Jump to content

Ngaran kan Filipinas

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
An eskudo de armas kan nasyon pigpapahiling an opisyal na ngaran sa Filipino, saro sa duwang opisyal na tataramon.

Igwa nin nagkapirang ngaran kan Filipinas (Filipino: Pilipinas; Espanyol: Filipinas) sa manlaenlaen na kultura asin manlainlain na panahon, parating nanonongod sa espesipikong grupo nin mga isla sa laog kan presenteng kaislahan Maski na ngani na an ngaran na Filipinas mismo iyo an orihinal na solamenteng itinao sa Leyte, Samar, asin mga kataraid na isla. Itinao iyan kan Kastilang explorer na si Ruy López de Villalobos o saro sa saiyang mga kapitan na si Bernardo de la Torre kaidtong 1543 sa onra ki kinoronahan na prinsipe na si Philip, sa huri nagin Felipe II. An Mindanao, kun saen iyo an enot nindang inabot asin pinaghuna na iyo an dakulang daga, nginaranan ninda susog sa nagrereynar na Emperador na si Charles V, na iyo man an hadeng Kastila na si Carlos I. Sa paglihis nin panahon kan kolonisasyon kan Espanya, an ngaran sa kahurihurihi naglakop tanganing magin apod sa bilog na kaislahan. Nagdadanay iyan na igwa nin menor na mga pagbabago. An Rebolusyon kan Filipinas pig-apod an saiyang estado bilang Philippine Republic (Espanyol: República Filipina). An militar kan Estados Unidos asin mga sibilyan na mga okupasyon pig-apod man an saindang teritoryo bilang Philippine Islands (Espanyol: Islas Filipinas). Durante kan Ikatulong Republika kan Filipinas, an opisyal na ngaran kan estado pormal nang rinibayan asin nagin Filipinas.

Presenteng ngaran

[baguhon | baguhon an source]

An presenteng ngaran kan Filipinas iginawad kan Spanish explorer Ruy López de Villalobos[1][2] o saro sa saiyang mga kapitan na si Bernardo de la Torre[3][4] kaidtong 1543, durante kan an expedition na igwa nin intensyon na mag-establish nin mas dakulang Spanish control sa purong Solnopan kan dibisyon nin kinaban na inistabilisar sa pag-ultanan kan Espanya asin Portugal sa paagi kan treaties of Tordesillas asin Zaragoza. Pagkatapos na tawan nin ngaran an Mindanao para sa saindang hade, an Habsburg emperador Charles V, an Philippine Island inonra an saiyang aking lalaki, crown prince Philip, sa huri Felipe II kan Espanya. An ngaran na Felipina asin Islas Felipinas orihinal na in-apply solamente sa Leyte, Samar, asin sa saindang pagtaraid na mga isla[3][4] bago naliwat sa Islas Filipinas asin luminakop sa ibang mga lugar.[5]An pagsubli sa Ingles bilang Philippine Islands tulos pagkatapos, an ngaran na ginamit sa bilog na America's military asin civilian occupations kan arkipelago.[6]

Presenteng ngaran sa ibang tataramon

[baguhon | baguhon an source]
An obverse kan 1944 sarong sentimong barya. Naka-imprinta an "Filipinas" sa ibabang singsing.

An 1987 Constitution nagsasabi na an Filipino asin Ingles na iyo an magin opisyal na tataramon kan Filipinas. Mayo iyan nin probisyon na espesipikong nagdesignar nin opisyal na ngaran para sa nasyon; alagad, an "Republic of the Philippines" piggagamit nin consistent sa bilog na saiyang probisyon (sa Ingles). An Artikulo XIV, seksyon 8 kan Constitution nagmamando man na siring man sa Filipino alagad mayo nin siring na opisyal na nag-eeksistir na bersyon sa Filipino. An "Republika ng Pilipinas" iyo an de facto na ngaran kan nasyon na piggagamit sa Filipino. Kapag nagsosolo-solo sa Ingles, an ngaran kan nasyon pirming pigsusundan kan artikulong the.[7][8][9] Alagad, an definite article na ang dai minasunod sa ngaran sa kontekstong Filipino.

