Zoroaster
Si Zoroaster (/ˌzɒroʊˈæstər/ or /ˈzɒroʊˌæstər/, hale sa Griyegong Ζωροάστρης Zōroastrēsna hale man sa Persiano: زرتشت Zartosht), bisto man sa apod na Zarathustra (/ˌzɑːrəˈθuːstrə/; Avestan: 𐬀𐬭𐬙𐬱𐬎𐬚𐬀𐬭𐬀𐬰 Zaraθuštra), o Zarathushtra Spitama o Ashu Zarathushtra, sarong antigong propetang Irani na an saiyang mga katokdoan nabilog sa sarong relihiyon na inaapod na Zoroastrianismo. An sinabing relihiyon nagin dominante sa Soanoy na Persya. Siya parataram kan lenggwaheng Lumang Avestan asin sinasabing nabuhay sa bandang subangan kan Iraning Plateau dawa totoo daing gayo pusog na kaaraman sa bagay na ini[1]
Siya tinotongod na nabuhay mga 1000 BCE o mas amay pa alagad an iba ibinubugtak siya sa ika-7 asin ika-6ng na siglo BCE, na kagurubay ninda Cyrus an Dakula asin ki Darius. An Zoroastrianismo dati nang antigong relihiyon kan ini natala sa rekord asin ini an opisyal na relihiyon kan Antigong Persya. Si Zoroaster iyo an kagsurat kan Yasna Haptanghaiti asin kan Gathas, mga himno na iyo an ubod kan liturhikang pilosopiya kan relihiyon na ini. Si Zoroaster namimidbid sana man huli kan saiyang mga nawalat na mga kasusuratan.
Pilosopiya[baguhon | baguhon an source]
Si Zoroaster nagsasabing pinasabngan siya ni Ahura Mazda (Madunong na Kagurangnan) sa sarong bisyon na magtokdo kan katotohanan. An saiyang tinogdas na relihiyon may elemento nin monoteismo (sarong Kagurangnan) asin dualismo (an laban kan pwersa nin tama sa pwersa nin sala). Pinapamugtak kan mga iskolar na an relihiyon na ini may dakulang impluensya sa mga nagsurunod na katinubdan arog kan Judaismɔ asin sa mga Abrahamikong relihiyon nin Kristiyandad asin Islam. [2][3]
Sa Gathas, si Zoroaster hinbihiling an kundsisyon kan tawo bilang sarong pagpapakitusay sa pag'oltan kan aša (katotohanan) asin druj (kaputikan). An konseptong katugmaran kan aša pinong tinatawan kahulogan asin mapawot matawan sayod na kahulogan mala ta ini an pundasyon kan gabos na doktrinang Zoroasteriano, siring sa linalang (ini aša), eksistensya (ini man aša), asin ta ini an kamugtakan kan talingkas na boot. An katuyohan kan sangkatawhan asin gabos na linalang iyo na magdanay sa aša. Para sa katawhan, ini mangyayari sa aktibong partisipasyon sa buhay asin an pagsaboot kan mga poasitibo mga marayrahay na mga kaisipan, mga tataramon asin mga kaginibohan.[4]
Si Zoroaster pigtawan doon an matalingkas na bugtak kan sarong indibidwal sa pagpili kan tama o sala asin an responsibilidad niya para sa anoman na saiyang ginibo. An personal na pagboot sa pag'ako nin aša o arta (orden na langitnon) asin pagsikwal kan druj (kamangmangan asin kabalanggohan) sarong desisyon na personal asin bakong dikta kan Ahura Mazda. Para ki Zarathustra, sa pag'isip nin maray na mga kaisipan, pagtaram maray na mga tataramon, asin paggibo nin marhay na gibo (arog halimbawa pagtabang sa mga tikapo o nagtitios) naresulta sa pagpalangkaw kan pwersang langitnon na aša o arta sa kinaban asin sa satuya mansana, asin orog na napaparani kita sa dalan nin eternal pasiring sa Kaglalang.
Mga panluwas na takod[baguhon | baguhon an source]
[5] Zoroastrianismo. Kinua 07-23-17]
