Jump to content

Kannada

Baguhon an mga link
Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Kannada
ಕನ್ನಡ
An katagang "Kannada" sa eskriturang Kannada
Pagsayod[ˈkɐnːɐɖa]
Subong saIndia
RehiyonKarnataka
SubongMga Kannadiga
Subong na mga parataram
43.6 milyon (2011)[1]
L2 speakers: 15 million[1]
Amay na porma
Eskriturang Kannada
Kannada Braille
Opisyal na kamugtakan
Opisyal na tataramon sa
 Indya
Sa regulasyon kanMga akademya asin gobyerno nin Karnataka[3]
Mga kodigo nin tataramon
ISO 639-1kn
ISO 639-2kan
ISO 639-3kan
Glotologonucl1305
Linguaspero49-EBA-a
Pagkawarak kan mga tinubong parataram nin Kannada, mayoriya sa mairom na asul asin minoriya sa mapusaw na asul.[4]
Pwedeng igwang mga simbolong IPA phonetic sa Unicode sa pahinang ini. Hilingon an IPA chart para sa Ingles para sa lyabeng sa pagtaram basado sa Ingles.

An Kannada (/ˈkɑːnədə, ˈkæn-/;[5][6] ಕನ್ನಡ, [ˈkɐnːɐɖa]), dati midbid sa apod na Canarese,[7] sarong lenggwaheng Dravidian language na pigtataram mass lakopan kan mga taga-Karnataka sa sud-solnapan nin Indya, na may mga minoriyang parataram sa paralibot na mga estado. Ini igwang mga 47 milyon ns katutubong parataram, asin man ikaduwa asin ikatolong tataramon kan mga 13 milyon na mga bakong-tinubo na parataram sa Karnataka.

An Kannada iyo an nagin lenggwaheng sa korte kan magkapirang mga dinastiya sa habagatan asin sentral India, siring sa minasunod: Kadambas, Chalukyas, Rashtrakutas, Yadava Dynasty o Seunas, [dinastiyang [Western Ganga]], Wodeyars of Mysore, Nayakas nin Keladi[8] imperyong Hoysala asin Vijayanagara. Opisysl asin administratibong lenggwahe kan estado nin Karnataka,[9] ini man an may nakaabang na status sa Indya asin ini nakabali sa mga designadong klasikal na lenggwahe.[10][11]

An tataramon na Kannada nasusurat gamit an eskritong Kannada, na ini tuminalubo hale sa ika-5ng-siglong Eskritong Kadamba. An Kannada napagtibay epigrapikalmente nin mga saro may kabanga nang millennia asin sa literaturang Lumang Kannada nagrambong kan ika-6 na siglo Ganga'ng dinastiya[12] asin durante kan ika-9 na siglo kan Dinastiya Rashtrakuta.[13][14] An Kannada igwang daing-putol na historya sa literatura nin sobra sa sangribong taon.[15] An literatura nin Kannada naduholan na nin 8 Jnanapith gawad, na ini hustong-husto para sa arinman na lenggwaheng Dravidian asin ikaduwang pinakataas sa arinman na lenggwaheng Indyano.[16][17][18] Kan Hulyo 2011, sarong sentro sa pag'adal kan klasikal na Kannada an itinugdas komo kabtang kan Central Institute of Indian Languages sa Mysore ngani mapaorog an pagsaligsig kan dapit sa lenggwaheng ini.[19]

Distribusyon geograpiko

[baguhon | baguhon an source]

An Kannada igwang 43.5 milyon na katutubong parataram sa Indya kan ginibo an 2011 na senso. Ini an mayor na lenggwahe sa estado nin Karnataka, kun saen ini tinataram nin mga tinubng nagbibilang 40.6 milyon katawo, o mga duwa-katolohan kan populasyon kan estado. Igwa man mga katutubong parataram sa kataraid na estado nin Tamil Nadu (1,140,000 speakers), Maharashtra (993,000), Andhra Pradesh/Telangana (533,000), Kerala (78,100) and Goa (67,800).[20] Ini tinataram man na ikaduwa o ikatolong lenggwahe nin sobra sa 12.9 milyon na bakong-tinubong mga parataram sa Karnataka.[21]

