Zenobia
| Zenobia 𐡡𐡶𐡦𐡡𐡩  | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Augusta | |||||||||
.png) Zenobia as empress on the obverse of an antoninianus (AD 272) | |||||||||
| Empress of Palmyra | |||||||||
| Panahon kan Kapanyarihan | AD 272 | ||||||||
| Co-monarch | Vaballathus | ||||||||
| Queen of Egypt | |||||||||
| Panahon kan Kapanyarihan | 270–272 | ||||||||
| Queen mother (regent) of Palmyra | |||||||||
| Regency | 267–272 | ||||||||
| Monarch | Vaballathus | ||||||||
| Queen consort of Palmyra | |||||||||
| Tenure | 260–267 | ||||||||
| Iminundag | Septimia Btzby (Bat-Zabbai) c. 240 Palmyra, Syria | ||||||||
| Nagadan | After 274 | ||||||||
| Spouse | Odaenathus | ||||||||
| Isyu | |||||||||
| |||||||||
| Harong | House of Odaenathus | ||||||||
Si Septimia Zenobia (Palmyrene Aramaiko: , Bat-Zabbai; c. 240 - c. 274) sarong ikatolong reyna kan Imperyo Palmyreno sa Siria. Dakul na osipon dapit sa saiyang lahi; posible bako man siyang ordinaryo asin siya an inagom an namamahala kan siyudad, si Odaenathus. An saiyang agom nagin hade kan 260, na ilinalangkaw an Palmira sa supremong kapangyarihan sa Haraning Sirangan paagi sa pagdaog sa Imperyo nin Persia asin pagpasarig sa Roman East. Pagkatapos kan pag-asasinar ki Odaenathus, si Zenobia nagin naman na ahente kan saiyang aki na si Vaballathus asin kinapotan an poder de facto sa bilog niyang pagreynar.
Kan 270, pinonan ni Zenobia an pagsakyada na nagdara sa kadaklan kan Sirangan nin Roma asin suminagkod sa pag - alsa sa Egipto. Kan katahawan nin-271 an saiyang kahadean nasagkod sa Ancyra, sentral Anatolia, sagkod sa Upper Egypt, maski ngani siya nagdanay na sakop kan ngaran pa sana pasiring sa Roma. Alagad, bilang reaksion sa kampanya kan Romanong emperador na si Aureliankan 272, ipinahayag ni Zenobia an saiyang aking lalaki asin inasumir nia an titulo nin empress, sa siring ipinahahayag an pagpalayas ki Palmyra hale sa Roma. Nanggagana an mga Romano pakatapos nin grabeng pakikilaban; sinalikopan an empress sa saiyang kabisera asin binihag ni Aurelian, na idinistiyero sia pasiring sa Roma, kun saen ginamit nia an natatada pa niang buhay.
Si Zenobia sarong edukadong monarka asin nag - enkaminar nin intelektuwal na mga kamugtakan sa saiyang palasyo, na bukas para sa mga iskolar asin pilosopo. Sia nagtataong konsiderasyon sa saiyang mga sakop asin prinotehiran an relihiosong minoriya. An empress nagpadanay nin marigon na administrasyon, na namahala sa sarong imperyong multikultural asin dakol an rasa. Nagadan si Zenobia pakatapos nin 274, asin dakol na osipon an irinekord manongod sa saiyang kapaladan. An saiyang pagtindog asin pagbagsak nagpasabong sa mga historyador, pintor asin nobelista, asin sia sarong patriotikong simbolo sa Siria.
