Trinidad Pardo de Tavera
| Trinidad Pardo de Tavera | |
|---|---|
 | |
| Kamundagan | Trinidad Hermenegildo Pardo de Tavera y Gorricho Abril 13, 1857 Escolta, Manila, Captaincy General of the Philippines |
| Kagadanan | Marso 26, 1925 (edad 67) Manila, Philippine Islands |
Lulubngan | Paris, France |
| Nasyunalidad | Philippine |
| Edukasyon | Ateneo Municipal de Manila Colegio de San Juan de Letran University of Santo Tomas University of Paris |
| Trabaho | Parasurat, doktor, naturalista, historyador |
| Mga aki | Carlos Pardo de Tavera Alfredo Pardo de Tavera Carmen Pardo de Tavera (later Carmen Pardo de Tavera de González) |
| Mga magurang | Félix Pardo de Tavera Juliana Gorricho de Pardo de Tavera |
| Sadiring-tao | Juan VI Pardo de Tavera (apoon) Félix Pardo de Tavera, aki María de la Paz Pardo de Tavera de Luna (tugang) |
Si Trinidad Hermenegildo Pardo de Tavera y Gorricho ( Abril 13, 1857- Marso 25, 1925) sarong doktor, botaniko, cientifico asin humanistang Filipino. Nagin man siyang aktibo sa pulitika asin tinogdas an Partido Federal, an pinakaenot na partido pulitikal kan nagin kolonya kan Estados Unidos an Filipinas. Siya man an kagtogdas kan peryodikong La Democracia. Nagin siyang kaapil sa Kumisyon kan Filipinas. Sa tahaw kan pagkasibot niya sa gobyerno sibil, nakua pa niyang sumurat nin mga libro dapit sa medisina, sa botanika, paleografo, linggwistika, numismatika, kartografo, historya, edukasyon asin sa sosyolohiya.
Saro siyang bibliofilo asin bibliografo. Maonabihan pa, siya an pinakaenot nakapirma sa "Libro I de Profesionales Registrados" kan 25 de enero, taon 1902.
Pamilya
[baguhon | baguhon an source]
Si Pardo de Tavera namundag sa Manila. An saiyang ama iyo si Felix Pardo de Tavera, sarong abogadong Espanyol asin opisyal sa gobyerno; an ina niya iyo si Juliana Gorricho, aki nin mayayaman na Filipinong mag'agom. Kan magadan an ama niya, si Trinidad nagsayuma na akoon an titulo kan saiyang lolo-sa-ama, komo Marquis de Magahon.
Si Trinidad nag'adal sa mga prestihiyosong mga eskwelahan. Sa primarya asin sekundarya, nag'adal siya sa Ateneo de Manila. Nakua niya man an Batsilyer en Artes sa Unibersidad kan Sto Tomas pero tinapos an kurso sa Unibersidad kan Paris ta duman na naghubo an saiyang pamilya. An saindang harong sa Paris nagin maimbong na padumanan asin lingaan kan mga Filipinong nag'aaradal sa Paris arog ka Jose Rizal, Juan Luna asin an tugang kaning si Antonio Luna.
Kan taon 1892, si Pardo de Tavera nag'ule sa Filipinas, nagpraktis medisina, sabay nagtukdo sa mga kursong Medisina sa Unibersidad kan Sto. Tomas, alagad naribaraw an karera niya gibo kan nagputok na an rebolusyon kan 1896.
