1908 na Insidente sa Tunguska

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Insidente sa Tunguska
PetsaHunyo 30, 1908; 115 years ago (1908-06-30)
Oras07:17
KinamumugtakanSalog nin Podkamennaya Tunguska, Siberia, Imperyong Ruso
Tagboan60°54′11″N 101°54′35″E / 60.90306°N 101.90972°E / 60.90306; 101.90972Tagboan: 60°54′11″N 101°54′35″E / 60.90306°N 101.90972°E / 60.90306; 101.90972[1]
KawsaProbable meteor air burst of small asteroid or comet
KaluwasanFlattening 2,150 km2 (830 sq mi) of forest
Devastation to local plants and animals
Mga nagadan0 confirmed, 3 possible
Property damageA few damaged buildings

An 1908 na Insidente sa Tunguska sinasabing mga 12-megaton[2] na pagboag nangyari sa Salog Podkamennaya Tunguska sa Yeniseysk Governorate (ngonyan Krasnoyarsk Krai), Rusya, kan aga nin Hunyo 30, 1908.[1][3] An pagboag sa taway na lugar na mahimpis an populasyon na iyo an Eastern Siberian Taiga pigrunot an tinatantyang 80 million kakahoyan sa hiwas na 2,150 km2 (830 sq mi) nin kadlagan, asin mga usipon nin mga testigo na sikyera tolo katawo an nagkagaradan sa insidente.[4][5][6][7][2] An pagputok na daing siring pig'atribuir sa sarong pagwasak nin meteor: an atmosperikong eksplosyon nin mala'gapong asteroid na may sukol 50–60 metres (160–200 feet) sa pagkadakula.[2][8]Plantilya:R/superscript An inaapod na asteriod naghale sa bandang subangan-sur'subangan, asin may darang rikas 27 km/s (60,000 mph) (~Ma 80).[2] Ini klasipikadong sarong insidenteng paghugmak, dawa totoo mayo man nakuang pilwak na nakalabot; an bagay hinuhuna na nagputok sa altitud na 5 to 10 kilometres (3 to 6 miles) imbes na naglagpak sa ibabaw kan daga.[9]

An Tunguska'ng insidente iyo na an konsideradong pinakadakulang insidente nin paghugmak sa Kinaban sa historyang nakarekord, dawa totoo igwa man nin mas darakulang paghugmak sa Kinaban kan mga pre-historyang anoy. An arog kaining pagboag sa siring na magnitud kayang runoton an dakulang metropolitan na kahiwasan.[10] An pangyari sa Tunguska nasambit pira nang beses sa kultura popular, asin nagtolod sa tunay na diskusyon sa kinaban kan paglikay sa hugmak nin asteroid.[nangangaipo nin toltolan]

Retrato kan lugar sa may Salog Tunguska na biyong harapla' an mga kakahoyan

Deskripsyon[baguhon | baguhon an source]

Lokasyon kan insidente sa Siberia (modernong mapa)

Kan 30 Hunyo 1908 (N. S.) (natumoyan sa Rusya kan 17 Hunyo 1908, O. S., an implementasyon kan kalendaryo Sobyet kan 1918), mga 07:17 lokal na oras, Mga Evenki katutubo asin mga dayong Ruso sa bulod norte-sulnopan kan Danaw Baikal nakamasid nin mala-asul na ilaw, siring haros kan masulang silyab nin Saldang, na nagsumpit sa kalangitan na nagwawalat nin gira. Harani sa katugkaran, igwang kurab na nagbunga nin tambook na aso, na nasundan nin nagtitindog na kalayo nagtaong pulang liwanag sa kapalibotan. An posteng kalayo nagbaak sa duwa dangan nagwara na nagin nang itom. Pakalihis mga 10 minuto, igwang tanog nakaagid sa putok nin artileriya. Mga testigo harani sa ginikanan kan ta nog nagsabi na ini nagbyahe nhaleng subangan pasiring norte. An mga tanog nasundan nin shock wave na nagpukan sa mga tawo asin nagpasa nin mga saalming mga pirang gatos na kilometro an rayo.[2]

