Balanghayan sa Bikol

An balanghayan sa Bikol nakakaagid sa "Balarila" nin Filipino/Tagalog na lengguwahe na minapanunungod sa pormada o estruktura nin pagtaram o pagsurat sa lengguwaheng Bikol. Iyo ini an magigin patugmadan kan estandarteng Bikol na puwedeng gamiton sa laog nin eskuwelahan.

Pagkakaiba kan NIN asin KAN

Nin huli tà an Bikol igwang dakol na diyalektos, siring na sana kan Rinconada Bikol, Pandan Bikol asin iba pa. Alagad sa pahináng ini, minagamit an estandarteng Bikol.

Mahihiling an pagkakaiba kan Nin asin Kan sa ibabâ:

(Bikol, Tagalog, Ingles)

• Paggamit kan nin

1. Simbahan nin Binondo

Simbahan ng Binondo

Binondo Church

• Paggamit kan kan

1. Simbahan kan Binondo

Simbahan ng Binondo (haros parehas sa "nin" alagad ibabâ an buot sabihon)

Church of Binondo or Binondo's Church

Minsan piggagamit an Kan sa pagtukoy kan panahon o kun isasalin sa tagalog pwedeng magin noong ( alternatibo sa kadto o kaito).

Halimbawá: (bcl-tl-en)

Iminundag si Filipinayzd kan 1985.

Isinilang si Filipinayzd noong 1985.

Filipinayzd was born on 1985.

Puminutok an Bulkan kan kasagsagan kan Bagyong Ondoy.

Suminabog ang Bulkan noong kasagsagan ng Bagyong Ondoy.

The Volcano did erupt during Typhoon Ondoy.

Mahihiling nindo sa panduwang halimbawá, maski na duwáng kan an nasa pangungulay. Sa inot na kan minatukoy sa panahon mantang an panduwang kan minatukoy sa mga obheto.

Estruktura nin pangungulay kan tataramon na Bikol

An tataramon na Bikol, minasunod an Berba-Subheto-Obheto o sa ingles V-S-O word order na haros pararehas sa mga tataramon kan Filipinas.

Halimbawá: V-S-O word order

Nagkakan ako nin tinapay.

Nota:

• red - minauyon sa Berba
• blue - minauyon sa Subheto
• green - minauyon sa Obheto

Mga partikulo

Siring man sa dakol na mga tataramon na Filipino, mayaman man an Bikol sa set kan mga partikulo nin diskurso.

• bagá – nagpapahayag nin pagdududa o pag-aatubili
• bayâ – nagtatào nin tsansa sa saróng tawo; pirit nin paggalang
• dàa – (Tagalog: daw) pag-quote sa impormasiyon gikan sa saróng pangaduwang mapagkukuanan
• daw – (Tagalog: ba/kaya) partikulong interogatibo
• garó – (Tagalog: mukhang, parang) pagkakahawig o pagkakaarog. Ingles: "It looks like, it's as if."
• gayo – "eksakto"
• daing gayo – "dài eksakto, dài totoo"
• gayód – (Tagalog: bakâ) "inda, Ingles: maybe, could be"
• giraray / liwát – (Tagalog: [m]uli) Ingles: "again"
• kutâ (na)– "Umaasa ako (sarong bagay na piggibo / dài nangyari" ; "Kung lamang ... "(kondisiyon kan nakalihis na mga kaganapan)
• lamang, lang / saná – (Tagalog: lang), Ingles: "only, just"
• lugód – Nag-aasa na mangyayari an sarong bagay, o pagpapahayag nin pagsuko
• man – (Tagalog: din, rin) "also" o "ever" (arog kan ano man o 'whatever' asin siisay man o 'whoever')
• mûna / ngûna – (Tagalog: muna) "inot" o "yet"
• na – (Tagalog: na) "ngunyan" o "tapos"
• naman – (Tagalog: naman) "otro, Ingles: again"
• nanggad – (Tagalog: talaga, nga) "really, truly, absolutely" (nagdadagdag nin kanultulan)
• niyakò – "simbag ko, sabi ko"
• nganì – nagpapahayag nin kapalaran ("mayong magiginibo") o sarong pakiulay para sa iba na dài piriton
• ngantig – Nag-uulat an sarong bagay na pigsabi sa sarong ikatlong tawo
• ngapit – "pagkatapos," "kun sakaling," "sa panahon / mantang" (haloy kan panahon)
• ngaya – pagkamagalang sa paghiling ng impormasiyon ("so," "let's see")
• pa – (Tagalog: pa) "Ingles: still"
• palán – (Tagalog: pala) nagpapahayag nin sorpresa o biglaang pagsasakatuparan
• pò – (Tagalog: po) palatandaan nin paggalang; "tabì" sa pirang diyalekto kan Bikol
• tulos (- tulos) – (Tagalog: agad-agad) "dali-dali, ngunyan na"