Krisis nin pagsangli (Mga Banal sa mga Huring Aldaw)

An krisis nin pagsangli sa Kahiroan nin Mga Banal sa Huring Aldaw nangyari pagkatapos kan biolenteng pagkagadan ki Joseph Smith, Jr., kan Hunyo 27, 1844.

Sa laog nin anom na bulan pagkatapos nin pagkagadan ni Smith, nagkapirang mga katawohan nagkumpetensiyahan sa pagsangli kan saiyang puwesto. An mga pangenot na mga kandidato iyo sinda Sidney Rigdom, Brigham Young, asin James Strang. An mayoriya kan Mga Banal sa Huring Aldaw nagpiling magsunod sa pamamayo ni Brigham Young, pero nagkapirang saradit na mga simbahan an nagsurulpot gikan sa krisis nin pagsangli. Ining signipikanteng pangyayari sa Historiya kan Mga Banal sa Huring Aldaw na kahiroan nagresulta sa nagkapirang mga permanenteng pagkakabarangaan.

An Kalikudan

An bàgong Simbahan ni Kristo pinag-organisa ni Joseph Smith, Jr. asin nin sadit na grupo nin mga tawo kan Abril 6, 1830. Sa katahawan kan panahon na idto asin sa saiyang kagadanan kan 1844, an administratibo asin eklesiyastikal na organisasyon kan bàgong simbahan naggikan sa egalitaryanong grupo nin mga paratubod hanggan sa institusyong pinagbasehan kan hirarkiya nin mga pagsaserdoteng mga opisina. Ining pagbabàgo sa paglipas nin panahon pinagdarang pareho kan pagtalubo kan populasyon nin simbahan asin an bunga nin pagbabago sa posisyon ni Joseph Smith, Jr. bilang lider kan simbahan.

Bago pa man sa pormal na establisamiyento kan simbahan, si Joseph Smith iyo an nagkakapot kan titulong “Propeta, Tagakita, asin Tagapagpahayag” (Prophet, Seer, and Revelator), sarong titulo na kabilugang pinagsuportahan kan iba pang nagpundar na miyembro kan simbahan. Kaya lang, habang an simbahan pinag-oorganisa kesa baya sa legal na inkorporado kaini, an propriyedad kaini kaipuhan na tiwalang pagkakaputan nin sarong katiwala; Si Smith iyo an nagin Katiwala-sa-Tiwala (Trustee-in-Trust) kan simbahan.

Sa pagpoon, an pinakahalangkaw na pamamayong posisyon sa simbahan iyo an “elder”, asin an mga elder kan simbahan paminsan pinag-aapod na “mga apostoles”. An poon na titulo ni Joseph Smith, Jr., sa simbahan iyo an “Enot na Elder”, habang an saiyang amigo asin kaibahan, si Oliver Cowdery, iyo an pinagtaw-anan kan titulo “Panduwang Elder.” Kan Marso 1832, si Joseph Smith, Jr. nagmukna nin sarong korum nin tolong presidente na binantog na Enot na Panguluhan. Si Smith iyo an nagin Presidente kan Enot na Panguluhan, sarong titulo na nagin asosyado sa opisina kan “Presidente nin Simbahan”; si Sidney Rigdon asin Jesse Gause iyo an mga nagin mga Tagapagpayo ni Joseph Smith, Jr. sa Enot na Panguluhan.

Kan Disyembre 18, 1833, si Smith nagmukna kan opisina nin “Patriarka kan Simbahan” asin pinag-ordina an saiyang ama, Joseph, Sr., na iyo an magpano sa lugar. An “An Pagpapamahalang Patriarka”, siring sa an opisina iyo na an nangyaring pinag-apod, paminsan iyo na an nagpapangenot sa mga miting kan simbahan asin pinagsustine sa kumperensiya kan simbahan enot sa gabos na ibang mga opisyales kan simbahan.

Kan Pebrero 17, 1834, si Smith nagmukna nin sarong Halangkaw na Konseho sa Kirtland, Ohio. An kahawakan na ini pinagkonsiste nin doseng mga tawo, na pinamamayuhan sa paagi kan Enot na Panguluhan. An Halangkaw na Konseho sa Kirtland iyo an nagkapot sa puwesto bilang Pinakapamayong Hudisyal asin Lehislatibong Kahawakan nin local na simbahan asin pinagkakaputan an mga bagay siring baga sa eks-komunikasyon na mga pagdadangog asin pag-apruba kan gabos na mga gastos kan simbahan. Nagkapirang mga bulan an naglipas kan Hulyo 3, 184, an Halangkaw na Konseho kan Sion pinag-organisa sa Far West, Jackson County, Missouri. Ining Halangkaw na Konseho nin Sion pinagbantog man bilang Tagapagpamayong Halangkaw na Konseho, nin huli ini pinagngaranan na magpapangenot sa konseho na pinag-establisa sa Kirtland, siring man sa gabos na paabutong pang Halangkaw na mga Konseho na yaon sa manlaen-laen na Istake (LDS D&T 107:37). An mga kasong pinagdangog sa nagtitindog na Halangkaw na mga Konseho sa luwas na mga Istaka regular na pinag-aapila sa Halangkaw na Konseho nin Sion, ini bilang pinaka-ultimong korte na nagtitindog sana na panduwa sa Enot na Panguluhan. An Tagapagpamahalang Halangkaw na Konseho man nagtatao nin klaradong awtoridad para sa mga ordinasyon sa nagtitindog na Halangkaw na mga Konseho sa mga Istaka nin Sion.

