Kimika
An kimika (Ingles: chemistry) iyo an siyentipikong disiplina na minaadal sa mga elemento asin kompuwesto na pigbibilog nin mga atomo, molekula, asin iyono: an saindang komposisyon, istraktura, karakter, kaugalian, asin mga pagbabago ninda durante sa reaksyon ninda sa ibang mga substansya.[1][2][3][4]
Sa sakop niya, an kimika iyo nag-ookupa nin sentrong posisyon sa tahaw nin pisika asin biyolohiya.[5] Inaapod man ini minsan na "an sentral na siyensya" huli ta minatao ini nin pundansyon para sa pagkaintindi sa parehas na basehan asin pig-aaplikar sa mga siyentipikong disiplina sa pundamental na lebel.[6] Halimbawa, an kimika iyo nagpapaliwanag kan mga aspeto kan kimikang pangtanum (botanika), an pormasyon kan mga igneyong gapo (heolohiya), pano an mga atmosperikong sona namokna asin pano an mga pangkapalibotang polusyon iyo naiinaan (ekolohiya), an mga karakter kan daga sa bulan (kosmokimika), pano minagana an mga medikasyon (parmakolohiya), sagkod pano magkolekta nin mga ebidensya sa mga pinangyarehan nin krimen gamit an DNA (porensiko).
Pigsisimbag kan kimika an mga ulayon arug kan pano an interaksyon nin mga atomo asin molekula sa paagi nin mga sugpon na kimikal para makamokna nin bagong kompuwestong kimikal. May duwang klase nin sugpong kimikal: (1.) primaryang sugpong kimikal e.g sugpong kovalento, kun sain an mga atomo iyo nagpapasubli nin saro o mas dakol na elektron; sugpong iyoniko, kun sain an atomo iyo minatao nin saro o mas dakol na elektron sa lain na atomo para makahimo nin mga iyono (katyono asin anyono); sugpong metaliko, sagkod (2.) sekondaryang sugpong kimikal e.g. sugpong hidroheno; sugpong Van der Waals na pwersa, interaksyong iyono-iyono, interaksyong iyono-dipolo, asin iba pa.
Mga panluwas na takod
[baguhon | baguhon an source] |
An Wikimedia Commons igwa nin medya dapit sa Kimika. |
- Introduksyon sa kimika Archived 2004-06-05 at the Wayback Machine.
- Sentral sa kimika Archived 2004-06-03 at the Wayback Machine.
Toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ "What is Chemistry?". Chemweb.ucc.ie. Archived from the original on 3 October 2018. Retrieved 12 June 2011.
- ↑ "Definition of CHEMISTRY". www.merriam-webster.com (in English). Retrieved 24 August 2020.
- ↑ "Definition of chemistry | Dictionary.com". www.dictionary.com (in English). Retrieved 24 August 2020.
- ↑ "Chemistry Is Everywhere". American Chemical Society.
- ↑ Carsten Reinhardt. Chemical Sciences in the 20th Century: Bridging Boundaries. Wiley-VCH, 2001. ISBN 3-527-30271-9. pp. 1–2.
- ↑ Theodore L. Brown, H. Eugene Lemay, Bruce Edward Bursten, H. Lemay. Chemistry: The Central Science. Prentice Hall; 8 edition (1999). ISBN 0-13-010310-1. pp. 3–4.
Pinopoonan an artikulong ini sa Siyensya. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.