Asya

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Mapa kan kinàban na ipinapahiling an kinamomogtakan kan Asya

An Asya an pinakadakulà asin pinakamatawong kontinente sa kinàban. Sakop kaini an 8.6% kan enterong ibabaw na parte kan kinàban (o 29.4% kan kadagaan na parte kaini). Poco mas o minus 4 bilyon katawo an nag-eerok digdi o an sobra sa 60% kan presenteng populasyon kan kinàban.

Nabábangâ sa anom na sub-rehiyon kan UN an Asya. An Norteng Asya, Sentral na Asya, Sur-sulnupan na Asya, Sur na Asia, Subangan na Asya asin Sur-subangan na Asya.

Mga UN subregion kan Asya      Norteng Asya      Central na Asya      Sur-Sulnupan na Asya      Sur na Asya      Subangan na Asya      Sur-Subangan na Asya
Mapang pisikal kan Asya (dai kabali an Sur-sulnupan na Asya).

Heograpiya[baguhon | baguhon an source]

An Asya iyo an pinakadakulang kontinente asin minasakop sa dai-makulang na ikatolong parte kan kinaban. Igwang sukol ini nin 49,694,700 milya kuwadrado (mi2). nagsusuway ini sa Europa sa paagi kan sarong makinaryang libu-libong linya an minaagi gikan sa Bukid Ural paduman sa Dagat Kaspiyan, Kabukidan nin Kawkasus asin sa Dagat Itom (Black Sea). An hangganang nagbabanga sa Aprika asin Asya iyo an Kanal Suez asin an hangganan sa tanga kan Amihanan na Amerika asin Asya iyo an Itiot nin Bering. Sa amihanan kan Asya iyo an Kadagatan Artiko asin sa habangatan kaini, an Kadagatan Indyano. An Kadagatang Pasipiko an nasa subangan kan Asya asin sa sulnupan kaini madudugangan an Bukid Ural, Dagat Kaspiyan, Dagat Itom asin Dagat Egeo.

An kontinenteng ini an pinakadakulang lupalop sa bilog na kinaban asin binistong saro sa pinagsulputan kan mga dakilang Sibilisasyon na nagpabago asin naghulma sa kaisipan asin pagtubod kan mga tawo sa kinaban. Pira sa mga bistong sibilisasyon na gikan digdi sa Asya iyo an Sibilisasyon nin Tsina, Indya, Mesopotamya, Persya asin sibilisasayon na Armaiko na igwang duwang sangay - an Israel asin arabo. Nakamugtak man sa Asya an Kadagatang Indyano, Dagat Habagatan na Tsina (an pinakadakulang dagat sa kinaban), Kadagatan Pasipiko asin Kadagatan Artiko. An Europa an kadukot kaining kontinente na pinagsuway sana kan mga hangganan kan kabukidan nin URAL, Dagat Kaspiyan, Dagat Itom asin kan kabukidan nin Kawkasus. An Suez Canal naman an siyang hangganan kaini bago mag-abot sa nasyon na Ehipto kan kontinenteng Aprika. Sa dami kan mga grupo kan lahi nin mga tawo, an Asya pa langgad an nanginginot asin padagos na nag-uusbong sa pagluwas kaini paduman sa iba pang mga nasyon asin pagdagsa man digdi kan mga ibang lahi nin tawo gikan sa kontinente kan Europa, Amerika asin Afrika.

Politikal na Heograpiya[baguhon | baguhon an source]