Kan Pebrero 14, 1835, haros sarong taon pagkatapos na maorganisa ang Halangkaw na Konseho sa Kirtland, an Korum nin Doseng Apostoles, “o espesyal na mga testigo sa pangaran ni Kristo sa bilog na kinaban” pinagpormada bilang sarong “Nagbibiyaheng Tagapagpamahalang Halangkaw na Konseho” (LDS D&T 107:23-33; RLDS Historiya kan Simbahan 1.18, p. 503). Ining konseho konsistido nin doseng mga tawo, pinagpangapudan asin pinag-ordinahan sa paagi kan Tolong Testigo kan Libro ni Mormon sa opisina kan Apostol, asin pinagngaran na magpangataman kan misyonaryong trabaho nin Simbahan—na boot sabihon na an saindang tagapagpamahalang puwesto yaon sa luwas kan mga Istake nin Sion. Si Thomas B. Marsh pinagpalaen bilang iyo an saindang presidente. Sa kagawian, habang pareho ining grupo asin an Halangkaw na Konseho nin Sion na mga Tagapagpamahalang Halangkaw na mga Konseho, an saindang hurisdiksyon pinagbaranga na an saro bilang “nagtitindog” na mga ministro sa mga Istaka nin Sion, asin an saro bilang “nagbibiyahe” sa luwas kan mga Istaka. Sa pagpoon, an Korum nin Dose iyo an tagapagsunod sa Halangkaw na Konseho nin Sion; halimbawa, kan 1838, kunsoarin nagkaigwa nin bakante sa korum, an Nagtitindog na Tagapagpamahalang Halangkaw na Konseho sa Far West iyo ang nagpano sa mga bakante.

Kunsoarin na an Halangkaw na Konseho nin Sion pinagtunaw pagkatapos na an simbahan pinagpahale gikan sa Missouri, an pamayong-opisina kan simbahan pinagbalyo sa Nauvoo, Illinois. Duman, si Joseph Smith nagporma nin bag-ong Tagapagpamahalang Halangkaw na Konseho, na pinapangenotan ni William Marks, na iyo an nagpamahala sa Halangkaw na mga Konseho kan nasa luwas na mga istaka, na yaon sa direksyon kan Enot na Panguluhan.

An Kasanglian kan 1844

Sa panahon kan saiyang pagkagadan, si Smith nagkakapot kan mga posisyon: “Propeta, Tagakita, Tagapagpahayag, asin Tagapagsalin,” “Presidente nin Simbahan,” “Presidente kan Enot na Panguluhan,” asin “Katiwala-nin-Tiwala” kan Simbahan. Dae lang klarado kun an gabos na ining mga opisina dapat na pagkakaputan kan siisay na tagapagsangli asin ini bako man klarado kun siisay nanggad an dapat na tagapagsangli.

An Teoretikong Tagapagsangli

Kasunod kan panggagadan ki Joseph Smith, Jr., ini bako man tulos na klarado sa Mga Banal sa Huring Aldaw kun siisay an tagapagpamayo nin simbahan.

Mga kontemporaryong mga testamento kan mga lider kan Simbahan nagtataong huna na kun kuta an tugang na lalake ni Joseph Smith, Jr., na si Hyrum nakaligtas, siya kuta na an tagapagsangli. Si Hyrum pinag-ordinahan na Katabang na Presidente nin Simbahan asin Tagapagpamahalang Patriarka nin simbahan, asin an tagapagsangli ki Oliver Cowdery, na pinag-ekskomunikado (Hilngon sa Times and Seasons 2, (1 Hunyo 1841): 128; cf. Doktrina asin mga Tipan 124: 94-95). Si Hyrum, kaya lang, naggadan sa Carthage, Illinois na kaiba ni Joseph Smith. Mapanungod ki Hyrum, si Brigham Young nagsabi:

"Nag-ordina ba si Joseph Smith nin siisay na tawo na iyo an masangli sa lugar niya. Iyong gayo. Siisay idto? Si Hyrum, pero si Hyrum nagadan na sarong martir bago pa man nangyari ki Joseph. Kun si Hyrum nabuhay siya kuta na an nagtindog para ki Joseph.” (Times and Seasons, 5 [Oktubre 15, 1844]: 633).

Sa pagsunod kan prinsipyo nin linyadang pagsangli, ang nguhod na tugang na lalake ni Joseph Smith na si Samuel iyo an masunod na potensiyal na kandidato sa linya. Kan panahon sa katahawan nin Hunyo 23-27, 1844, si Joseph Smith nagtala ni pahayag na “kun siya asin si Hyrum pagkukuahon paharayo, si Samuel H. Smith iyo an magigin tagapagsangli niya” (Smith, An Intimate Chronicle, p. 138; William Clayton Diary, typescript, 12 Jul. 1844, original in First Presidency’s Archives). Kaya lang, si Samuel nagadan tulos kan Hulyo 30, 1844, pirang Aldaw sana pagkatapos na si Joseph asin Hyrum nagadan. An huri sa mga nawawalat na tugang na lalake ni Joseph, si William, nagpoon sa pag-ako sa karapatan na magsangli sa saiyang tugang na lalake bilang Tagapagpamahalang Patriarka sana. Kan maghaloy, pagkatapos na magburulag sa nagkapirang Mga Banal sa Huring Aldaw na mga paksyon, siya naghimo kan saiyang sadireng kaakoan sa panguluhan kan simbahan, na may kadikit na resulta. Si William naghuna na an saiyang tugang na lalakeng si Samuel pinaghilo sa kasugoan ni Brigham Young. Kaya lang, si Young nagpahimutik sa anuman na personal kabalihan sa pagpagiromdom na siya dae pa nakakaaram sa pagkagadan ni Joseph Smith mga tolo o apat na semana an nakaagi, na halawig na pagkatapos na si Samuel naggadan. Mayong pisikal na ebidensiya nagluwas tanganing prubaran na si Samuel sarong biktima nin maraot na kaggibohan.