An nasyon sa bilog na kasaysayan midbid na bilang Filipinas. An pinakaamay na midbid na paggamit sa ngaran na Pilipinas sa Tagalog iyo an Katipunan sa saindang deciphered 1892 foundational document.[10] Kaidtong dekada 1930, an iskolar na si Lope K. Santos ipinamidbid an alpabetong abakada para sa pagsurat nin Tagalog na dai na naggagamit kan letrang F huli ta an tanog na ini mayo asin parating pigsasayod kan mga parataram kan nagkapirang mga tataramon kan Filipinas bilang "P". An alpabetong abakada also subsequently luminakop sa iba pang mga tataramon kan Filipinas (na kun saen haloy nang naggagamit kan sistema sa pagbaybay na basado sa Kastilang abecedario). Kaya baga, an pormang Pilipinas nabalingibog asin nag-abot sa pangkagabsan na paggamit.[11] The Commission on the Filipino Language and National Artist, Virgilio S. Almario urged the usage of Filipinas as the country's official name to reflect its origin and history,[12] asin magin inklusibo sa gabos na mga tataramon kan nasyon na kun saen an mga ponolohiya igwa nin /f/, pigrepresentar kan grapema na F sa presenteng alpabetong Filipino.[13] An polisiyang ini sa huri dai inako kaidtong 2021 kan bàgong komisyoner na si, Arthur Casanova, huli ta bakong konstitusyonal. An komisyon ngunyan pigrekomenda an paggamit kan Pilipinas kisa sa Filipinas kapag nakikipag-olay sa Filipino.[14]

Sa internasyonal na mga pagtiripon, solamenteng an ngaran sa Ingles an parating minalataw na nagpapamidbid sa Filipinas (e.g., kapag igwa nin pagtiripon sa United Nations o sa Association of Southeast Asian Nations) sa setting na ini. Iyo man ini an tradisyon maski an pagtiripon piggaganap sa laog kan Filipinas. An ngaran kan nasyon sa ibang mga tataramon kun minsan basado sa Filipinas o Philippines, kapwa naggamot sa Latin Philippinae.

Tataramon Halipot na porma
(Philippines) 		Transliterasyon Halabang Porma
(Republika kan Filipinas) 		Transliteration
Afrikaans Filippyne Republiek van die Filippyne
Albanian Filipinet Republika e Filipineve
Amharic ፊሊፒንስ Filipins ፊሊፒንስ ሪፐብሊክ Filipins Ripäblik
Arabic الفلبين Al Filibīn جمهورية الفلبين Jumhūrīyyat Al Filibīn
Armenian Ֆիլիպիններ Filipinner Ֆիլիպիններում Հանրապետություն Filippinerum Hanrapetut'yun
Azerbaijani Filippin Filippin Respublikası
Basque Filipinetan Filipinetako Errepublikako
Belarusian Філіпіны Filipiny Рэспубліка Філіпіны Respublika Filipiny
Bengali ফিলিপাইন Filipain ফিলিপাইন প্রজাতন্ত্র Filipain Projatôntro
Bulgarian Филипини Filipini Република Филипини Republika Filipini
Cantonese 菲律賓 Fēileuhtbān 菲律賓共和國 Fēileuhtbān Guhngwòhgwok
Catalan Filipines República de les Filipines
Croatian Filipini Republika Filipini
Czech Filipíny Filipínská republika
Danish Filippinerne Republikken Filippinerne
Dutch Filipijnen Republiek der Filipijnen
Estonian Filipiinid Filipiini Vabariik
Finnish Filippiinit Filippiinien Tasavalta
Fijian Filipin Matanitu Tugalala o Filipin
French Philippines République des Philippines
Georgian ფილიპინები P'ilipinebi ფილიპინების რესპუბლიკა P'ilipinebis respublika
German Philippinen Republik der Philippinen
Greek Φιλιππίνες Filippínes Δημοκρατία των Φιλιππίνων Di̱mokratía to̱n Filippíno̱n
Haryanvi फ़िलिपीण Filippínn फ़िलिपीण गणराज्य Filippínn Gannrājya
Hebrew פיליפינים Filipinim הרפובליקה של הפיליפינים Ha'republika shel ha'Filipinim
Hindi फ़िलीपीन्स Filipīns फ़िलीपींस गणराज्य Filīpīns Gaṇarājya
Hokkien 菲律賓
呂宋 		Hui-li̍p-pin
Lū-sòng 		菲律賓共和國 Hui-li̍p-pin kiōng-hô-kok
Hungarian Fülöp-szigetek Fülöp-szigeteki Köztársaság
Icelandic Filippseyjar Lýðveldið Filippseyjar
Indonesian Filipina Republik Filipina
Irish Na hOileáin Fhilipíneacha Poblacht na nOileán Filipíneacha
Italian Filippine Repubblica delle Filippine
Japanese フィリピン Firipin フィリピン共和国 Firipin kyōwakoku
Kazakh Филиппиндер Filippinder Филиппин Республикасы Filippin Respublikasy
Khmer ប្រទេសហ្វីលីពីន Filippin សាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីន Sathéaranakrâth Filippin
Korean 필리핀 Pillipin 필리핀 공화국 Pillipin Gonghwaguk
Kurdish Filîpîn Komara Filîpînan
Lao ຟີລິບປິນ Filipin ສາທາລະນະລັດຟີລິບປິນ Sāthālanalat Filipin
Latin Philippinae Respublica Philippinarum
Latvian Filipīnas Filipīnu Republika
Lithuanian Filipinai Filipinų Respublika
Lojban pilipinas la pilipinas. zei gubyseltru
Macedonian Филипини Filipini Република Филипини Republika Filipini
Malaysian Filipina Republik Filipina
Maltese Filippini Repubblika tal-Filippini
Mandarin 菲律宾 Fēilǜbīn 菲律宾共和国 Fēilǜbīn Gònghéguó
Marathi फिलिपिन्स Filipins फिलिपिन्सचे प्रजासत्ताक Filipinsce prajāsattāk
Norwegian Filippinene Republikken Filippinene
Persian فیلیپین Filipin جمهوری فیلیپین Jomhuri Filipin
Polish Filipiny Republika Filipin
Portuguese Filipinas República das Filipinas
Romanian Filipine Republica Filipinelor
Russian Филиппины Filipiny Республика Филиппины Respublika Filipiny
Serbian Филипини Filipini Република Филипини Republika Filipini
Sinhala පිලිපීනය Pilipinaya පිලිපීනය ජනරජය Pilipinaya Janarajaya
Slovak Filipíny Filipínska Republika
Slovene Filipini Republika Filipini
Somali Filibiin Jamhuuriyada Filibiin
Spanish Filipinas República de Filipinas
Swahili Ufilipino Jamhuri ya Ufilipino
Swedish Filippinerna Republiken Filippinerna
Tamil பிலிப்பைன்ஸ் Pilippaiṉs பிலிப்பைன்ஸ் குடியரசு Pilippaiṉs kuṭiyaracu
Thai ฟิลิปปินส์ Filippin สาธารณรัฐฟิลิปปินส์ Sāthāranarat Filippin
Turkish Filipinler Filipinler Cumhuriyeti
Turkmen Filippinler Filippinler Respublikasy
Ukrainian Філіпіни Filippiny Республіка Філіппіни Respublika Filippiny
Urdu فلپائن Filipāʾin جمہوریہ فلپائن Jamhūriya Filipāʾin
Uzbek Filippin Filippin Respublikasi
Vietnamese Phi Luật Tân Cộng hoà Phi Luật Tân
Welsh Philipinau Gweriniaeth Ynysoedd y Philipinau

