Kasultanan nin Samudera Pasai
- Manunungod an artikulong ini sa pangkasaysayan na kahadean nin Malay. Para sa banwaan sa Burma, hilingon an Pasai, Burma. Para sa nag-iirok sa Brunei, hilingon an Kampong Pasai. Para sa syudad sa Filipinas , hilingon an Pasay.
| Sultanatong Samudera Pasai كسلطانن سامودرا ڤاساي
| |
|---|---|
 | |
| Kapitolyo | Pasai |
| Relihiyon | Sunni Islam |
| Gobyerno | Monarkiya |
| Currency | mga pirak na Dirham |
An Kasultanan nin Samudera Pasai (Malay: كسلطانن سامودرا ڤاساي), midbid man sa Samudera o Pasai o Samudera Darussalam o Pacem, sarong kahadean nin Muslim sa amihanan na gilid-baybayon kan Sumatra poon kan ika-13 sagkod ika-16 na mga siglo.
Sadit na kapusugan an nawalat tanganing magtao nin dalan an makasaysayan na pag-aadal kan kahadean.[1] pigtutubudan na pigtugdas an kahadean ni Merah Silu, na dai naghaloy, nagsa-Islam ini asin naribayan nin pangaran na Malik ul Salih, sa taon na 1267 CE.[2] Matapos an pagsakyada kan Portuges kadtong 1521, inilikas kan garison an Pasai kan 1524 asin an inot na Sultan kan Aceh na si Ali Mughayat Syah, pigsagom an teritoryo.
Ginikanan na ngaran
[baguhon | baguhon an source]Susog sa talaan kan ika-kag-apat na siglo na Hikayat Raja-raja Pasai, pwedeng minatukdo an 'Samudera' can na gikan sa katagang "Semudera" ([səmudəra]), na an boot sabihon 'sarong kadaradakulang sirum'.[3] An pangaran, itinao ni Merah Silu kan madayag niya an sarong sirum na kasibgdakula kan ikos mantang nangangayam sa sarong 'halangkaw na daga'.[3] Dai nahaloy, nalinig an lugar para sa pagtugdas kan sarong bagong estado asin an pinapusog an 'Semudera' bilan pangaran kaini.[3]
Iniisip man na an 'Samudera' hali sa tagang Sanskrit na Samudra, na an boot ipasabot "kadagatan."
Ipinahihiwatig man kan literatura na an ginikanan kan pangaran na 'Pasai', na hali sa Si-Pasai, an pangayam na ayam ni Sultan Malik al Salleh, na si Merah Silu pagkatapos kan saiyang pagsasa-Islam.[3][4] Isinalaysay kan alamat na si Malik, mantang nangangayam kaiba an saiyang ayam, nakasabatan sinda nin sarong usa na dai natatakot sa batok kan ayam alagad imbes na, nagbatok pabalik. Nataranta siya digdi asin naisip na ini, pwedeng sarong magayon na senyales para sa lugar na itugdas bilan sarong bagong estado para sa saiyang aki, si Malik Al Tahir.[4] Natigbak an aso, dai kahaluyan na panahon pagkatapos na maitugdas an kahadean, asin pinili ni Malik na ilubong siya duman, pinangaranan an kahadean na Pasai susog saiya.[4]
Kadtong ika-14 na siglo, ginamit kan eksplorador na Italyano si Odoriko kan Pordenone an pangaran na Sumoltra para sa Samudra, asin an mga nagsunod na parasurat na Europeo, maggamit man nin mga kaarog na porma nin pangaran tanganing tukduon an isla mismo nin Sumatra.[5][6]
Kasaysayan
[baguhon | baguhon an source]Ini-export kan Pasai an kultura kaini, asin urog pa sa gabos an tataramon kaini — an amay na porma nin Malayo na nakasurat sa alpabetong Jawi — sa sarong numero nin mga isla. Kang dai naghaloy, nagin lingua franca an tataramon na ini sa mga mangangalakal sa ngunyan na Indonesya asin Malaysya.
- ↑ Ricklefs, M.C. 1991. A History of Modern Indonesia since c. 1300. 2nd ed., Stanford: Stanford University Press, p. 15. ISBN 0-333-57690-X
- ↑ "Samudra Pasai worthy to be world historical site". Republika Online. 2017-03-24. Retrieved 2020-01-24.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 Mead, J. P. (1914-01-01). "A Romanized Version of the Hikayat Raja-Raja Pasai". Journal of the Straits Branch of the Royal Asiatic Society (66): 9.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 Mead, J. P. (1914-01-01). "A Romanized Version of the Hikayat Raja-Raja Pasai". Journal of the Straits Branch of the Royal Asiatic Society (66): 17.
- ↑ Sir Henry Yule, ed. (1866). Cathay and the Way Thither: Being a Collection of Medieval Notices of China, Issue 36. pp. 86–87.
- ↑ William Marsden (1811). History of Sumatra, containing an account of the government (etc.). pp. 4–10.