Si Joseph Smith Jr. man garo baga nagtao nin indikasyon na saro kan saiyang mga akeng lalake an magsangli saiya. Nagkakapirang mga lider kan simbahan nagpahayag na kan Agosto 27, 1834, asin Abril 22, 1839, si Joseph Smith nagpamati na an saiyang pinakamatuagn akeng lalake, si Joseph Smith III, iyo an magigin saiyang tagapagsangli (Hilngon sa Roger Launius, Joseph Smith III: Pragmatic Prophet). Kan panahon na si Joseph naggadan, si Joseph Smith III onse anyos an edad. Siring man, kan Abril 1844, Joseph Smith pinagbalangibog na nagpropesiya kan saiyang dae namumundag na ake magigin sarong akeng lalake na pagngangaranan na “David” asin mangyayaring magigin “presidente asin hade nin Israel” (Hilngon sa Valery Tippetts Avery, From Mission to Madness: The Last Son of the Mormon Prophet). Kan 1980s, si Mark Hofmann nagdaya nin sarong kopya ni Patriarkal na Bendisyon na ipinagtao ki Joseph Smith III, nagpapangaran sa hoben na si Joseph III bilang iyo an tagapagsangli ni Joseph Smith, Jr. Maski na ngani na dokumentong ini sarong kadayaan, ini pinagbase sa mga kontemporaryong mga talaan kan arog kaining bendisyon.

Kun dae kuta na si Oliver Cowdery asin David Whitmer nagin ekskomunikado, sinda puwede man kuta nang may kredibilidad na mag-ako na magigin tagapagsangli ni Joseph. Si Oliver Cowdery dati an “Panduwang Elder” kan simbahan sunod ki Joseph Smith, asin sagkod sa panahon na siya nagin ekskomunikado nagkakapot nin mga susi kan dispensasyon kaiba ni Joseph. Bilang kadagdagan, siya kaiba ni Joseph Smith sa haros gabos na mga importanteng pangyayari sa amay na simbahan. Arog ki Hyrum sa kahuri-hurihi, Joseph Smith an nag-ordina ki Cowdery bilang Katabang na Presidente nin Simbahan, asin nagtao saiya nin awtoridad “sa pagtabang sa pagpapamahala sa bilog na Simbahan asin magpapamahala kun mayo an Presidente” (Manuscript History of the Church, Book A-1, p. 11, Church Archives). Kaya lang, si Cowdery pinag-ekskomunikado kan Abril 12, 1838 (Cannon and Cook, Far West Record, pp. 162-171).

Si David Whitmer pinag-ordinahan na Presidente kan Halangkaw na Konseho nin Sion (Jackson County, Missouri), asin si Joseph nagbendisyon saiya kan Hulyo 7, 1834, “na magigin sarong lider o sarong propeta kan Simbahan na ini, na an ordinasyon yaon sa sarong kondisyon na kun siya (J. Smith, Jr.) dae nabuhay sa Diyos sa sadire niya” (Cannon and Cook, Far West Record, p. 151). Sa pagporma kan Halangkaw na Konseho sa Jackson County, si Joseph nagsambit “kun siya dapat na pagkuahon paharayo na saiyang naggibo an dakulang trabaho na an Kagurangnan an nagtao sa atubangan niya, asin na yan saiyang pinagmawot sa Kagurangnan, asin na saiya ngonyan pinaggigibo an saiyang katungkulan sa pag-organisa kan Halangkaw na Konseho, na sa paagi kaining Konseho an kagustuhan nin Kagurangnan mapuwedeng maipagpabantog (Cannon and Cook, Far West Record, pp. 71-72). Kaya lang, si Whitmer pinag-ekskomunikado kan Abril 13, 1838 (Id., pp. 176-178).

Mga Haranihon na Tagapagsangli

An pagkagadan ni Joseph Smith nagwalat nin sarong numero nin mga importanteng mga lider kan simbahan, mga konseho, asin mga korum, kadakul sainda nagkaigwa nin nagsaralimbayan asin/o mga nagbabag-ong mga gibohon, na mayong paggigiya. An mga kaakoan kan lambang saro kaining mga korum naghayag nin nagkapirang punto pagkatapos sa kagadanan ni Joseph Smith.

An pinakahalang halangkaw na ehekutibong konseho kan simbahan iyo an Enot na Panguluhan (First Presidency). An kagadanan pareho ni Joseph asin Hyrum Smith nagwalat ki Sidney Rigdon bilang iyo an nawawalat na miyembro kan Enot na Panguluhan. Sa amay kan Abril 19, 1834, si Joseph Smith asin Oliver Cowdery “nagpatong nin mga kamot ki Bro. Sidney [Rigdon] asin nagkumpirma saiya kan mga bendisyon nin kadunungan asin kaaraman na magpapamahala kan Simbahan kun mayo si Brother Joseph” (Joseph Smith Diary, 19 Abril 1834, Church Archives; Jessee, Papers of Joseph Smith, Vol. 2, pp. 31-32).

