Jump to content

Lapulapu

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
(Nakatukdo hali sa Lapu-Lapu)
Lapulapu pangaran man nin sira sa Filipinas. Kun sa ciudad, hilnga Lapu-Lapu (ciudad)

Si Lapulapu (1491 – 1542) hade kan Maktan, sarong isla sa Bisaya, Filipinas na bantog bilang pinaka-enot na tinubo sa arkipelago na nagtumang sa pagkokolonya kan mga Kastila. Siya ngonyan an hinihiling na enot na Pilipinong heroe.

Naroromdoman si Lapulapu sa pagsogpo' kan pagsasakyada kan mga Kastila sa saiyang islang kahadean asin iyo an ikinagadan kan Portuges na eksplorador na si Fernando de Magallanes sa ralaban na inaapod ngonyan na Sagupaan sa Maktan.

Si Magellan enot nang napirit asin napaoyon an Hade kan Zubu (si Datu Humabon) na magpabonyag komo sarong Kristiyano asin magsumpa nin lealtad sa Espanya. Alagad si Lapulapu nagngungutiil na gayo na magpasakop. Kaiba an dakulang pwersa, linusob na Magellan an Maktan kan Abril 27, 1521 kaidto alagad sinabat sinda kan hokbo ni Lapulapu na nagbibilang labing sangribo duman sa baybayon. Makuri an ralaban alagad dai nakatabang an mga kanyon na Magellan ta dai makarani an saiyang mga bapor gibo kan magapoon sa harani sa kosa asin an paputok ninda dai makaabot sa kalaban. Nagpadara nin mga soldados siya ngane suroloon an mga kahaharongan pero ini logod an nagpalaad kan isog kan mga kabwan ni Lapulapu asin daing takot dinaguso an mga Kastila na patos sa barote' na metal alagad tinuyong garodon asin tigbason kan mga tauhan ni Lapulapu an mga tabay ta daing tahob. Sa paagi kaini dakul nagkagaradan sa mga Kastila, kaiba na si Magellan na pigsurorogan kan ini mapasungkab ta nalugad nin makuri sa walang tabay. Kan nahiling nindang daing herak na inutasan buhay an pamayo ninda, na sabi ni Antonio Pigafetta "saindang salming, ilaw, ranga asin tunay na giya.."[1] an mga Kastila nagkurutipas na pabalik sa saindang mga sasakyan.

Susog sa lumang orosipon digdi sa Sulu, si Lapulapu sarong Muslim na datu.

An banwang Bangsamoro, na iyo an tubong kadagaan kan mga Moslem sa habagatan kan Filipinas, kinokonsiderar siya sarong Muslim asin kabuhan kan etnikong grupo na Tausug

Saro pang pangaran ni Lapulapu, na natala ni Carlos Calao, sarong ika-17ng Siglo poeta na Kastilang Intsik sa saiyang rawitdawit "Que Dios Le Perdone" (Kastila,"Na an Diyos Patawaron Man Logod Siya) iyo an "Cali Pulacu".

An 1898 na Pagpapahayag nin Katalingkasan kan Filipinas natomoyan si Lapulapu komo "Hadeng Kalipulako kan Mactan"

Pagromdom

[baguhon | baguhon an source]

An mga Cebuano nagpatindog nin sarong monumento sa pag-onra saiya sa Isla kan Mactan asin pigbago an pangaran kan Opon, pigngaranan nang Lapu-Lapu. Saro man na estatuwa ni Lapulapu ipigregalo kan South Korea sa Filipinas. Ini nakatindog na sa Liwasan Rizal. Si Senador Gordon sa ika-14 Kongreso nagsangat man nin bill na ideklara an Abril 27 bilang Adlaw ni Lapu-Lapu.

An pigura ni Lapulapu yaon sa opisyal na selyo kan Philippine National Police. An 1-sentabo na takal igwang pigura ni Lapulapu sa barayan niya. Ini totoo pigretiro na bilang kwarta (1967-1974). Sarong sira sa Filipinas nagngangaran na "Lapu-Lapu" alagad mas aram an sirang ini sa Bisaya asin Mindanao na "pugapo" na sa Bikol, boot sabihon sira sa kosa.

Duwang pelikula sa Filipinas inapod na "Lapu-Lapu", pareho manongod sa buhay ni Lapulapu. An chief lapu-lapu (sarong cocktail) ipigngaran sa pag-onra saiya.

Mga Panluwas na Takod

[baguhon | baguhon an source]
  1. Tausug Moslem si Lapu-Lapu-http://www.bangsamoro.info/modules/wfsection/article.php?articleid=33
  2. Ginikanan ni Lapu-Lapu Sinusog- http://www.seasite.niu.edu/Tagalog/Modules/Modules/MuslimMindanao/historical_timeline_of_the_royal.htm
  3. "Adlaw ni Lapu-Lapu"- http://www.senate.gov.ph/press_release/2008/0427_gordon1.asp
  4. Selyo kan PNP- http://www.pnp.gov.ph/about/content/seal.html Archived 2008-03-16 at the Wayback Machine.
  5. Lapu-Lapu nakaag sa 1-sentabong takal- http://numismatics.org/collection/2004.9.7460
  6. An Sagupaan Sa Mactan- http://www.mb.com.ph/issues/2004/04/27/OPED200404278218.html
  7. Pelikulang "Lapu-Lapu"- http://www.kabayancentral.com/video/lvn/cplvnll.html Archived 2017-08-03 at the Wayback Machine.
  8. Chief Lapu-Lapu, cocktail- http://tikijohnny.com/?p=35

Toltolan

[baguhon | baguhon an source]
  1. ↑ Magellan's Voyage: A Narrative Account of the First Circumnavigation. Antonio Pigafetta. Patrician of Venice and Knight of Rhodes. American Heritage. Oct. 1969. Vol. XX. No. 6. pp. 64-75.

Mga babasahon pa

[baguhon | baguhon an source]
  • Agoncillo, Teodoro A. Magellan and Lapu-Lapu. Fookien Times Yearbook, 1965, p. 634.
  • Alcina, Francisco, Historia de las Islas e Indios de Bisaya, MS 1668.
  • Correa, Gaspar, Lendas de India, Vol. 2, p. 630.
  • Cruz, Gemma, "Making Little Hero of Maktan."
  • Estabaya, D. M., 445 Years of Lapu-lapu, Weekly nation 1: 26-27, April 25, 1966.
  • Pigafetta, Antonio, Primo Viaje en Torno al Globo Terraqueo, Corredato di Notte de Carlo Amoteti, Milano, 1800.
  • Zaide, Gregorio.The Philippines:A Unique Nation. All Nations Publishing Co., Inc.1994.pp.83–84 Philippine History. Halili, Christine Ma..REX Bookstore, Inc.2004.
  • Halili, Christine Ma., Philippine History.REX Bookstore, Inc. 2004.
Kinua sa "https://bcl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lapulapu&oldid=278819"