Etanol
    | |
| Mga pagsaladawan nin etanol: bilog na istraktural na pormula, iskeletal na pormula, ispasyong pagpano na modelo, sagkod an bola asin istik na modelo |
An etanol (Ingles: ethanol, ethyl alcohol), inaapod man na granyulang alkohol, inumong alkohol, ispirito, o simple bilang alkohol, iyo sarong organikong kimikal na kompuwesto. Ini iyo sarong simpleng alkohol na may kimikal na pormula na C2H6O. An pormula pwede man masurat bilang CH3-CH2-OH o C2H5OH (sarong ethyl na grupo na nakasugpon sa hydroxyl na grupo), sagkod pigpapalipot man bilang EtOH. An etanol iyo sarong bolatilo, marikas magkalayo, mayong kulay na likido na may kadikit na karakter na parong. Ini iyo sarong sikoaktibo na substansya, rekreaksyunal na druga, sagkod an aktibong salak sa mga inumong alkoholiko.
An etanol iyo natural na nahihimo sa paagi nin permentasyon kan asukar gamit an yeast o sa petrokimikal na proseso arug kan "ethylene hydration". Igwa man ini nin aplikasyong medikal arug kan pagigin antiseptiko sagkod disinpektant. Piggagamit man ini bilang kimikal na panunaw sagkod sa sintesis nin mga organikong kompuwesto. An etanol iyo saro man na alternatibong panggatong na ginikanan.
Etimolohiya
[baguhon | baguhon an source]An Ethanol iyo an sistematikong ngaran na pigtawan kahulugan nin International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) para sa sarong kompuwesto na igwang alkyl na grupo kaiba an duwang karbon na atomo (prefix “eth-”), na igwang sarong sugpon sa tahaw ninda (infix “-an-”), na nakasugpon man sa functional group na −OH (suffix “-ol”).[1]
An “eth-” na prefix sagkod an “ethyl” sa “ethyl alcohol” orihinal na gikan sa ngarang “ethyl” na pigtao kaidtong 1834 sa grupo na C2H5 − ni Justus Liebig. Namokna niya an taramon hale sa Alemanong ngaran na Aether kan kompuwestong C2H5-O-C2H5 (harus inaapod na “ether” sa Ingles, mas ispesipikong inaapod na “diethyl ether”).[2] Segun sa Oxford English Dictionary, an Ethyl iyo sarong kontraksyon kan Suanoy na Griyego na αἰθήρ (aithḗr, “ibabaw na ere”) sagkod an Griyegong taramon na ὕλη (hýlē, “substansya”).[3]
An ngarang ethanol iyo namokna bilang sarong resulta nin resolusyon sa International Conference on Chemical Nomenclature na nagdurar kaidtong Abril 1892 sa Geneva, Switzerland.[4]
Kimika
[baguhon | baguhon an source]
Kimikal na pormula
[baguhon | baguhon an source]An etanol iyo sarong 2-karbon na alkohol. An molekular na pormula iyo CH3CH2OH. A alternatibong notasyon iyo CH3−CH2−OH, na nagpapahiling na an karbon kan sarong methyl na grupo (CH3−) iyo nakasugpon sa karbon nin sarong methylene na grupo (−CH2–), na nakasugpon sa oksiheno nin hydroxyl na grupo (−OH). Ini iyo sarong konstitusyonal na isomer kan dimethyl ether. An etanol iyo minsan pigpapalipot bilang EtOH, na minagamit nin organikong kimika na notasyon na nagrerepresenta sa ethyl na grupo (C2H5−) kaiba an Et.
Pisikal na karakter
[baguhon | baguhon an source]An etanol iyo sarong bolatilo, mayong kulay na likido na igwang kadikit na parong. Nasusulo ini na minaluwas nin mayong aso asin asul na kalayo na dae pirmi nahihiling sa normal na liwanag. An pisikal na karakter kan etanol iyo primerong naguguno sa presensya kan hydroxyl na grupo kaini sagkod sa pagigin halipot kan karbon na kadena kaini. An hydroxyl na grupo kan etanoliyo kayang magpartisipar sa sugpunang hidroheno, na minatao saiya nin mas malapot sagkod mas hababang bolatilo kaysa sa mas dae-polar na mga organikong kompuwesto nin kaparehong molekular na gabat, arug kan propane.