Kan tagsibol nin 1844, si Joseph Smith nagpopoon nang magdalagan bilang sarong pantolong-partido kandidatura sa pagigin elehidong Presidente kan Estados Unidos. Si Sidney Rigdon iyo an pinagnominar bilang Bise Presidente ni Joseph Smith asin naglipat sa Pennsylvania tanganing ipag-establisa an ligal na estaran duman (an Konstitusyon kan Estados Unidos nagdidikta na an mga elektorados kaipuhan na magboto para sa mga kandidato para Presidente asin Bise Presidente gikan sa separadong mga estados). Kan maresibe na bareta manungod sa pagkagadan ni Joseph Smith, si Rigdon nag-ako na nakapagresibe nin sarong kapahayagan na pinagpangapudan siya na magsangli ki Joseph Smith bilang “tagapagbantay” kan simbahan asin siya hidaling nagbalik sa Nauvoo tanganing gibohon ining saiyang kaakoan.

Pagkatapos sa Enot na Panguluhan, an (Tagapagpamahalang) Halangkaw na Konseho sa Nauvoo iyo na an pinakapamayong lehislatura asin hudisyal na konseho nin Simbahan, asin igwa nin awtoridad na kapantay kaiyan na yaon sa Enot na Panguluhan (LDS D&T 107:24). An Presidente nin Istaka sa Nauvoo na si William Marks iyo an presidente kan Halangkaw na Konseho kan panahon na iyan. An balo ni Joseph Smith na si Emma nakiolay ki Marks na iyo an magsangli ki Joseph bilang Presidente asin Katiwala-sa-Tiwala kan simbahan, pero si Marks nagsuporta sa mga kaakoan ni Rigdon.

An Korum nin Dose na orihinal na pinag-ordinahan na magin nagbibiyaheng mga ministro, asin pinagdelegaran nin kapamayuhan sa panluwasang mga lugar kan mundo na kun saen mayo pang mga “istaka” --- lokal na mga kongregasyon---na pinag-establisa. Sa paagi nin kapahayagan, an Dose, bilang sarong kahawakan, igwa nin awtoridad na kapantay kan sa Enot na Panguluhan, sa Tagapagpamahalang Halangkaw na Konseho, asin kan Korum nin Sitenta. (LDS D&T 107:24). Kaya lang, an “doseng apostoles mayo nin karapatan na magpaduman sa Sion o sa arinman na mga istaka kaini na kun saen igwa nin sarong regular na halangkaw na konsehong pinag-establisa, tanganing pamahalaan an anuman na mga bagay mapapanungod kaini” (Minutes of a Grand High Council, 2 May 1835, in Patriarchal Blessing Book, p. 2, Church Archives).

Sa bandang huring mga taon, kaya lang, si Smith nagtao sa Dose nin sarong dakulang gibohon sa pagpapamahala kan Simbahan, ipinagtutuka sainda na iyo an magpapadalagan kan mga temporal na bisnis kan Simbahan, asin pinag-ako sa kadaklan sainda sa Konseho nin Singkuwenta (Council of Fifty), an saiyang pinakaharaning kahawakan nin mga politikal na mga tagapagpayo, asin an Pinaglahidan na Korum (Anointed Quorum), an saiyang pinakaharaning kahawakan nin mga teolohikong tagapagpayo. Si Brigham Young, sa partikular, iyo an saro sa mga nagin pinakaharanihong katiwala, asin iyo kun may okasyon an nagpapamahala sa kapanahunan nin 1840s, kun mayo si Joseph Smith.

An iba pang posibilidad para sa kasanglian iyo an Konseho nin Singkuwenta (Council of Fifty), sarong grupo na pinagkakatiwalaang mga tawo, an iba sainda bakong mga Mormon, na nangangampanya para ki Joseph Smith kan saiyang 1844 na pagdalagan para Presidente kan Estados Unidos, asin naghangad na makapag-establisa nin sarong Teokratikong gobyerno. Si Rigdon nagbalyo sa Pennsylvania na tanganing ligal na makapagdalagan bilang Bise Presidente. Sa sarong miting kan Konseho nin Singkuwenta kan tagsibol nin 1844, si Smith nagsabi sainda na kaibahan niya, “Ako minatiklop pagdara asin responsibilidad sa pagpapamahala kan Simbahan na ini gikan sa sakuyang mga abaga pasiring sa saimo,” proklama ni Joseph Smith. “Ngonyan, pakusuga an saimong mga abaga asin magtindog sa irarom kaini na siring sa tunay na lalake; nin huli ta an Kagurangnan minatugot sakuya na magpapahingalo sa dikit na panahon” (undated Certificate of the Twelve, Brigham Young Papers).

