Balatong

Balatong (Phaselous vulgaris)
An balatong
Balatong na bunga
Sayantipiko na klasipikasyon
Kahadean:	Plantae
Klado:	Angiosperms
Klado:	Eudicots
Klado:	Core eudicots
Klado:	Rosids
Orden:	Fabales
Pamilya:	Fabaceae
Genus:	Phaseolus
Espesyes:	P. vulgaris
Ngaran binomyal
Phaseolus vulgaris L.
Sinonimo
Phaseolus aborigineus Burkart Phaseolus communis Pritz. Phaseolus compressus DC. Phaseolus esculentus Salisb. Phaseolus nanus L.

An balatong o hantak (Phaseolus vulgaris) (Ingles, string beans, green beans) sarong tinanom na nagbabalagon, nagkakamang asin nagsasapot alagad igwa man sarong klase na tindog sana naabot duwang pye an langkaw. An bunga kaini iyo an nasirbing pagkakan na an hitsura haralaba, naabot lampas 12 pulagada. An mga pisog taralay sa kalabaan kan bunga. An gabos na parte kan bunga pwedeng gulayon, iberdura sa sinabawan o putol-putolon panggisa sa anoman na luto.

Ginikanan asin iba-ibang pag'andam

Dati mahiwas na nagtutubo ini sa Amerika Sentral asin sa Sud-Amerika alagad ngonyan lakop nang entero sa kinaban. An balatong pigtitinda nang de-lata, yelado, o labas na labas. Sa pagluto, ini pinapalomoy paggaga, pinapakala-kaga, prinipritos o kasalak bilang sangkap sa lutong karne o sira o pwede man ginigisa sa sibulyas asin sa lipotok na mushroom soup asin sa ibang restoran na Hapon sinisirbe an balatong ala tempura. Pwede man an balatong lutoon kasaralak an mais, karots o iba pang mga pisog.

An balatong tagob sa konsentrasyon kan inaapod na lectins asin pwedeng makaraot kun konsumohon na pangana sa salang paagi nin pagluto.

Mga manlaenlaen na balatong

An balatong may duwang klase. Idtong natalubo na gobgob abot duwang pye an langkaw (Ingles, bush beans) asin ini tiso, dai naduko. An saro pang klase idtong nagbabalagon (Ingles, pole beans) asin kaipuhan an pasapotan ta sige sana an isog nagkukurapot sa anoman na pwedeng maporopotan.

Mga ladawan

• 
  Mga tubo kan balatong
• 
  Mga balatong na nailarawan sa Les plantes potagères (1891 Vilmorin-Andrieux et Cie catalog)
• 
  An buto kan balatong
• 
  An burak kan balatong
• 
  Tinitindang balatong sa saod kan Syudad nin Naga

Burak kan balatong.

An bunga, apod sa iba-ibang tataramon

• ejotes (México asin Centroamérica, nahuatlismo de éxotl)
• frijolitos , frijoles verdes (Nicaragua)
• vainicas (Costa Rica)
• habichuelas (Colombia, Cuba, Panamá, Canarias asin Andalucía)
• vainitas ( Ecuador, Perú, Bolivia, Venezuela asin República Dominicana).
• porotos verdes (Colombia asin Chile)
• chauchas (Argentina, Paraguay, Uruguay),
• judías verdes (España),
  • alubias verdes (Navarra),
  • bajoques (Valencia), bajocas (Murcia)
  • fréjoles (Asturias, León asin Zamora)
  • feixóns (Galicia)
  • frejones o fréjules (Salamanca asin Extremadura)
  • habichuelas (Andalucía asin Canarias)
  • habichuelitas o habichuelillas o habicholillas (Córdoba),
  • mongetes tendres (Cataluña),
  • vainas o vaines (norte kan Espanya),
  • fasoles (latín phaseolus),
  • vainas (País Vasco)
  • Caparrón verde (La Rioja)

Mga Espesye

Mga espesye:

• Phaseolus acutifolius—tepary bean
• Phaseolus amblyosepalus
• Phaseolus angustissimus A. Gray
• Phaseolus anisotrichos
• Phaseolus augustii
• Phaseolus brevicalyx
• Phaseolus chacoensis
• Phaseolus cibellii
• Phaseolus coccineus—runner bean
• Phaseolus filiformis—slimjim bean
• Phaseolus galactoides
• Phaseolus glabellus
• Phaseolus grayanus
• Phaseolus leucanthus
• Phaseolus lunatus—lima bean, butter bean
• Phaseolus maculatus—spotted bean
• Phaseolus massaiensis
• Phaseolus micranthus
• Phaseolus microcarpus
• Phaseolus nelsonii
• Phaseolus oaxacanus
• Phaseolus pachyrrhizoides
• Phaseolus parvulus
• Phaseolus pedicellatus
• Phaseolus plagiocylix
• Phaseolus pluriflorus
• Phaseolus polymorphus
• Phaseolus polystachios
• Phaseolus ritensis
• Phaseolus sonorensis
• Phaseolus tuerckheimii
• Phaseolus vulcanicus
• Phaseolus vulgaris—common bean, French bean, black bean, kidney bean, pinto bean, green bean
• Phaseolus xanthotrichus