Bai Bibyaon Ligkayan Bigkay
| Bai Bibyaon Ligkayan Bigkay | |
|---|---|
| Nasyunalidad | Filipino |
| Trabaho | Lider sa komunidad, environmentalista |
| Midbid bilang | Adbokasiya para sa minanang daga kan mga Manobo and Pantaron Mountain Range |
Si Bai Bibyaon Ligkayan Bigkay sarong lider na Lumad asin environmentalista. Sya an kainot-inuti asin kasolo-solohing babaying lider sa kasaysayan kan mga Manobo, asin ipiglaladawan bilang "Ina kan mga Lumad".[1] Paratulod sya kan mga karapatan kan mga katutubong grupo asin paraprotektar man kan mga minanang daga kan mga Manobo asin kan Pantaron Mountain Range magpuon pa kan 1994.[2]
Kadaklan kan mga Lumad dai nag-aaram sa eksaktong petsa kan saindang kamundagan, alagad si Bigkay ipinapamutang na 80 anyos kan 2019.[2]
Pamamayo
[baguhon | baguhon an source]An Pantaron Mountain Range iyo an napapamugtakan kan mga natatadang darakulang mga kakahuyan sa Pilipinas.[2] Ini man an minatao nin tubig sa mga mayor na salog asin sapa sa Mindanao, kabali an Mindanao River, Pulangi River, Davao River, Tagoloan River, asin mga mayor na agihan kan Agusan River.[3] Kan 1994, sa kahagadan kan lider nin tribung si Datu Guibang Apoga kan Talaingod, Davao del Norte, pinamayuhan nya an mga Manobo sa pagtumang sa pagdantol kan paratrosong kumpanyang Alcantara and Sons.[2] Saro sya sa mga lider na nagkontra sa mga operasyon nin pagtotroso na maraot kuta sa mga minanang daga kan mga Manobo sa Talaingod, Davao del Norte. Sa mga dekada puon kaito padagos sya kaiba an ibang mga Datu sa pagprotektar kan mga katutubong komunidad kan Pantaron range laban sa eksploytasyon asin militarisasyon.[1]
Pinanginutan ni Bigkay an saiyang kahimanwa na atubangon an etnosidyo,[1] durante kan saindang pagdakit sa UCCP Haran sa Syudad nin Davao kan 2014[2] pakatapos na sakyadahon kan Philippine military asin kan paramilitaryong grupong Alamara an mga komunidad na Manobo sa Talaingod asin Bukidnon. Nainspirar nya man an iba pang mga protesta, arog kan Manilakbayan ng Mindanao camp protest asin caravan, asin Sandugo, sarong nasyunal na alyansa nin mga Moro asin mga katutubo kan Pilipinas.[1] (An "Sandugo" sarong Bisayang tataramon an buot sabihon "sarong dugo".)[4] Inorganisa nya man an magkapirang babaying katutubong lider, na binilog an Sabokahan to mo Lumad Kamalitanan (Confederation of Lumad Women), asin nagtabang na pahiwason an Salugpungan Ta Tanu Igkanugon Learning Center, na nagpapadalagan ngunyan nin 50 iskwelahan para sa katutubong kaakian.[1]
Mga gawad asin pagbisto
[baguhon | baguhon an source]Naresibe ni Bigkay an University of the Philippines Gawad Tandang Sora kan 2017 para sa saiyang pamamayo sa laban kan mga katutubo para sa karapatan pantwo asin dignidad. Pigmidbid sya bilang "the Tandang Sora of the countryside… the Mother of the Lumads who inspires the revolution of the Filipino people for national self-determination and freedom."[5] Inginaran an gawad ki Tandang Sora, an "Ina kan Rebolusyong Pilipino", bilang pangarugan nin patriyotismo asin paglilingkod sa mga Pilipino.[1]
Pigbisto man sya bilang Most Distinguished Awardee kan ikalimang Gawad Bayani ng Kalikasan (Hero of the Environment Award) kan 2018.[3]
An onoripikong Bai ni Bigkay nakareserba sa mga ginagalangan na babaying Mindanawon, asin an Bibyaon titulo ni Bigkay bilang pamayo kan saiyang tribu.[6]
Susugan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 "Lumad Leader Bai Bibyaon Ligkayan Bigkay is 2017 UP Gawad Tandang Sora awardee". University of the Philippines. February 22, 2017. Archived from the original on 5 June 2020. Retrieved 2020-06-05.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 Cortez, Kath M. (2019-08-14). "Lumad women, their inter-generational struggle for self-determination". Davao Today. Archived from the original on 8 November 2020. Retrieved 2020-06-05.
- ↑ 3.0 3.1 Salamat, Marya (2018-03-17). "'We're all challenged to defend the environment' - Bibiaon Bigkay". Bulatlat. Archived from the original on 17 January 2021. Retrieved 2020-06-26.
- ↑ "History of Bohol". www.bohol.gov.ph. Archived from the original on 3 October 2012. Retrieved November 16, 2006.
- ↑ UP CSWCD names Bai Bibyaon Ligkayan Bigkay 2017 Gawad Tandang Sora honoree". Kodao Productions. 2017-02-24. Archived from the original on 2 December 2020. Retrieved 2020-06-05.
- ↑ Sanvictores, Benito V. Jr. (26 April 2017). "Bai Bigkay is Gawad Tandang Sora awardee" (Press release). University of the Philippines. Archived from the original on 2021-04-02. Retrieved June 6, 2020.
