecrow Press. p. 272. ISBN 0-8108-5331-0.
- ↑ Marchais, Julien (2006-12-09). Burkina Faso (in French). Petit Futé. p. 102. ISBN 2-7469-1601-0.
- ↑ Journal of the Association of Francophone Studies: JOFRAS. - Volume 1 - Page 87 Association of Francophone Studies - 1990 "The two plays deal with the history and the legendes of the majority Mossi of the Burkina Fasso. La fille de la Volta, is a dramatisation of the love affair between the Mossi amazon princess Yenenga and the elephant hunter Riale, a non-Mossi .."