Kagamitan
[baguhon | baguhon an source]Antiseptiko
[baguhon | baguhon an source]
An ethanol iyo piggagamit sa mga medikal na pamunas sagkod kadaklan sa antibakteryal na panhugas nin kamot huli sa epekto kaini laban sa mga bakterya sagkod fungi.[5] Piggagadan kan etanol an mga mikroorganismo sa paagi nin pagtunaw kan saindang membrane lipid bilayer sagkod denaturing kan saindang mga protina, asin iyo epektibo laban sa kadaklan nin bakterya asin fungi sagkod mga birus. Pero, ini iyo dae-epektibo laban sa mga bacterial spores, asin pwede man pakusugon gamit an hydrogen peroxide.[6]
An solusyon nin 70% etanol iyo mas epektibo kaysa sa purong etanol huli ta an etanol naglalaom sa mga molekula nin tubig para sa optimong antimikrobyal na aktibidad. An purong etanol pupuwedeng disganaron an mga membrane kan mikrobyo, pero dae ninda magagadan an mga ini, huli ta an alkohol iyo dae masasakop nin bilog an nasambit na membrane.[7][8] An etanol pwede man gamiton bilang sarong disinpektant sagkod antiseptiko huli ta nagkakawsa ini nin pagkapaha sa mga selula sa paagi nin pagraot sa osmotikong balansiya sa mebrane kan selula, kaya an tubig minahale sa selula na matao nin kagadanan digdi.[9]
Rekreasyunal
[baguhon | baguhon an source]Bilang sarong depressant sa sentral na sistemang nerbo, an etanol iyo saro sa mga pinakanakokonsumo na sikoaktibong druga.[10]
Maski ngani an alkohol igwang sikoaktibong karakter, ini iyo madaling hanapon sagkod legal na nabebenta sa kadaklan nin mga nasyun. Alagad, may mga ley na nagreregula sa pagbenta eksportasyon/ importasyon, taksasyon, paggibo kaini, pagkonsumo, asin posesyon nin mga inumong alkoholiko. An pinakabistong regulasyon iyo an pagbabawal sa mga menor-de-edad.
Panggatong
[baguhon | baguhon an source]An pinakadakulang solamenteng gamit nin etanol iyo an pagigin panggatong sa mga makina. An Brazil sa partikular iyo naglalaom sa paggamit nin etanol bilang sarong panggatong, huli ta sinda saro sa mga nangengenot na paragibo nin etanol.[11] An gasolina na nabebenta sa Brazil iyo igwang dae mababa sa 25% anhydrous na etanol. An hydrous na etanol (harus 95% etanol sagkod 5% tubig) iyo pwedeng magamit kan 90% nin mga bagong kotse na nagagasolinahan sa nasyun. An Brasilyanong etanol iyo namomokna hale sa tubo sagkod nanutaran sa halangkaw na karbonong sekwestrasyon.[12] An US sagkod an nagkapirang mga nasyun nangengenot sa paggamit nin E10 (10% etanol, minsan bistado bilang gasohol) asin E85 (85% etanol) etanol/gasolina na pinagsalak.
Mga halimbawa sa komersyo
[baguhon | baguhon an source]-
Serbesa -
Bioethanol -
Sake -
Denatured ethanol
Hilingon man
[baguhon | baguhon an source]Iba pang babasahon
[baguhon | baguhon an source]- Boyce, John M; Pittet, Didier (2003). "Hand Hygiene in Healthcare Settings". Atlanta, Georgia, United States: Centers for Disease Control. Unknown parameter
|name-list-style=ignored (help). - Onuki, Shinnosuke; Koziel, Jacek A.; van Leeuwen, Johannes; Jenks, William S.; Grewell, David; Cai, Lingshuang (June 2008). Ethanol production, purification, and analysis techniques: a review. 2008 ASABE Annual International Meeting. Providence, RI. Retrieved 16 February 2013. Unknown parameter
|name-list-style=ignored (help) - "Explanation of US denatured alcohol designations". Sci-toys.
