Jump to content

Azucena Grajo Uranza

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya

Si Azucena Grajo Uranza (Enero 27, 1929 – Marso 11, 2012[1]) sarong Pilipinong nobelista, parasurat nin halipot na istorya , dangan playwright sa tataramon na Ingles.[2]

Iminundag si Uranza sa Sorsogon, Sorsogon. Naggraduwar siya sa Far Eastern University kan Filipinas na kun saen nagkua siya nin Bachelor kan Arte sa Dyornalismo kan 1952 asin MA sa Ingles kan 1969. Apwera sa pagiging parasurat, saro man si Uranza na associate professor kan Literatura asin Humanidad sa Far Eastern University. bilang sarong playwright, nakapagsurat siya para sa teatro, radyo, dangan telebisyon. Pigprodyusir kan Channel 4 (telebisyon), DZRH (radyo), asin kan Far Eastern University an saiyang mga dula.[2]

Siya an nagsurat kan mga nobelanhg Bamboo in the Wind (1990), A Passing Season (2002), Feast of the Innocents (2003) asin Women of Tammuz (2004). Agwat kaini an gatos na taon kan uusipon o historiya kan Filipinas dangan, sa mga termino kan kronolohiya, enot an A Passing Season, sinundan kan The Women of Tammuz, pagkatapos naabutan nin ley militar kan dating presidente kan Filipinas asin despot na si Ferdinand Edralin Marcos an Bamboo in the Wind [3][4]. An pan-apat na parte kan saga iyo an Feast of Innocents, na nakalatag sa post-peryodo nin Kapangyarihan nin mga tawo kan Filipinas. Pigmantinir kan mga nobela ni Uranza na buhay an historiya kan mga Pilipino.[2]

An A Passing Season sarong saga o alamat kan mga pamilya sa kasagsagan kan oras kan magkakambal na gera kandtong 1896 dangan 1898, na bisto sa historiya bilang Rebolusyon kan Filipinas asin Gerang Pilipino-Amerikano. Istoriya ini kan mga Eduarte, mga de Almogueira, mga Herrera, asin kan saindang mga kagtaraid dangan mga okasyunal na mga amigo, an mga Ricafort na nagpupurbar na kaputan an gurang asin pigtitiwalaang mga ritwal o gawi-gawi kan pan-oro-aldaw na pagkabuhay sa tahaw kan kaguluhan asin pagbabago sa huring taon kan ika-siyam na siglo sa Maynila. Nobela ini manongod sa ordinaaryong mga tawo - kan Tibor asin Aurora, Masin asin an saiyang pinsan na si Subas, kan Torcuato, an lalaking katabang na mayong aram na ibang pagkabuhay, alagad sa huri, nagtutugdas nin sarong pagkakamag-anak na may epikal na mga heroe kan nasyon nin huli ta bakong kulang na marangal an saiyang sakripisyo.

Pigpadagos kan Women of Tammuz an saga o alamatna igwang mga istoriya na nag-iinog sa palibot kan mga Eduarte asin tuo kan mga Herrera bago dangan sa kasagsagan Ikaduwang Gerang Pankinaban.

Pigtakda sa Manila sa huring mga bulan nin pagkubkob bago an pagpasa nin politiko-militariya kadtong 1972, Pigsasambit kan Bamboo in the Wind an huring pag-iiskusar nin kawa'rang paglaom kan mga tawo na naglalaban para punduhon an kapahamakan. Sa tahaw kan nagdadakol na kaululan kan sarong nakahali na nin naaangot na rehimen, an kakaibang klase kan mga tawo- sarong senador, sarong huben na nasyunalista, sarong hubaang parauma, sarong radikal na aktibista, sarong eskwela nin kumbetong babaye, sarong iskolaristikong Heswita, kaiba an mga Eduarte, an mga Herrera, asin kan saindang mga amigo - makamukna nin paagi sa taid nin mga labirintinong koridor kan kasibaan asin kapangyarihan. Pigpuwersa an lambang saro na siyasaton an sadiri nindang pangako sa mukha kan brutalidad asin kademonyuhan, bilang sarong libro na pigsusumamo an mga eksena sa eksena kan pagkaraot: an mayong awang paggadan kan mga demonstrador, demolisyon kan Sapang Bato, paggadan kan mga trabahador kan plantasyon nin asukar, pagsulo kan mga umahan nin Laguardia. Asin, bilang sarong karukrukan o climax sa pagtataas nin karahasan, itong huring aldaw nin Setyembre - an mga pag'aresto, pagpapasakit nin grabe, asin sa wakan an kadikluman na uminabot sa kadagaan.

