Jump to content

Apolinario Mabini

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Si Apolinario Mabini

Si Apolinario Mabini y Maranan (Hulyo 23, 1864 — Mayo 13, 1903) sarong Filipinong rebolutionaryong lider, edukador, abogado, asin pulitiko na nagsirbing pinakaenot na konsultant sa legal asin konstitusyonal na aspeto kan paggogobyerno kan pinakaenot na gobyerno rebolusyonaryo kan Filipinas, asin siya man an pinakenot na Primer Ministro kan itinogdas an pinakaenot na Republika Filipina.

Duwa kan saiyang obra, El Verdadero Decalogo (Ang tunay na Dekalogo, Hunyo 24, 1898), asin Programa Constitucional dela Republica Filipina (An Programa Konsitusyonal kan Republika Filipina, 1898) nagin instrumental sa pagpanday kan ngapit inaapod na Konstitusyon Malolos.[1]

Si Mabini naotoban niya an gabos na katongdan niya sa gobyerno rebolusyunaryo apesar nalupog na siya resulta kan helang niyang polio bago magputok an Rebolusyon Filipino kan taon 1896.

An papel niya sa historya nin Filipinas nahiling siyang nagsabat sa Pananakop Kolonyal kan Espanyol sa mga aldaw kan magpoon maglakop an rebolusyon, dangan an pagsabat niya naman sa pananakop kan Amerikano durante kan Gera Filipino-Amerikano. Igdi siya nasikop asin pigdestierro sa Guam kan mga awtoridad kolonyal Amerikano, dangan pinabalik asin duwang bulan pa lang kaidto, siya binawian nang buhay, kan Mayo 1903.

Kaamayan kan buhay asin edukasyon

[baguhon | baguhon an source]

Si Mabini namundag kan Hulyo 23, 1864[2] sa Barangay Talaga sa Tanauan, Batangas.[3] Siya an ikaduwa sa walong aki ni Dionisia Maranan, sarong paratinda sa saod kan Tanauan, ki Inocencio Mabini, sarong daing inadalanan.[4]

Si Mabini nagpoon kan pag'adal sa kamot kan saiyang ina, kaiba si Maestro Agustin Santiesteban III, saiyang paratukdo haleng Davao. Ta siya nagpahiling nin pambihirang dunong, siya ibinalyo sa sarong regular na eskwelahan pagsasadiri ni Simplicio Avelino, kun saen siya nagin surogoon, na dinugangan niya pa an pagtabang-tabang sa sarong sastre - ngane malibre sana an pag'estar asin pagkakan sa aroaldaw. Dangan kaidto naghubo siya sa eskwelahan na pinapadalagan ni Valerio Malabanan, na nasasabi an kabantogan asin kahusayan sa pagtokdo nasambit pati ni Rizal sa saiyang nobelang An Subersibo.[3][4]

Kan 1881 si Mabini nakua an sarong scholarship sa Colegio de San Juan de Letran sa Manila. May sarong anekdota na an sarong professor pigpaparatusik siya huli sa hitsura niyang mo'moon ta risang tios. Saiyang napangalas ini sa pagsimbag na libyanong libyano sa mga hapot na sobra pagkadipisil. An saiyang pag'adal sa Letran poropondo kun minsan huli sa kulapos siya sa pondo asin ta siya nadadagdagan an saiyang pantostos sa pagtokdo sa kaakian.[4]

Pag'aabogasya

[baguhon | baguhon an source]

An saiyang ina gusto kuta na maglaog siya sa pagkapadi, alagad an saiyang hararom na mawot iyo na makatabang asin makasurog sa mga dukha.[3] Sarong taon kan siya nakatapos sa Batsilyer en Artes na may pinakahalangkaw na onra asin bitbit an titulong Profesor sa Latin sa Letran, siya naghubo sa Unibersidad nin Santo Tomas, kun saen naresibi niya an kurso sa ley kan 1894.[3][4]

Sinasabing an henereasyon ni Mabini naiiba sa henerasyo ni Rizal huli ta an kagurubay ni Mabini anas tapos sa mga lokal na paadalan asin ipinahiling apesar siring na kaya nang magpadalagan nin gobyerno manta an henerasyon ni Rizal anas pa mga buntog sa adal sa Europa asin may pag'iisip na putot pa an mga Filipino, kulang pa sa edukasyon na sa siring na kamugtakan, tinutubod nindang dai pa kayang magsadiri sa pagpadalagan nin sarong gobyerno. Ini an pagbabaing na pagladawan ni NIck Joaquin, an artista nasyonal sa literatura:[5]

  1. http://www.jstor.org/stable/2142663?seq=6#page_scan_tab_contents
  2. Mabini@150 FAQs, archived from the original on 2014-03-24, retrieved 2016-04-07 
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 Zaide, Gregorio F. (1984), Philippine History and Government, National Bookstore Printing Press 
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 Remollino, Alexander Martin (May 11–17, 2003), "Mabini: A Century After His Passing", Bulatlat.com, 3 (14) 
  5. Joaquin, Nick (July 28, 1962), "Mabini the Mystery", the Philippines Free Press, archived from the original on July 26, 2014, retrieved April 7, 2016