Biyokimika

Biyokimika an minatao nin paliwanag sa konsepto kan manlainlain na istraktura nin protina

An biyokimika (Ingles: biochemistry) o biyolohikal na kimika (Ingles: biological chemistry), iyo an pag-aadal kan mga kimikal na proseso na yaon o relatibo sa mga nabubuhay na organismo. Bilang sarong sub-displina kan parehas na kimika asin biyolohiya, an biyokimika pwedeng mabanga sa tolong lado: an istraktural na biyolohiya, ensimolohiya, sagkod metabolismo.

Sa mga nagligad na dekada kan ika-20 na siglo, an biyokimika nagin matrayumpo sa pagpapaliwanag kan mga nabubuhay na proseso sa paagi kan tolong disiplinang ini. Harus gabos nin mga lado nin siyensyang pagbuhay iyo natatawan nin paliwanag asin nahahaman sa paagi nin biyokimikal na metodolohiya asin pag-aadal. An biyokimika iyo nagpopokus sa pag-intindi sa kimikal na basehan na minatugot sa mga biyolohikal na molekula sa pagsangat sa mga prosesong nangyayari sa mga nabubuhay na selula asin sa tahaw ninda, na minaresulta sa pagkaintinding maray sa mga tisyu asin organo, pati naman sa istraktura asin paggana kan organismo. An biyokimika iyo haraning relatibo kan molekular na biyolohiya na iyo an pag-aadal nin mga molekular na mekanismo kan biyolohikal na penomena.

Harus kan biyokimika iyo an sa istraktura, paggana, asin interaksyon kan mga biyolohikal na mga makromolekula, aruga kan mga protina, nukleyikong asido, karbohidrato, asin lipid. Minatao sinda nin istraktura sa mga selula asin nag-aakto nin nagkapirang mga paggana sa pagbuhay. An kimika kan selula iyo nakadepende sa mga reaksyon nin saradit na molekula sagkod iyono. Pupuwede an mga ini magin inorganiko (halimbawa, an tubig asin metal na iyono) o organiko (halimbawa, an mga asidong amino, na iyo ginagamit sa pagsintisa kan mga protina). An mga mekanismo na ginagamit kan mga selula para makaguno nin enerhiya hale sa saindang kapalibotan sa paagi nin reaksyong kimikal iyo bistado bilang metabolismo.

An mga naguno sa biyokimika iyo naaaplikar pangenot sa medisina, nutrisyon, asin agrikultura. Sa medisina, an mga biyokimiko iyo nag-iimbestigar sa mga kawsa asin bulog kan mga kahelangan. An nutrisyon iyo nag-aadal sa papano mamantinido an salud asin pagkarahay sagkod an mga epekto nin kakulangan sa nutrisyon. Sa agrikultura, an mga biyokimiko iyo nag-iimbestigar sa mga daga asin pataba sa daga. An pagpapauswag nin kultibasyon asin an pagkontrol kan mga peste iyo mga obheto man.

Hilingon man

• Organikong kimika
• Karbohidrato
• Protina

Panluwas na takod

• "Biochemical Society". 
• The Virtual Library of Biochemistry, Molecular Biology and Cell Biology
• Biochemistry, 5th ed. Full text of Berg, Tymoczko, and Stryer, courtesy of National Center for Biotechnology Information.
• SystemsX.ch – The Swiss Initiative in Systems Biology
• Full text of Biochemistry by Kevin and Indira, an introductory biochemistry textbook.