Simeón Ola

Heneral Simeon A. Ola, rebolusyonaryong lider naglaban sa pagkolonya kan Amerikano sa Filipinas

Si Simeon Arboleda Ola (Setyembre 2, 1865 - Pebrero 14, 1952) sarong rebolusyonaryong Bikolano kan Panahon nin mga Amerikano. Namundag sya sa Guinobatan, Albay. Linabanan niya ang mga kolonyalistang Amerikano sa kabukidan kan Albay hanggan magsukò kan Septyembre 25, 1903. Siya an pinakahuring nagsukong Pilipinong Heneral sa laban kontra sa mga Amerikano.

Pinapaadal kuta siya sa Holy Rosary Minor Seminary alagad sa primero pa sanang taon niya duman sa kursong Pilosopiya, nagluwas na siya asin dai na tinapos si kurso.

Kan taon 1896, ss edad na 32, napagisip niyang bumali sa sarong sanga kan Katipunan na inorganisar ni Glicerio Delgado, na isinubol ni Andres Bonifacio sa Bikol.

Paglaban sa mga Amerikano

Monumento ki Hen. Simeon A. Ola na itinindog sa Syudad nin Legazpi

Si Heneral John Vincent Belisario,na iyo an kumander kan Pwersa Rebolusyonaryo Pilipino, kan makuri pa an ralaban, pinagtaas an ranggo ni Ola komo kapitan. Alagad, dawa ngani nagporondo na an iba sa paglaban, si Ola habo pang magkuyog sa swestyon kan grupo na sumuko na sinda. Sabi ngani ni Gob. William Taft siya an dakulaon na kulogpayo kan gobyerno Amerikano sa pagsakop kan Bicol.

Pinasuspindi an operasyon sa Albay, asin pinadara ni Taft sa Garwood, Baker asin Bandholtz duman ngani makipag-ulay an tolo ki Ola na sumuko na. Kan Oktubre 3, 1902, duwang aldaw pakalihis mag-areglo na mataragboan sa tinatagoan ni Ola sa Tumacob-tacob, Ligao, Albay an mga Amerikano nagtangro ki Ola nin sampolong ribong pesos sa saiyang pagsusuko. Biyo na nag-init an payo ni Ola huli kaini asin huminabo na siyang makipag-ulay sa mga Amerikano.

Pag Nobyembre parehong taon, si Hen. Jesse Garwood nag-ngata' na makipaghilingan giraray saiya. An Heneral inabtangan kan siya ginoygoy pasiring sa kampo ni Ola. Nag-olay an duwa sa atubangan nin loon asin nag-irinom asin nagkarakan pa nin mga inasal na lokton.

Masasabi na magayon na propaganda idtong pangyari para ki Ola ta logod nagdakul an nag-apil sa grupo niya, mala ta sangribo may limang gatos (1,500) an buminali sa saiyang yunit.

Huli kaini, duwang polo may apat na kompaniya nin mga Philippine Scouts asin mga soldados kan Konstabularyo an itinalaga sa palibot kan saiyang pinagririosan.

Orog na piniot an lugar ni Ola sa pag-operar ta minando ni Gob. Taft na itiripon sana sa magkapirang lugar an mga taga-Albay. An makua sa luwas kan mga lugar na idto konsideradong mga rebelde. Resulta kan rekonsentrasyon na ini iyo an pagbaba kan produksyon kan bandalang abaka asin mga pananom na agrikultural. Nagtirios asin nagherelang an mga tawo huli sa kakulangan nin pagkakan.

An pagkaraot kan negosyo sa abaka gibo kaining kampanya kan mga Amerikano nagresulta sa pagkalugi nin $600,000 sa industriya nin abaka igdi sa Albay asin grabi na an hogop-hogop kan si mga darakulang negosyante sa abaka na matapos na an "paribok" ni Ola ta iyo an nakaka-onong sa negosyo ninda.

Manta, sa tahaw kaini nagin desperado na an mga Amerikano. Sarong grupo na pinamayohan kan pinsan ni Ola na si Eligir Arboleda, pinadara saiya ngani huroton na siyang magsuko.

Sa umagahon kan Septyembre 25, 1903, naghalat naman sa Kampo Malangaton, baryo Mapaso, Guinobatan sinda Ramon Santos, Epifanio Oroseo asin Lt. Pyle sa saiyang pagsuko. Nagsuko si Ola kan aldaw na idto kaiba an 28 katawo na may bitbit nin 33 na hamo.

Anopaman, sabi mismo ni Ola dai pinag-onra ni Hen. Bandholtz an mga kundisyon kan saiyang pagsuko na itinangro' saiya ni Ramon Santos.

Si Heneral Ola nagsurender sa mga Amerikano eksaktong sarong taon, apat na bulan asin pitong aldaw paka-suko ni Hen. Miguel Malvar kan Abril 16, 1902. Pigbista an kaso niya asin siya nagin star witness sa kaso kan kairiba niyang damay sa inaapod kan mga Amerikanong pag'insureksyon. Katapos-taposi siya nagawadan indulto.

Hilingon man

• Palis niya sa Bikol libreng berso kan ki Rizal na Mi Ultimo Adios, Bersyon ni Simeon Ola.

Ginunuan

• Istorya Kan Kabikolan. Jaime T. Malanyaon. AMS Press. 1991. 568 p.
• Bikols of the Philippines. Lilia F. Realubit. AMS Press. Naga City, Philippines. 1983.
• From Epic To History: a brief introduction to Bicol History. Gerona, Danilo M.Ateneo de Naga. 1988.
• Sarong Dolot Sa Satuyang Ina: "An Offering to ou Mother on the Quadricentennial Celebration of Christianity in bikol," Parañaque: J & R Printing Co. Dy-liacco, Leonor R. 1996.
• Retrato ni Hen. Simeon Ola hale sa: Bikol Collection. Prof. Maria Lilia Realubit. Filipiniana Section.UP Library. Universitry of the Philippines.(pig-retoke sa computer)

Mga panluwas na takod

• The Filipino americans (from 1763 to the Present)
• Paglubong restos ni Simeon Ola