Jump to content

Bitamina C

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
(Nakatukdo hali sa Asidong askorbiko)
Bitamina C/ Asidong askorbiko

Mga pagsaladawan nin bitamina C o asidong askorbiko: prodyeksyong Natta sagkod an bola asin istik na modelo

An bitamina C (Ingles: vitamin C) (bistado man bilang asidong askorbiko sagkod ascorbate) iyo sarong bitamina na mahihiling sa manlainlain na kakanon asin pigbebenta bilang sarong suplementong pampaniwang.[1] Ginagamit ini sa paglikay asin pagtrato nin helang na eskorbuto (scurvy).[1]

An bitamina C iyo sarong esensyal na nutriyente na nagtatabang sa pagpakarhay nin mga tisyu asin ensimatikong produksyon nin nagkapirang mga neurotransmitters.[1] Kinakaipo ini sa paggana nin nagkapirang mga ensima asin iyo importante para pag-andar nin sistemang immuno.[1][2] Minagana man ini bilang sarong antioxidant.[3]

Uusipon

[baguhon | baguhon an source]

An bitamina C iyo nadiskobre kaidtong 1912, naisuway kaidtong 1928, sagkod, kaidtong 1933, iyo an pinakaenot na bitamina na nahimo sa kimikal na paagi.[4] Yaon man ini sa World Health Organization's List of Essential Medicines.[5] An bitamina C iyo yaon bilang sarong baratong heneriko asin "over-the-counter" na medikasyon.[1][4] Partida sa pagkadiskobre kaini, si Albert Szent-Györgyi asin Walter Norman Haworth iyo ginawadan kan mga 1937 Nobel Prize sa Pisiyolohiya asin Medisina sagkod Kimika.[6][7] An mga pagkakan na igwang bitamina C iyo kabali an mga sitrus na prutas, kiwifruit, bayawas, broccoli, Brussels sprouts, bell peppers asin strawberry.[3] An haloy na pagtago o pagluto pwedeng magpababa nin kontentong bitamina C sa mga pagkakan.[3]

Medisina

[baguhon | baguhon an source]
Mga suplementong bitamina C sa komersyo

Kagamitan

[baguhon | baguhon an source]

Igwa nin pirang mga ebidensya na an regular na paggamit nin suplemento iyo pwedeng magpababa kan durasyon nin sipon, pero dae ini minaluwas para malikayan an impeksyon.[3][8][9] Bakong malinaw kun an suplementasyon iyo nakakaapekto sa tsansa nin kanser, helang sa puso, o demensya.[10][11] Pwede man ini matulon gamit an nguso o sa paagi nin indiyeksyon.

Mga lain na epekto

[baguhon | baguhon an source]

An bitamina C iyo harus may tamang tolerasyon sana.[1] An kadakul na pagkonsumo pwedeng magkawsa nin pagkulog nin tulak, kulog-payo,kasakitan sa pagturog, sagkod pamumula nin palnit.[1][8] An normal na pagkonsumo iyo ligtas sa pagbados.[12] An Institute of Medicine kan Estados Unidos iyo minarekomenda laban sa labing pagkonsumo kaini.[1]

Hilingon man

[baguhon | baguhon an source]

Panluwas na takod

[baguhon | baguhon an source]
An Wikimedia Commons igwa nin medya dapit sa Ascorbic acid.

Toltolan

[baguhon | baguhon an source]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 "Vitamin C". Dietary Reference Intakes for Vitamin C, Vitamin E, Selenium, and Carotenoids. Washington, DC: The National Academies Press. 2000. pp. 95–185. ISBN 978-0-309-06935-9. Archived from the original on September 2, 2017. Retrieved September 1, 2017.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  2. ↑ "Vitamin C". Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University, Corvallis, OR. 1 July 2018. Retrieved 19 June 2019. 
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "Fact Sheet for Health Professionals – Vitamin C". Office of Dietary Supplements, US National Institutes of Health. February 11, 2016. Archived from the original on July 30, 2017.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  4. ↑ 4.0 4.1 British national formulary : BNF 76 (76 ed.). Pharmaceutical Press. 2018. p. 1049. ISBN 9780857113382. 
  5. ↑ World Health Organization (2019). World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019. Geneva: World Health Organization. hdl:10665/325771 Freely accessible. WHO/MVP/EMP/IAU/2019.06. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO. 
  6. ↑ "The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1937". Nobel Media AB. Archived from the original on November 5, 2014. Retrieved November 20, 2014.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  7. ↑ "Nobel Prize 1937 to Albert von Szent-Györgyi: identification of vitamin C as the anti-scorbutic factor". Acta Paediatrica 98 (5): 915–9. May 2009. doi:10.1111/j.1651-2227.2009.01239.x. PMID 19239412. 
  8. ↑ 8.0 8.1 World Health Organization (2009). Stuart MC, Kouimtzi M, Hill SR, eds. WHO Model Formulary 2008. World Health Organization. hdl:10665/44053. ISBN 9789241547659. 
  9. ↑ "Vitamin C for preventing and treating the common cold". The Cochrane Database of Systematic Reviews (1): CD000980. January 2013. doi:10.1002/14651858.CD000980.pub4. PMID 23440782. 
  10. ↑ "Effect of antioxidant vitamin supplementation on cardiovascular outcomes: a meta-analysis of randomized controlled trials". PLOS ONE 8 (2): e56803. 2013. doi:10.1371/journal.pone.0056803. PMID 23437244. Bibcode: 2013PLoSO...856803Y. 
  11. ↑ "Vitamin C: Promises Not Kept". Obstetrical & Gynecological Survey 71 (3): 187–93. March 2016. doi:10.1097/OGX.0000000000000289. PMID 26987583. "Antioxidant vitamin supplementation has no effect on the incidence of major cardiovascular events, myocardial infarction, stroke, total death, and cardiac death.". 
  12. ↑ "Ascorbic acid Use During Pregnancy". Drugs.com. Archived from the original on December 31, 2016. Retrieved December 30, 2016.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
Kinua sa "https://bcl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bitamina_C&oldid=202760"