Uyon ki Benjamin F. Johnson, sarong miyembro kan Singkuwenta pero bakong sa Dose, nakagiromdom na si Joseph nagtindog asin nagtaram “sa presensiya kan Korum nin Dose asin iba pang nakapalibot sa saiya.” (Autobiography of Benjamin F. Johnson, p. 96). Uyon ki Wilford Woodruff, si Joseph “nagsabi na an Kagurangnan ngonyan nag-ako kan saiyang pinagpatrabaho asin mga sakripisyo, asin dae na naghagad saiya na magpadagos sa pagdara kan mga responsibilidad asin kagabatan asin sa paghawas kaining kahadean, asin nagbaling sa iba na nakapalibot saiya, kaayon an Dose, siya nagsabi, ‘Asin sa pangaran nin Kagurangnang Jesukristo Ako ngonyan magpapamagtak kaini sa saindo na sakuyang mga katugangan sa Konseho (kan 50) asin ako magpapagpag kan sakuyang bado sa linaw gikan sa gabos na responsibilidad magpoon ngonyan na panahon asin sa maabot.’”

Pangangampanya pagkatapos kan Pagkagadan ni Joseph Smith

Sa panahon nin pagkagadan ni Joseph Smith, sinda Rigdon, Young, asin an kadakol pang iba na mga lider kan simbahan yaraon sa luwas kan estado na may mga misyon ebangheliko para sa simbahan. Rigdon nagbalik sa Nauvoo enot (Agosto 3) asin kan sunod na aldaw nagbalangibog sa sarong publikong miting na siya nakapagresibe nin sarong kapahayagan na nagngangaran saiya bilang “Tagapagbantay kan Simbahan.” Si President William Marks nag-apod para sa sarong kumperensiya kan Agosto 8 tanganing magdesisyon sa isyu. Kan si Brigham Young nakadangog mapanungod sa pagkagadan ni Joseph Smith habang nagsisirbe sa sarong misyon sa Boston, an saiyang enot na reaksyon iyo an paghapot sa saiyang sadire “kumbaya pinagdara ni Joseph an mga susi nin kahadean kaiba niya gikan sa kinaban,” pero siya tuloy nakapagmate nin asegurasyon na an mga “susi nin kahadean” nagwalat sa simbahan (MHBY-1, 171).

Kan Agosto 6, Si Brigham Young asin an iba pang mga Dose nagbaralik sa Nauvoo; sa sunod na aldaw, nakipaghilingan sinda ki Sidney Rigdon, na inotro an saiyang pag-ako na magin tagapagbantay kan Simbahan. Brigham Young nagsimbag, “Si Joseph nagpatong sa satuyang mga payo kan gabos na mga susi asin kapangyarihan na minapanungod sa pagiging apostol na siya mismo sa sadire niya an nagkakapot bago pa man siya pinagkua paharayo” (Smith, History of the Church, 7:224-230). Kaya habang an historikong Enot na Panguluhan iyo an dating namamayo sa Simbahan, si Young naghaya nin sarong ad hoc na Panguluhan kan Simbahan sa laog kan Korum nin Dose. Si Young naghingoha nin maigot na ipagpahayag sa mga katawohan na siya sana ang nagkakapot nin mga karapatan na magpamayo kan Simbahan. Siya nagpadagos sa pagpahayag sa mga dalan habang nakasakay sa paboritong kabayo ni Joseph Smith na pinagngaranan na Joe Duncan.

An Kumperensiya kan Agosto 8, 1844

Sa Kumperensiya kan Agosto 8, si Sidney Rigdon an nagtaram enot sa asembliya, naghahagad sa mga banal na kumpirmaron an saiyang pagigin “tagabantay”. Tanganing saiyang suportaran an saiyang pag-ako, si Rigdon pinagsabi an saiyang halawig na paki-ibahan ki Joseph Smith asin sa katotohanan na siya sana an natatadang miyembro kan Enot na Panguluhan. Si Rigdon nagsabi man na si Joseph Smith iyo an nagpadara saiya sa Pennsylvania tanganing likayan an bilog na panguluhan na magkagaradan sa padagos na komplikto. An hiro pasiring sa Pennsylvania man nangyari tanganing si Rigdon magigin kapareha bilang bise presidente ni Joseph Smith na nagkandidato bilang presidente, nin huli ta an bise presidente dae makakandidato kun gikan sa parehong estado.

Pagkatapos na si Rigdon nakapagtaram na sa laog nin nubenta minutos, si Young nag-apod nin hingalo sa laog nin duwa asin kabangang oras. Kan an kumperensiya nagbalik, si Young nagtaram, pinagdoon an ideya na mayong tawo an puwedeng makapagribay ki Joseph Smith. Kaya lang, siya nagsabi na an Korum nin Doseng Apostoles igwa kan gabos na mga “susi kan pagkasaserdote” na si Joseph an may kapot. Siya nagsimbag sa pinaghaya ni Rigdon na pagngaranan na “tagapagbantay” sa pagsabi na si Rigdon asin Smith nagkaigwa nin dae pagka-intindihan kaining mga huring taon. Embes baga nin sarong tagapagbantay, si Young naghaya na an Korum kan Doseng iyo an pagngaranan na magpamayo kan simbahan. Kadakol sa mga parasunod ni Young sa huri nakagiromdom na habang si Young nagtataram, siya nahiling o nagboses na siring ki Joseph Smith, na kun saen saindang pinanungod sa kapangyarihan nin Diyos. An mga rekord na ngonyan napag-araman nag-establisa nin 101 na sinurat na mga patotoo kan mga katawohan na nagsabi nin sarong transpormasyon o espirituwal na manipestasyon an nangyari.