Toltolan

[baguhon | baguhon an source]
  1. ↑ "History of the Philippines". 2009. 
  2. ↑ Halili 2008, p. 22
  3. ↑ 3.0 3.1 Scott 1994, p. 6
  4. ↑ 4.0 4.1 "Online Etymology Dictionary". www.etymonline.com. 2009. 
  5. ↑ Error sa pag-cite: Imbalidong <ref> tatak; mayong teksto na ipinagtao para sa reperensiya na pinagngaranan na lakbay.net
  6. ↑ "Origin of the Name "Philippines"". Archived from the original on September 24, 2015. Retrieved August 26, 2009. 
  7. ↑ Zwier, Larry (November 29, 2011). "Using 'the' with the Names of Countries". Cambridge.org. Retrieved November 28, 2018. 
  8. ↑ Torrecampo, Rex Raymond (July 5, 2015). "Why Filipinos are Correct in Saying THE Philippines Instead of Philippines". lifesomundane.net. Retrieved November 28, 2018. 
  9. ↑ Purdue University Online Writing Lab. "How to Use Articles (a/an/the)". purdue.edu. Retrieved November 28, 2018. 
  10. ↑ Richardson, Jim (2021). ""Kasaysayan; Pinag-kasundoan; Manga dakuilang kautusan," August 1892". Katipunan: Documents and Studies. Archived from the original on 2023-03-08. Retrieved 2023-07-22. 
  11. ↑ Almario, Virgilio S. (2014). Madalas itanong hinggil sa wikang pambansa / Frequently asked questions on the national language (PDF). Komisyon sa Wikang Filipino. p. 47. ISBN 978-971-0197-38-5. Archived from the original (PDF) on August 27, 2018. Retrieved January 10, 2018. 
  12. ↑ "Bye Pilipinas, hello Filipinas?". 
  13. ↑ "Filipinas 'di Pilipinas – Almario (Ituwid ang kasaysayan)". kwf.gov.ph. Archived from the original on 2021-04-11. https://web.archive.org/web/20210411121553/https://kwf.gov.ph/filipinas-di-pilipinas-almario-ituwid-ang-kasaysayan/. Retrieved on 2023-07-22. 
  14. ↑ Santos, Bim (July 28, 2021). "Komisyon sa Wikang Filipino reverts to use of 'Pilipinas,' does away with 'Filipinas'". l!fe • The Philippine Star. 
Kinua sa "https://bcl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ngaran_kan_Filipinas&oldid=262242"