Idjang
An Idjang iyo an sarong korte-trayanggulo na tipo nin burol nin kuta na mahihiling sa Mga isla nin Batanes sa Filipinas. Gibo ini sa limestone asin kahoy dangan piggamit kan mga Ibatan. Midbid man an mga tawong Ibatan na saro sa mga grupo kan mga tawo na nag-eerok kadtong 2200 BK - 800 BK.
Panlikod na panladawan[baguhon | baguhon an source]
Kan 1994, si Eusebio Dizon, na sarong deputadong direktor kan Nasyunal na Museo kan Filipinas, nagduman sa Batanes kaiba kan saiyang mga kairiba para sa sarong proyekto nin pan-arkilohika. Nadiskubre ninda an sarong korte-trayanggulo na burol sa Savidug, sarong banwaan sa Sabtang. Pig-aapod nindang idjang an mga estruktura na ini.[1] Sa kabilugan, igwa nin 4 na idjang an nadukayan sa Batanes.
Tradisyonal na nag-eerok an mga Ibatan sa idjang na kun sain pinatibay an mga lugar sa bukid asin nag-iinom nin arak na tubo, o palek. Piggamit man ninda an bulawan bilang kurensiya asin naggibo nin sarong mauswag na industriya na nakabase sa agrikultura pati na man an kauragan sa paglalahod asin paggibo nin baroto.
Mga pagpapaandar[baguhon | baguhon an source]
Plantilya:Panginot na artikulo
An mga tawong Ibatan sa amihanan na mga isla kan Batanes,nagtitindog pirmi nin mga kuta tanganing maprotektahan an saindang mga sadiri sa panahon kan giyera. Ipigtindog ninda an inaapod na mga idjang sa mga burol asin haralangkaw na lugar. [1] An mga kuta kaini, ipigkokumpara sa mga templong Habagatan-Subangan na Asyano nin huli ta sa saindang mawoton. Parati, an laugan sana kaini sa mga templo iyo an hagdan sana para sa mga tagabaryo kaya pasil nindang mabibisto pag nag-abot an mga pararakyada, mga pararakyada na arog kan mga Europeo.
Huli ta sa panahon nin kolonyal[baguhon | baguhon an source]
Kan 1783, inako kan mga pararakyada na Kastila an Batanes bilang parte Filipinas sa irarom kan pangangasiwa kan Gobernador-Heneral José Basco y Vargas, Marikas na nawara an ginibo kaining uusipon. Pirming urog na piggagamit an Tsanel nin Bashi kan mga barko kan English East India Company asin dinara kan mga awtoridad sa Espanya an mga isla sa irarom kan saindang direktang administrasyon tanganing malikayan na mahulog sinda sa irarom kan kontrol kan Briton. [2] Anupaman, nagmantinir an mga Ibatan sa saindang mga idjang, o kuta sa bukid.
An panginot na rason kan pagkawara kan saindang kultura. Kadtong 1790, nagdesisyon si Gobernador Guerrero na bayaan kan mga Ibatan an saindang idjang asin mag-istar sa hababang daga, sa arog kaitong paagi na nagtatao sa sainda nin kadakol na tawo tanganing magbuwis An Basco asin Ivana an mga inot na banwaan. [2]
Hilingon man[baguhon | baguhon an source]
Mga toltolan[baguhon | baguhon an source]
- ↑ 1.0 1.1 "15 Most Intense Archaeological Discoveries in Philippine History". FilipiKnow. Retrieved 17 March 2015.
- ↑ 2.0 2.1 Fry, Howard T. (1985). "The Eastern Passage and Its Impact on Spanish Policy in the Philippines, 1758–1790". Philippine Studies 33 (1): 3–21. http://www.philippinestudies.net/ojs/index.php/ps/article/view/1266/3922., p.18.