Si Rigdon nagsayuma sa sarong kahagadan na simbagon si Young, pinaghagad niya ki Phelps tanganing iyo ang magtaram para saiya. Kaya lang si Phelps nagtaram na pabor sa pinaghaya ni Young. Ang naka-asembliyang mga miyembro kan simbahan tulos nagboroto kun iyo baya o dae na akseptaron an Dose bilang iyo ang bag-ong mga lideres kan simbahan. An mayoriya nagboto pabor sa Dose. Idtong nagkontra na magboto laban ki Young gabos sa bandang huring na-ekskomunikado gikan sa simbahan nin Nauvoo.

Mga Banal sa Huring Aldaw na Organisasyon pagkatapos kan Kumperensiya

Kaiba an suporta kan mayoriya kan mga parasunod, si Brigham Young nag-asumir nin kapamayuhan kan simbahan. Siya nakipaghilingan sa Dose asin mga miyembro kan Pinaglahidan na Korum kan Agosto 9; Sinda Bishop Newel K. Whitney asin George Miller “pinagngaranan tanganing asikasuhon an mga bagay kan nagadan na Katiwala-sa-Tiwala, na si Joseph Smith, asin mag-andam sa paglaog sa katungkulan bilang mga Katiwala kan An Simbahan ni Jesukristo nin mga Banal sa Huring Aldaw.” (Smith, History of the Church, 7:247).

Samantala, si Sidney Rigdon dae nagbaya sa saiyang mga kaakoan asin nagpoon na mag-organisa nin mga suportadores sa Nauvoo. An Doseng Apostoles nakadiskubre na si Rigdon nagpapasaluib kan saindang awtoridad; kan Septiyembre 3, 1844, si Rigdon nag-ako na “siya igwa nin kapangyarihan asin awtoridad labaw sa Doseng Apostoles asin dae minauyon sa saiyang sadire na maki-ibahan sa saindang kalakawan” (Smith, History of the Church, 7:267). An Dose tulos na dae pinaki-ibahan si Rigdon, sa kamugtakan na “Naghihimo nin sarong Kabarangaan sa laog kan Simbahan sa paagi nin pag-ordina nin Propeta, mga Pade asin Hade kontraryo sa Sinabi (paagi) nin Diyos (George A. Smith Diary, Sept. 3, 1844, Church Archives). Siya pinag-ekskomunikado in absentia sa paagi kan Konseho Komun kan Simbahan kan Septiyembre 8 (Times and Seasons, 5 [Sept. 15, Oct. 1, 15, 1844]: 647-655, 660-667, 685-687). Si Rigdon, nagsasabi na an mga suportadores ni Young pinagpakatakot an saiyang buhay, nagdulad gikan sa Nauvoo asin nag-establisa nin sarong separado sekta kan simbahan sa Pittsburgh, Pennsylvania na iyo an nag-ekskomunikado ki Young asin an haros kan Dose.

Sa Heneral na Kumperensiya kan Oktubre 6-7, 1844, an Korum kan Dose nagpangenot bilang iyo an pinakahalangkaw na awtoridad sa pinaka-enot na pagkakataon; si Brigham Young iyo an pinagsustine bilang “an presidente kan korum nin Dose asin enot na panguluhan kan simbahan.” An mga banal dae nagsustine ki William Marks bilang presidente kan Istaka nin Nauvoo, pinagsustine si John Smith na karibay niya (Times and Seasons, 5 [1 Nov. 1844]: 692).

Sa kumperensiyang ini, si Brigham Young man nagtaram sa isyu nin kapahayagan. Mas lalo na, kun an kapahayagan nag-untok na sa pagkagadan ni Joseph Smith, o, kun dae, siisay baya ang magreresibe asin magpublisa kan mga ini? Siya nagsabi kan saiyang sadire na daeng pagkaaram mapanungod sa tema, na nagtapos, “An lambang miyembro igwa nin karapatan na magreresibe nin mga kapahayagan para sa saindang mga sadire, pareho an lalake asin babaye.” Pagkatapos siya nagpaliwanag: “Kun kamo dae nakaaram kun kiisay na karapatan ini na magtao nin mga kapahayagan, ako magsasabi saindo. Ini iyo ako.” (Times and Seasons, Vol. V, pp. 682-683).

Mga Kaakoan ni James J. Strang

Habang ining mga pangyari nangyayari sa Nauvoo, saro pang tagapagsangli ni Joseph Smith an nagpoon sa pag-ehersisyo kan saiyang kaakoan sa mga yaon sa luwas na mga Simbahan sa Michigan, Indiana, Illinois, asin Wisconsin. Maski na ngani na siya bago pa sanang kombertido (pinagbunyagan kan Pebrero 1844), si James J. Strang tuminindog na sarong makusog, determinado, asin sa poon tuninong na mauswagon na hamon sa mga kaakoan ninda Young asin Rigdon. Si Strang sarong elder nin Simbahan, pinagkargohan na mag-establisa nin sarong istaka sa Wisconsin, kun dapat na an mga Banal sa Huring Aldaw mapuwersa na mag-abandona kan saindang pamayong opisina sa Nauvoo, Illinois. Siya nagkakapot nin sarong surat, bantog bilang an Surat nin Kapagngaranan (Letter of Appointment). An surat na ini, pinaghunang sinurat ni Joseph Smith sa bulan kan saiyang pagkagadan, pinagngaranan si Strang na iyo an magigin tagapagsangli ni Joseph Smith bilang presidente kan Simbahan. Si Strang man nag-ako na sa panahon kan pagkagadan ni Joseph Smith, siya pinagbisita nin mga anghel na nag-ordina saiya bilang iyo an tagapagsangli ki Smith.

