Ngipon nin tawo
An ngipon nin tawo iyo an nagrurunot, nagpapasa, asin nagbabaraak kan anoman na kakanon bago ini hamilon asin matunaw sa laog kan tulak. An tawo igwang apat na klaseng ngipon: an sa atubangan iyo an pamutol (Ing, incisor), pangha'ngil o tingo (Ing., canine), iyo an pangrabnot, pangtoltog (Ing., premolar) asin an ba'gang (Ing., molar) na iyo an pangrunot na mas mapino ngane madali asin dai makabalikogkog kan kakanon sa paghalon.
An mga poon kan ngipon nakalubong asin napupugolan kan inaapod na ngaros namomogtak sa itaas asin ibabang kabtang kan salang. An mga ngipon gibo sa mga tisyu (Ing., tissue) nin magkaiba-ibang pagkadusok asin pagkatagas.
Pagkahaman
[baguhon | baguhon an source]Sa tawo duwang klaseng ngipon an natambo. Pag'edad anom na bulan natunga na mga temporaryong ngipon pero totoo an ibang omboy may saro o duwang ngipon na sa pagkamundag. An pagngingipon nadara nin kulog asin minsan ngane kinakalentura an aki. An tawo parati may 20 temporaryong ngipon (ngipon omboy) saka 32 na permamenteng sa-gurang na ngipon. An tingo na sa ibong-ibong na gilid nakabogtak pwede man manonongod sa mga ngipon (nin hayop) na mas oldot asin kumboot mapapanas.
An pagngingipon sa tawo napoon sa edad na anom na bulan kan aki hanggan mag'edad duwang taon. Ini mga temporaryong ngipon asin iyo man sana ini an gamit sa pagkakakan sagkod na an tawo naedad nang anom na taon. Sa panahon na iyan, an aki linuluwasan na kan enot na permanenteng ngipon asin mga temporaryo saro-saro nang natitigpo'.
Paglapa' kan ngipon
[baguhon | baguhon an source]An ngipon kun dai maigot na pag'atamanon arog kan paghihinis (pagsipilyo) kaini, aro-aldaw, ini nasapo nin kun ano-anong kakundian Saro kaini iyo an pagtipon nin galo' (Ing., plaque) sa ibabaw. An galo' mga bakterya mansana. An ngipon man pwede maghira sa kolor arog kun nagmamama, nagsisigarilyo, nagpaparakape o nagkakakan nin mga pagkakan na pano sa chlorophyll, o maasido mga kinakakan. Saro pang posibleng inaabutan iyo an paglabot kan ngipon.
Kataytayan nin mga ladawan
[baguhon | baguhon an source]-
Diyagramo kan ngipon (ba'gang) -
Raot na ngipon kan tawo -
Tiripo na ngipon