Sa Feast of the Innocents, mahihiling ta an kongklusyon kan istoriya kan mga pamilya nin Eduarte asin Herrera, na naglaban namanatiling konektado sa paagi kan saindang mga memoriya o alaala asin an marhay na pigtutubudan ninda, tibaad an mga ini an pinaka mga armadas laban sa dakol na sanay sa kakinabanang porma kan sa ngunyang-aldaw na kasamaan. Naghalo an saindang kaswertehan sa historiya kan saindang nasyon sa kontrapunto na igwang nasyunal na mga pangiturog: an saindang mga pinakalolohon na naglaban sa Rebolusyon asin sa Gerang Pilipino–Amerikano; an saindang mga ama na nawara sa Bataan tanganing labanan an sarong mayo na nin paglaom na depensa kan saindang pigtubuang-daga; asin an saindang mga sadiri na pigsahudan an sarong tagong kampanya laban sa sarong diktatura. Ngunyan na paparani na an katapusan kan sunod na siglo dangan an nasyon garo hahampangon an sarong oras nin igwang paglaom. An mga Eduarte dangan mga Herrera kan presenteng henerasyon nangangaipuhan na esayuhon an panlaog na pagkalisto bilang sinda, arog kan gabos na desenteng pamilyang Pilipino, pighahampang an karahasan, kahambugan, asin pagkapalpal. Napaduman si Tony Eduarte muka sa muka sa sarong naligaw nin giya na kolonel; nagtindog sa saiyang pigtutungtungan si Raul Herrera laban sa mayong prinsipyong newspaperman; Pigpurbaran ni Cielo Munoz bawion an sarong child prostitute gikan sa mga kalye kan Manila bilang naghahanap siya para hanapon an boot sabihon sa katiusan asin kawa'ran nin paglaom sa palibot niya. An Feast of the Innocents sarong nobela nin kontemporaryong mga pangiturog dangan katotohanan.

Iba pang mga gibo

[baguhon | baguhon an source]

Kag-surat o awtor man si Uranza nin antolohiya kan haralipot na mga istorya kan 2005 na pigtituluhang Voices in a Minor Key, sarong bolyum kan 22 na mga haralipot na mga uusipon o istoriya, asin mga libro kan mga plays na pigtituluhang Masks and Mirrors. Nagbutwa na an dakol sa saiyang mga haralipot na istoriya sa mga pahina kan mga magasin na Pilipino arog kan Philippines Free Press, Weekly Women's Magazine, asin Focus Magazine. Nagsurat man siya nin coffee table book na pigtituluhang Arbol, An Etnographic Record of a Family.[2]

Rekognisyon

[baguhon | baguhon an source]

Resipiyente si Uranza kan Philippine Centennial Awards para sa Literatura, Palanca Memorial Awards para sa Literatura, Focus Philippines Literary Awards, Pama-as, Gintong Bai Award (Nasyunal na Komisyon para sa kultura asin Arte), asin Green and Gold Artist Award (Far Eastern University).[2]

Mga toltolan

[baguhon | baguhon an source]
  1. "Philippine Obituary". wordpress.com. Retrieved 12 November 2014. 
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 Azucena Grajo Uranza Archived 2010-12-13 at the Wayback Machine., panitikan.com.ph
  3. "Bamboo in the Wind" by Azucena Grajo Uranza, amazon.com
  4. "Bamboo in the Wind" by Azucena Grajo Uranza, goodreads.com