An Kannadigas binibilog na ikatolong pinakadakulang grupong etniko sa Tamil Nadu asin ini naabot 1.23 milyon na ini 2.2% kan populasyon nin Tamil Nadu.[22][23]

Toltolan

[baguhon | baguhon an source]
  1. ↑ 1.0 1.1 Kannada sa Ethnologue (25th ed., 2022) Plantilya:Closed access
  2. ↑ Zvelebil (fig. 36) and Krishnamurthy (fig. 37) in Shapiro and Schiffman (1981), pp. 95–96
  3. ↑ The Karnataka official language act, 1963 – Karnataka Gazette (Extraordinary) Part IV-2A. Government of Karnataka. 1963. p. 33. 
  4. ↑ Schwartzberg, Joseph E. (1978). "Currency of Selected Languages and Scripts". A Historical Atlas of South Asia. University of Chicago Press. p. 102. ISBN 978-0195068696. 
  5. ↑ "Kannada". Merriam-Webster Dictionary. 
  6. ↑ "Kannada"Paid subscription required. Oxford English Dictionary (Online ed.). Oxford University Press.  (Subscription or participating institution membership required.)
  7. ↑ Reeve, William (1858). Sanderson, Daniel, ed. A Dictionary, Canarese and english. Bangalore: Wesleyan Mission Press. Retrieved 18 January 2017. 
  8. ↑ Masica, Colin P. (9 September 1993). The Indo-Aryan Languages. ISBN 9780521299442. 
  9. ↑ "The Karnataka Official Language Act" (PDF). Official website of Department of Parliamentary Affairs and Legislation. Government of Karnataka. Retrieved 29 June 2007. 
  10. ↑ Kuiper (2011), p. 74
  11. ↑ R Zydenbos in Cushman S, Cavanagh C, Ramazani J, Rouzer P, The Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics: Fourth Edition, p. 767, Princeton University Press, 2012, ISBN 978-0-691-15491-6
  12. ↑ "Gangas of Talakad". Official website of the Central Institute of Indian Languages, India. classicalkannada.org. Archived from the original on 25 July 2011. Retrieved 12 May 2008.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  13. ↑ "Rastrakutas". Official website of the Central Institute of Indian Languages. Archived from the original on 10 January 2011. Retrieved 12 May 2008.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  14. ↑ Zvelebil (1973), p. 7 (Introductory, chart)
  15. ↑ Garg (1992), p. 67
  16. ↑ "Jnanpeeth Awardees from Karnataka | Jnanapeeta Awardees | Jnanpith Award". www.karnatakavision.com. Archived from the original on 11 February 2021. Retrieved 5 July 2018.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  17. ↑ "Jnanpith Award: Eight Kannada authors who have won 'Jnanpith Award'". 5 September 2017. Archived from the original on 22 December 2020. Retrieved 7 March 2023. 
  18. ↑ "Jnanpith Awards Winners Full List". 27 July 2016. 
  19. ↑ "IBNLive – CIIL to head Centre for classical Kannada study". ibnlive.in.com. 23 July 2011. Archived from the original on 11 January 2012. Retrieved 12 February 2013.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  20. ↑ Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. "C-16: Population by mother tongue, India – 2011". Retrieved 16 November 2022. 
  21. ↑ "Indiaspeak: English is our 2nd language". The Times of India. 14 March 2010. http://timesofindia.indiatimes.com/india/Indiaspeak-English-is-our-2nd-language/articleshow/5680962.cms. 
  22. ↑ Nagarajan, Rema (16 April 2008). "Kannadigas TN's 3rd biggest group". The Times of India. http://timesofindia.indiatimes.com/city/bengaluru/Kannadigas-TNs-3rd-biggest-group/articleshow/2954903.cms. 
  23. ↑ Boland-Crewe, Tara; Lea, David (2003). The Territories and States of India. Routledge. pp. 224–226. ISBN 9781135356255. 
Kinua sa "https://bcl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kannada&oldid=278434"