Poon 1841 hanggan 1997, sarong kolonya nin british an Hong Kong.
Bandera Pangaran Populasyon[1]
()
Area
(km²)
Kapital
Flag of Apganistan Afghanistan 34,656,032 647,500 Kabul
Flag of Armenia Armenia 2,924,816 29,743 Yerevan
Flag of Aserbayhan Azerbaijan[2] 9,725,376 86,600 Baku
Flag of Bahrain Bahrain 1,425,171 760 Manama
Flag of Bangladesh Bangladesh 162,951,560 147,570 Dhaka
Flag of Bhutan Bhutan 797,765 38,394 Thimphu
Flag of Brunei Brunei 423,196 5,765 Bandar Seri Begawan
Flag of Kambodya Cambodia 15,762,370 181,035 Phnom Penh
Flag of the People's Republic of China China (PRC) 1,403,500,365 9,596,961 Beijing
Flag of Cyprus Cyprus 1,170,125 9,251 Nicosia
Flag of Subangan na Timor Subangan na Timor 1,268,671 14,874 Dili
Flag of Egypt Egypt[2] 95,688,681 1,010,408 Cairo
Flag of Georgia (country) Georgia[2] 3,925,405 69,700 Tbilisi
Flag of India India 1,324,171,354 3,287,263 New Delhi
Flag of Indonesya Indonesia[2] 261,115,456 1,904,569 Jakarta
Flag of Iran Iran 80,277,428 1,648,195 Tehran
Flag of Iraq Iraq 37,202,572 438,317 Baghdad
Flag of Israel Israel 8,191,828 20,770 Jerusalem (disputed)
Flag of Japan Japan 127,748,513 377,915 Tokyo
Flag of Jordan Jordan 9,455,802 89,342 Amman
Flag of Kasahistan Kazakhstan[2] 17,987,736 2,724,900 Astana
Flag of Kuwait Kuwait 4,052,584 17,818 Kuwait City
Flag of Kirgistan Kyrgyzstan 5,955,734 199,951 Bishkek
Flag of Laos Laos 6,758,353 236,800 Vientiane
Flag of Lebanon Lebanon 6,006,668 10,400 Beirut
Flag of Malasya Malaysia 31,187,265 329,847 Kuala Lumpur
Flag of the Maldives Maldives 427,756 298 Malé
Flag of Mongolya Mongolia 3,027,398 1,564,116 Ulaanbaatar
Flag of Myanmar Myanmar 52,885,223 676,578 Naypyidaw
Flag of Nepal Nepal 28,982,771 147,181 Kathmandu
Flag of Koreang Norte North Korea 25,368,620 120,538 Pyongyang
Flag of Oman Oman 4,424,762 309,500 Muscat
Flag of Pakistan Pakistan 211,103,000 796,095 Islamabad
Flag of State of Palestine Palestine 4,790,705 6,220 Ramallah
(Jerusalem) (claimed)
Flag of Philippines Philippines 103,320,222 343,448 Manila
Flag of Qatar Qatar 2,569,804 11,586 Doha
Flag of Rusya Russia[2] 143,964,513 17,098,242 Moscow
Flag of Saudi Arabia Saudi Arabia 32,275,687 2,149,690 Riyadh
Flag of Singapura Singapore 5,622,455 697 Singapore
Flag of Sur na Korea South Korea 50,791,919 100,210 Seoul
Flag of Sri Lanka Sri Lanka 20,798,492 65,610 Colombo
Flag of Syria Syria 18,430,453 185,180 Damascus
Flag of Taiwan Taiwan (ROC) 23,556,706 36,193 Taipei
Flag of Tayikistan Tajikistan 8,734,951 143,100 Dushanbe
Flag of Thailand Thailand 68,863,514 513,120 Bangkok
Flag of Turkey Turkey[3] 79,512,426 783,562 Ankara
Flag of Turkmenistan Turkmenistan 5,662,544 488,100 Ashgabat
Flag of United Arab Emirates United Arab Emirates 9,269,612 83,600 Abu Dhabi
Flag of Uzbekistan Uzbekistan 31,446,795 447,400 Tashkent
Flag of Bietnam Vietnam 94,569,072 331,212 Hanoi
Flag of Yemen Yemen 27,584,213 527,968 Sana'a

Within the above-mentioned states are several partially recognized countries with limited to no international recognition. None of them are members of the UN:

Flag Name Population
Area
(km²)
Capital
Flag of Abkhazia Abkhazia 242,862 8,660 Sukhumi
Plantilya:Country data Artsakh Artsakh 146,573 11,458 Stepanakert
Flag of Northern Cyprus Northern Cyprus 285,356 3,355 Nicosia
Flag of South Ossetia South Ossetia 51,547 3,900 Tskhinvali

Toltolan[baguhon | baguhon an source]

  1. "World Population Prospects: The 2017 Revision". ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Retrieved 10 September 2017. 
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 transcontinental country.
  3. Eastern Thrace region of Turkey is in Europe. Therefore Turkey is a transcontinental country.