An kapag-akoan ni Strang naghikayat sa kadakol na Mga Banal sa Huring Aldaw na nagkadaragka sa amay na mga doktrina kan Simbahan na iyo an padagos na kapahayagan sa paagi kan nguso nin sarong buhay na propeta. Kan Agosto 8, 1844 na Kumperensiya, si Young pinaghurot na mayong solong tawo na makapagsangli ki propetang Joseph Smith. Si Young tulos pagkatapos pinaggamit an Times and Seasons na pahayagan sa pagbalangibog sa Simbahan, “Kamo mayo nang sarong propeta, kundi kamo igwa nin mga apostoles.” Si Strang, bilang kabaliktaran, nagbalangibog na igwa, nanggad, sarong barong propetang Mormon na masangli ki Joseph Smith. Si Strang nag-ako na nakipag-olay sa mga anghel asin na siya nakanagbo asin pinagsalin kuta na an sarong suanoy na mga talaan na pinag-ukit sa laminang metal, na siring baya ki Joseph Smith kaidto.

An ibang prominenteng Mga Banal sa Huring Aldaw naniwala sa Surat nin Kapagngaranan asin pinag-ako si Strang na iyo an ikaduwang “Propeta, Tagakita, Tagapagpahayag, asin Translador,” kan Simbahan. Saro sa mga parasunod iyo si William Smith (an huring natatadang tugang na lalake ni Joseph Smith); siya naghagad na pag-ordinahan na magin Pangenot na Patriarka kan Mayo 1845 asin sunod na pinag-ako na an saiyang ordinasyon nangangahulugan na siya an dapat na Presidente kan Simbahah, nin huli sa posisyon ni Hyrum Smith na parehong Pangenot na Patriarka (Presiding Patriarch) asin Kaantabay na Presidente (Associate President). An iba man minadugang kina Martin Harris na testigo sa Libro ni Mormon, an dating Presidente kan Istaka nin Nauvoo na si William Marks, Panduwang Obispo kan Simbahan asin Katiwala-sa-Tiwala nin Simbahan na si George Miller, an apostol na si John E. Page, an dating apostol na si William E. M’Lellin, asin John C. Bennett (ekskomunikado ni Joseph Smith). An pahayagan ni Strang na imprinta nin sarong testamento na su boot pinagpirmahan ni William Smith, ina ni Joseph Smith na si Lucy Mack Smith, asin tolong mga tugang na babaye ni Joseph, na minapatunay na “an pamilya kan Smith naniniwala sa kapagngaranan ni J.J. Strang.” Kaya lang, si Lucy Mack Smith nagtaram sa atubangan nin mga banal kan Oktubre 1844 Heneral na Kumperensiya asin nagsabi na siya naglalaom na an gabos niyang mga kaarakian mag-aantabay sa mga banal pasiring sa Sulnupan, asin kun sinda magduman siya maiba. Si Brigham Young sunod na nagsabi: “Kami minapaabot nin nagtatabang na kamo ki Inang Smith. Siya igwa nin pinakamatibay na karwahe sa siyudad, asin, habang siya nabubuhay, magsasakay sa laog kaini kunsoarin asin kun saen niya gusto” (Millennial Star, Vol. VII, p. 23). Kumbaya siya nagbalyo kan saiyang suporta gikan ki Brigham Young pasiring ki Strang sa taon na nagsunod sa Kumperensiya kan Oktubre iyo an sarong bagay nin debate; ano baya an tunay iyo na siya dae nakaabot sa Utah, naki-estar baya sana sa saiyang manugang na babaye, si Emma, sa Nauvoo sagkod kan saiyang pagkagadan kan tag-init nin 1856.

Si Strang nag-establisa kan saiyang separadong organisasyon nin simbahan sa Voree, Wisconsin, asin nangapudan sa Mga Banal sa Huring-Aldaw na magkatiripon duman. Siya asin an saiyang hirarkiya pinag-ekskomunikado kan Korum nin Doseng Apostoles sa Nauvoo asin bise-bersa. Si Strang pinagbadil kan mga parakontra kan saiyang simbahan kan Hunyo 16, 1856, asin nagadan hidali pagkatapos. An haros kan saiyang mga parasunod nakiayon ki Joseph Smith III asin sa Reorganisadong Simbahan ni Jesukristo nin Mga Banal sa Huring Aldaw (ngonyan pinag-aapod na Komunidad ni Kristo).