Ngaran, itsura asin reperensia
[baguhon | baguhon an source]Si Zenobia namundag c. 240-241,[1] asin nagkaaki kan gentilicium (surname) Septimia.[2][3] An saiyang katutubong pangaran na Palmyrene iyo an Bat-Zabbai (nasurat "Btzby" sa alpabetong Palmyrene),[4] sarong Aramaiko ngaran na boot sabihon "aki ni Zabbai". [5] siring na mas dakul pang pangaran para sa mga babayi ordinaryo na sana sa Palmira, kun sain an elementong "bt" nangangahulugan nin aking babae, pero dai man talaga iyan nanunungod sa pinakaharaning ama.[6] lenguaheng diplomatiko asin ikaduwang lengguwahe kan Griego - Palmira, na ginamit sa dakol na inskripsion nin Palmyrene - gamiton nia an ngaran na Zenobia.[7] Sa Palmyra, kan nakasurat sa Griego, an mga ngaran na arog baga nin Zabeida, Zabdila, Zabbai o Zabda parateng ginigibong "Zenobios" (masculine) asin "Sinobia" [8](feminine). An elementong "Zabbai" gikan sa katutubong pangaran ni Zenobia boot sabihon "regalo kan N.N. [god]", [9] [10]asin an ngaran na Zenovia pigsalin an "saro na an buhay nakukua hale ki Zeus". [11] historyador na si Victor Duuy naniniwala na ginamit kan reyna an ngaran sa Griego bilang traduksion kan saiyang sadiring ngaran, huli ta dai nia inako an mga sakop niang Griego.[12] pilologong si Wilhelm Dittenberger nangatanosan na an ngaran na Bat-Zabbai nag - agi nin detortum (piripit), sa siring nagresulta sa ngaran na Zenobia.[13]
An ikasiyam na siglong mananalaysay na si al-Tabari, sa saiyang lubos na kathang-isip na salaysay[14] nagsurat na an pangaran kan reyna iyo si Na'ila al-Zabba.[15] Manichaen mga reperensia, na ibinareta an pagbisita kan apostol na si Addai sa rehiyon durante kan panahon ni Odaenathus na inaapod na Zenobia "Queen Tadi", agom nin kysr (caesar).[16] An ngaran na itinao ki Zenobia sa mga isinurat na idto ni Manichae garo baga kinua hale sa Tadmor, an propiong ngaran kan Palmyra, asin ini suportado kan Coptic Acts Codex, kun saen si Zenobia nginaranan na Reyna Thadmor.[17]
Mayong modernong mga estatuwa ni Zenobia na nakua sa Palmira o saen man, solamente an mga inskripsion sa base kan saiyang rekord an yaon pa, na nagpaparisang sarong rebulto kan reyna an dating nagtitindog sa lugar; kadaklan sa midbid na representasyon kan Zenobia an tamang - tama asin eksaktong paglaladawan sa saiya na nanompongan sa saiyang sinsilyo. [18] mga retrato kan estilong ini sa Palmira normal na bakong persona, bakong arog nin Griego asin Romano: estatuwa ni Zenobia sa istilong ini nagtao kutana nin ideya manongod sa saiyang pankagabsan na estilo nin gubing asin alahas alagad dai nia iyan ihahayag. [19] Britanong iskolar na si William Wright nagbisita sa Palmira kan madali nang magtin - edyer na siglo mantang naghahanap nin eskultura kan reyna.[20]
Hilingon pa
[baguhon | baguhon an source]Iba pang babasahon
[baguhon | baguhon an source]- Burgersdijk, Diederik, ed. (2008). Zenobia van Palmyra. Vorstin Tussen Europese en Arabische Traditie. Armada: Tijdschrift voor Wereldliteratuur (in Dutch). 53. Uitgeverij Wereldbibliotheek. ISBN 978-9-028-42256-8.
- Zenobia or al-Zabbāʾ: The Modern Arab Literary Reception of the Palmyran Protagonist. 17. Routledge. 2014.
Panluwas na mga takod
[baguhon | baguhon an source]- Si Vabalatanthus asin Zenobia
- Zenobia: empress of Palmyra (267-27) Archived 2012-10-14 at the Wayback Machine.
Mga Toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ Southern 2008, pp. 3, 173.
- ↑ "Septimius" was also Odaenathus' family's gentilicium (surname) adopted as an expression of loyalty to the Roman Severan dynasty, whose emperor Septimius Severus granted the family Roman citizenship in the late second century.
- ↑ Sartre 2005, p. 551.
- ↑ Edwell 2007, p. 230.
- ↑ Stoneman 2003, p. 2.
- ↑ Stark 1971, p. 80.
- ↑ Weldon 2008, p. 106.
- ↑ Weldon 2008, p. 106.
- ↑ N.N. is a grammatical abbreviation denoting "no name", indicating hypocoristica, where a compound name is abbreviated by dropping its theophoric (deity name) element.
- ↑ Stark 1971, p. 86.
- ↑ Stark 1971, p. 86.
- ↑ Duruy 1883, p. 295.
- ↑ Macurdy 1937, p. 126.
- ↑ Millar 1993, p. 433.
- ↑ Powers 2010, p. 148.
- ↑ Mainly texts written in Sogdian from the Turfan Oasis; they were included in the series named Berliner Turfantexte launched in 1971.
- ↑ Gardner 2020, p. 56.
- ↑ Southern 2008, p. 3.
- ↑ Southern 2008, p. 3.
- ↑ Southern 2008, p. 16.