An pagboag nagrehistro sa mga seismikong estasyon sa kahiwasan in Eurasia, asin an huyop na makusog resulta kan putok narisa pa sa Alemanya, Denmark, Croatia, asin sa Reyno Unido—asin sa mga taway pang Batavia, Dutch East Indies, asin Washington, D.C.[11] Pigtatanya na, sa ibang mga lugar, an nagresultang shock wave katumbas sa linog may darang 5.0 sa Richter magnitude scale.[12] Mga pirang aldaw, an bangging panganoron sa Asya asin Europa nagbabanaag na gayo sa liwanag.[13] Mga kamera sinarabi sa mga report pwede gamiton na dai na kaipohan an flashbulbs maski matanga na sa Sweden asin sa Scotland.[11] May teoriya na ining sustenidong banaag na epekto huli sa liwanag nag'aagi sa mga yelong baraak-baak sa altitud na halangkaw asin ini huli naporma sa temperaturang sobra kababa' resulta kan pagboag— sarong penomeno na naprodyusir mga pirang dekada kan mga Space Shuttle.[14][15] Sa Estados Unidos, an programa kan Smithsonian Astrophysical Observatory sa Mount Wilson Observatory sa California namasdan an binulan na pag'ina kan atmosperikong pagkasilag na nagsususog sa pagdagdag kan mga suspendidong mga alpog na partikul.[16]

Toltolan[baguhon | baguhon an source]

  1. ↑ 1.0 1.1 Error sa pag-cite: Imbalidong <ref> tatak; mayong teksto na ipinagtao para sa reperensiya na pinagngaranan na Farinella-2001
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 Jenniskens, P (2019). "Tunguska eyewitness accounts, injuries and casualties". Icarus 327: 4–18. doi:10.1016/j.icarus.2019.01.001. Bibcode: 2019Icar..327....4J. 
  3. ↑ Trayner, C (1994). "Perplexities of the Tunguska meteorite". The Observatory 114: 227–231. Bibcode: 1994Obs...114..227T. 
  4. ↑ Gritzner, C (1997). "Human Casualties in Impact Events". WGN 25: 222. Bibcode: 1997JIMO...25..222G. 
  5. ↑ Jay, Paul. "The Tunguska event". CBC News. Archived from the original on 1 March 2021. Retrieved 20 July 2017.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  6. ↑ Coppins, Philip. "The Tunguska explosion: an unexpected loud bang and explosion". philipcoppins.com. Archived from the original on 14 December 2017. Retrieved 8 October 2017.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  7. ↑ "Reported Deaths and Injuries from Meteorite Impact". delong.typepad.com. Archived from the original on 24 February 2021. Retrieved 8 October 2017.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  8. ↑ de Pater, Imke; Lissauer, Jack (2001). Planetary Sciences. Cambridge University Press. ISBN 0521482194. 
  9. ↑ Nemiroff, R.; Bonnell, J., eds. (14 November 2007). "Tunguska: The Largest Recent Impact Event". Astronomy Picture of the Day. NASA. Retrieved 12 September 2011. 
  10. ↑ Longo, Giuseppe (2007). "18: The Tunguska event" (PDF). In Bobrowsky, Peter T.; Rickman, Hans. Comet/Asteroid Impacts and Human Society, An Interdisciplinary Approach. Berlin; Heidelberg; New York: Springer-Verlag. pp. 303–330. Bibcode:2007caih.book.....B. ISBN 978-3-540-32709-7. Archived from the original (PDF) on 14 October 2013.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  11. ↑ 11.0 11.1 Whipple, F. J. W. (1934). "On Phenomena related to the great Siberian meteor". Quarterly Journal of the Royal Meteorological Society 60 (257): 505–522. doi:10.1002/qj.49706025709. ISSN 0035-9009. Bibcode: 1934QJRMS..60..505W. 
  12. ↑ Traynor, Chris (1997). "The Tunguska Event". Journal of the British Astronomical Association 107 (3). 
  13. ↑ Watson, Nigel. "The Tunguska Event". History Today 58.1 (July 2008): 7. MAS Ultra-School Edition. EBSCO. 10 February 2009
  14. ↑ Cornell University (24 June 2009). Space Shuttle Science Shows How 1908 Tunguska Explosion Was Caused By A Comet. Archived 21 April 2018 at the Wayback Machine.
  15. ↑ Kelley, M. C.; Seyler, C. E.; Larsen, M. F. (2009). "Two-dimensional Turbulence, Space Shuttle Plume Transport in the Thermosphere, and a Possible Relation to the Great Siberian Impact Event". Geophys. Res. Lett. 36 (14): L14103. doi:10.1029/2009GL038362. Bibcode: 2009GeoRL..3614103K. 
  16. ↑ Turco, R.P.; et., al. (April 1982). "An Analysis of the Physical, Chemical, Optical and Historical Impacts of the 1908 Tunguska Meteor Fall". Icarus 50 (1): 1–52. doi:10.1016/0019-1035(82)90096-3. Bibcode: 1982Icar...50....1T. 
Kinua sa "https://bcl.wikipedia.org/w/index.php?title=1908_na_Insidente_sa_Tunguska&oldid=249711"