Pagputok kan Rebolusyon asin pag'abot kan mga Amerikano
[baguhon | baguhon an source]Si Pardo de Tavera nagbali sana sa ika-2ng kabtang kan rebolusyon, bako bilang manlalaban sa lantad nin batalya, kundi komo representante kan Cebu para sa Kongreso nin Malolos. Nag'ayon siya sa pagpanday asin pag'ama kan si Konstitusyon kan Enot na Republika nin Filipinas. Kan an gobyerno rebolusyunaryo nagtogdas kan Unibersidad LIteraryo kan Filipinas, siya pigdesignar na saro sa matokdo sa medisina asin surgery. Alagad an gobyernong Malolos madali sana an buhay ta nag'abot na an mananakop na mga Amerikano. An iba kan si mga Filipino padagos na naglaban sa batalya, an iba naglaban paagi kan saindang mga surat asin pluma. An iba daing girong na nagpurule na sana sa mga harong ninda asin inako an paki'areglo sa Amerika. Si Pardo de Tavera saro sa nagbaya sa tamboan na gobyernong Filipino, asin nagtindog siya sa prinsipyong "ikararahay kan interes kan banwaan na maki'areglo na sana sa poderosong mananakop". Nagin malinaw an panindogan niya kan siya nagtogdas kan La Democracia sarong peryodiko na nagtolod kan kaisipan na makisaro na an Filipino sa mga pagboot kan mananakop, asin ini tolos na pig'oyonan an pagproklama kan Enot na Kumisyon Filipino, alagad an iba pinag'apod siyang traydor asin pasaluib sa mga intereses kan banwang Pilipino.
Sa pagladawan ni Nick Joaquin saiya sa sinurat niya sa "Jose Rizal: July 19, 1861-December 30, 1896" (napalaman sa A Question of Heroes (Makati: Ayala Museum, 1977), siya
"..saro katawo na nag'abot sa punto kinaongis niya an dugong Malay asin Kastila sa saiyang pagkatawo mala ta siya an saro sa pinakaenot na nagin sajonista asin, bilang myembro kan Kumisyon Filipino kan mga taon 1900, nakipagtusay nanggad na mataldok an Ingles sa Filipinas, asin nagkaigwa nin makuring hogophogop na mabungkal an anoman na gira nin kulturang Espanyol sa islang Filipina. An bagay na ini, sa maraot man o sa marhay, si Trinidad Pardo de Tavera, na haros dai tana maromdoman, sarong gayo sa nagdikta kan satong kinaabtan."
Nagin siyang Direktor kan National Library kan Filipinas poon Enero 23, 1923 sungdo Marso 25, 1925.
Mga Napalagdang obra
[baguhon | baguhon an source]- Consideraciones Sobre el Origen del Nombre de los Números en Tagalog (sa Kastila)
- Contribucion Para El Estudio de los Antiguos Alfabetos Filipinos (sa Kastila)
- Etimología de los Nombres de Razas de Filipinas (sa Kastila)
- El legado del ignorantismo. Binasa sa sarong kumperensya nin mga maestro sa Baguio kan Abril 23, 1920.
- The Medicinal Plants of the Philippines (sa Ingles)
- El Sanscrito en la Lengua Tagalog
- Las Costumbres de los Tagalos
- Noticias sobre la Imprenta y el Grabado en Filipinas. Madrid. 1893.
- Una Memoria de Anda y Salazar
- Reseña Historica de Filipinas desde su Descubrimiento hasta 1903.
An magkapira kan mga sinurat niya nakaiba na sa "Proyekto Gutenberg":
- Consideraciones sobre el nombre de los números en tagalog, (kastila)
- Contribución Para El Estudio de los Antiguos Alfabetos Filipinos (kastila)
- The Medicinal Plants of the Philippines Ingles
- The Legacy of Ignorantism Ingles
Mga panluwas na takod
[baguhon | baguhon an source]- Natonal Historical Institute: Pabisto ki Trinidad Pardo de Tavera[permanent dead link]
- Filipino Librarian: Mga lektura dapit sa buhay asin mga obra ni Trinidad Pardo de Tavera
- Rizal Library, Ateneo de Manila University Archived 2008-07-04 at the Wayback Machine.
Ginonoan
[baguhon | baguhon an source]- Retrato ni Pardo de Tavera sinapi' sa saray kan National Library kan Filipinas sa maboot na pagtugot ni Mr. Narciso Cruz, an hepe kan Special Division, Filipiniana Section.