- Lange, Norbert Adolph (1967). John Aurie Dean, ed. Lange's Handbook of Chemistry (10th ed.). McGraw-Hill.
Panluwas na takod
[baguhon | baguhon an source] |
An Wikimedia Commons igwa nin medya dapit sa Ethanol. |
 |
Hilingon an alcohol or ethanol sa Wiksunaryo, an libreng diksyonaryo. |
- Alcohol (Ethanol) at The Periodic Table of Videos (University of Nottingham)
- International Labour Organization (Pangkaligtasan na impormasyon)
- National Pollutant Inventory – Ethanol Fact Sheet
- CDC – NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards – Ethyl Alcohol
- National Institute of Standards and Technology (Kimikal na data manungod sa etanol)
- Chicago Board of Trade bareta sagkod data sa komersyo para sa futuro nin etanol
- Kalkulasyon kan vapor pressure, liquid density, dynamic liquid viscosity, surface tension nin ethanol
- Ethanol History (Uusipon kan etanol)
- ChemSub Online: Ethyl alcohol
- Industrial ethanol production process flow diagram using ethylene and sulphuric acid
Toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ "Ethanol – Compound Summary". The PubChem Project. USA: National Center for Biotechnology Information.
- ↑ Liebig, Justus (1834). "Ueber die Constitution des Aethers und seiner Verbindungen" (in de). Annalen der Pharmacie 9 (22): 1–39. doi:. Bibcode: 1834AnP...107..337L. https://zenodo.org/record/1423568. "From page 18: "Bezeichnen wir die Kohlenwasserstoffverbindung 4C + 10H als das Radikal des Aethers mit E2 und nennen es Ethyl, ..." (Let us designate the hydrocarbon compound 4C + 10H as the radical of ether with E2 and name it ethyl ...).".
- ↑ Harper, Douglas. "ethyl". Online Etymology Dictionary.
- ↑ For a report on the 1892 International Conference on Chemical Nomenclature, see:
- Armstrong, Henry (1892). "The International Conference on Chemical Nomenclature". Nature 46 (1177): 56–59. doi:. Bibcode: 1892Natur..46...56A. https://books.google.com/books?id=LHkCAAAAIAAJ&pg=PA56.
- Armstrong's report is reprinted with the resolutions in English in: Armstrong, Henry (1892). "The International Conference on Chemical Nomenclature". The Journal of Analytical and Applied Chemistry 6 (1177): 390–400 (398). doi:. Bibcode: 1892Natur..46...56A. https://books.google.com/books?id=RogMAQAAIAAJ&pg=PA398. "The alcohols and the phenols will be called after the name of the hydrocarbon from which they are derived, terminated with the suffix ol (ex. pentanol, pentynol, etc.)".
- ↑ Pohorecky, Larissa A.; Brick, John (January 1988). "Pharmacology of ethanol". Pharmacology & Therapeutics 36 (2–3): 335–427. doi:. PMID 3279433.
- ↑ "Antiseptics and disinfectants: activity, action, and resistance". Clinical Microbiology Reviews 12 (1): 147–79. January 1999. doi:. PMID 9880479.
- ↑ "Chemical Disinfectants | Disinfection & Sterilization Guidelines | Guidelines Library | Infection Control | CDC". www.cdc.gov (in English). Retrieved 2018-01-29.
- ↑ "Why is 70% ethanol used for wiping microbiological working areas?". ResearchGate (in English). Retrieved 2018-01-29.
- ↑ "Ethanol". www.drugbank.ca. Retrieved 28 January 2019.
- ↑ Alcohol use and safe drinking. US National Institutes of Health.
- ↑ "Availability of Sources of E85". Clean Air Trust. Retrieved 27 July 2015.
- ↑ "Brazil's Road to Energy Independence". 19 August 2006. https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/08/19/AR2006081900842.html.
Sarong saringsing na artikulo sa Siyensya ini. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.