Karbohidrato

An simpleng asukar na *glucose* iyo an pinaka-abundanteng monosaccharide, na iyo sarong subkategorya kan carbohydrate

An karbohidrato (Ingles: carbohydrate) iyo sarong biyomolekyula na igwang karbon (C), idrohino (H) asin oksiheno (O) na mga atom, kun sain ngani kadaklan iyo may "hydrogen–oxygen atom ratio" na 2:1 (arug sa tubig), asin kaya ini may empirikal na pormulang C_m(H₂O)_n (kung saen an m iyo pupuwedeng lain hale sa n). Sagkod man, may mga pirang eksepsiyon digdi. An sarong ordinaryong halimbawa iyo an deoxyribose na sarong parte kan DNA na may empirikal na pormulang C₅H₁₀O₄. An mga carbohydrate iyo pupuwedeng mahiling bilang mga "hidrato" kan karbon kaya ini ang pangaran kaini.

An katagang saccharide, gikan sa Griyegong σάκχαρον (sákkharon), na an boot-sabihon iyo an asukar. Maski ngani an siyentipikong nomenklatura kan mga karbohidrato iyo komplikado, an mga pangaran kan mga monosaccharide asin disaccharide iyo harus nagtatapos sa suffix na "-ose". Halimbawa, an asukar kan dugo na iyo an monosaccharide na glucose, an asukar sa pagkakan na iyo an disaccharide na sucrose, asin an asukar kan gatas an disaccharide na lactose .

Mga klase

An terminong ini iyo pigtutukdo sa lado nin biyokimika kun saen ini iyo sinonimo kan saccharide. An mga carbohydrate o saccharide iyo nababanga sa apat na mga kimikal na paggugrupo: monosaccharide, disaccharide, oligosaccharide, asin polysaccharide. Sa pankagabsan, an mga monosaccharide asin disaccharide na mga mas sadit (may mas hababang gabat na molekular) na carbohydrate iyo harus an inaapud na mga asukar.^[1]

Mga kagamitan

An mga carbohydrate iyo nagsasagibo nin kadakol na mga responsibilidad sa mga buhay na bagay. An mga polysaccharide ay nagsisirbi para sa pag-iimbak nin enerhiya (halimbawan an starch asin glycogen) asin bilang istaktural na parte (halimbawa an mga cellulose sa mga tinanom asin chitin sa mga arthropod). An 5-karbon monosaccharide na ribose iyo sarong importanteng ingrediente nin mga coenzyme (halimbawa an ATP, FAD, asin NAD) sagkod likudang-tulang kan henetikong molekula na inaapod na RNA. An kasugpon na deoxyribose an ingrediente kan DNA. An mga saccharide asin an mga pighango digdi iyo binabalehan kan kadakol na mga ibang mahalagang biyomolekula na may dakulang importansya sa sistemang immuno, pertilisasyon, pagpugol kan patohenesis, pagbibilog nin dugo, asin pag-uswag.

Sa siyensyang pangkakanon, an terminong carbohydrate iyo harus may boot-sabihon na anumang mga kakanon na partikular na mayaman sa komplikadong almirol (starch) na carbohydrate arug kan cereal, tinapay at pasta o mga simpleng carbohydrate arug kan asukar na nahihiling sa mga jam, dolse asin mga panghimagas.

Mga halimbawang produkto

An sucrose o "table sugar" iyo an pinakabistong asukar sa pagkakan.
An trigo iyo saro sa bistadong ginikanan kan "starch".
An tinapay iyo saro sa mga bistong produkto na mayaman sa carbohydrate.
An pasta iyo mayaman sa substansya na "starch".
An ubas iyo mayaman sa "fructose".
An tubo iyo an primerong ginikanan kan "sucrose" o "table sugar".
An substansya na "lactose" iyo mahihiling sa gatas.
Sa komersyo, an mga dolse asin iba pang mahahamis na produkto iyo may halangkaw na bilang nin carbohydrate.