Si Sidney Rigdon asin An Simbahan ni Jesukristo

Bago an pagkagadan ni Joseph Smith, an Enot na Panguluhan naghimo nin haros gabos na mayor na mga desisyon asin nagpangenot sa Simbahan ni Kristo pareho sa natural asin espirutuwal na mga bagay. Kan Hunyo 1, 1841, si Sidney Rigdon pinag-ordinahan ni Joseph Smith bilang sarong “Propeta, Tagakita asin Tagapagpahayag”---na iyo an saro sa mga kaparehong eklesiyastikong mga titulo na kapot ni Smith. An Simbahan ni Jesukristo minamantine na bilang Enot na Tagapayo ni Smith, Rigdon dapat na iyo kuta na an natural na lider kan simbahan pagkatapos kan pagkagadan ni Smith. Sa arog kaining pagka-intende, An Simbahan ni Jesukristo aktibong kuminontra sa opinyon na an Korum nin Dose iyo an nagkaigwa nin karapatan na magpamayo kan simbahan. An posisyon kan An Simbahan ni Jesukristo iyo na si Rigdon iyo an dapat kuta nang pinagtugutan na magin kun ano an saiyang pinag-ako--- sarong “tagapagbantay” sa simbahan sagkod na tamang pamamaagi makapagdesisyon sa masunod na Presidente kan simbahan. An Simbahan ni Jesukristo minamantine na an mga pamamaagi na nagdesisyon na si Brigham Young iyo an magpangenot sa simbahan bilang sarong biolasyon kan dapat na mga pamamaagi kan simbahan.

Kan Disyembre 27, 1847, kunsoarin si Young nag-organisa nin sarong bag-ong Enot na Panguluhan, an Korum nin Dose nagkaigwa sanang pito kan dose kaining mga miyembro na presente tanganing representaron an sarong konseho na madesisyon sa Panguluhan. Si William Smith, John E. Page, asin Lyman Wight dati nang dae nag-uruyon sa mga pamamaagi asin bakong presente. Si John Taylor asin Parley P. Prat yaon sa Salt Lake Valley asin mayong pagkaaram sa mga pamamaagi. Iyo ini an nakapagtada sa pitong presente, sarong mayoriya nin saro na an boot sabihon si Young kaipuhan na magboto para sa saiyang sadire na tanganing makapaggana nin sarong mayoriya bote kan korum na pabor sa saiyang pamamayo. Si Young nagpili nin duwa kan iba pang mga apostoles, sinda Heber C. Kimball asin Willard Richards, bilang an saiyang mga tagapagpayo sa Enot na Panguluhan. Ini nakapagtada sana nin apat na mga miyembro kan Korum nin Dose na presente sa pagboto pabor sa pagmukna nin bag-ong Enot na Panguluhan: sinda Orson Hyde, Wilford Woodruff, George A. Smith, asin si Orson Pratt. An Simbahan ni Jesukristo pinaghuna na ining aksyon iyo an sarong biolasyon kan batas nin simbahan na pinagkompromiso an awtoridad ni Sidney Rigdon na mayong mayoriyang boto kan korum. An LDS Simbahan aktibong nagkontra sa arog kaining paghiling kan mga pamamaagi. Pagkatapos kan saiyang ekskomunikasyon sa paagi kan Komon na Konseho nin Simbahan (Common Council of the Church) asin yaon sa irarom nin seryosong persekusyon, si Rigdon nagbalik sa Pennsylvania. An aktuwal na awtoridad kan Komon na Konseho nin Simbahan na paggibohon ining aksyon iyo an sarong kontrobersiyal na topiko sa katahawan nin kadakol na mga organisasyon sa laog nin kahiroan nin Banal sa Huring Aldaw. Si Rigdon pinagpaduman sa Pennsylvania na tanganing magkandidato para Bise Presidente kaiba si Joseph Smith. Si Rigdon nagpara-ikot sa mga sirangang mga sara kan simbahan sa huring parte kan 1844 asin sa amay nin 1845, pinagtiripon an mga lideres sa saiyang kausa. Siya pinagbalihan kan dating mga miyembro kan Enot na Panguluhan, na sinda John C. Bennett asin William Law asin man kan dating apostol na si William E. M’Lellin.

Kan Abril 6, 1845---kinseng taon pagkatapos kan orihinal na organisasyon kan simbahan--- Si Rigdon nagpangenot sa sarong Heneral na Kumperensiya kan mga Rigdonitang Mga Banal sa Huring Aldaw sa Pittsburgh, na mina-establisa nin sarong bag-ong hirarkiya. Siya mismo sa saiyang sadire pinagsustine bilang Presidente kan Simbahan. An bag-ong Korum nin Doseng Apostoles konsistido ninda: William E. M’Lellin, George W. Robinson, Benjamin Winchester, James Blakeslee, Josiah Ells, Hugh Herringshaw, David L. Lathrop, Jeremiah Hatch, Jr., E.R. Swackhammer, William Small, Samuel Bennett. Si Carvel Rigdon nagin iyo an Pangenot na Patriarka, asin sarong Nagtitindog na Halangkaw na Konseho, Korum nin Sitenta, Pangenot na Bishopric, asin iba pang mga presidente kan mga korum an pinag-establisa. Bilang kadagdagan, si Rigdon nag-apod nin sitenta asin may tolong mga tawo asin akeng mga lalake nin sarong “Grandeng Konseho,” seguro sarong adaptasyon kan Konseho nin Singkuwenta. Asin man sa kumperensiya, an bag-ong organisasyon kan simbahan pormal na pinagbalik an pangaran kaini sa 1830 orihinal na pangaran, an “Simbahan ni Kristo.” Pagkatapos na ining grupo na dis-organisa, si William Bickerton nagre-organisa kan simbahan ngonyan bilang An Simbahan ni Jesukristo.”

An Kinatundagan asin Reorganisasyon

An mayoriya kan Mga Banal sa Huring aldaw sa lugar nin Nauvoo akseptado an pamamayo kan Korum nin Doseng Apostoles, baya tulos o sa laog kan minasunod na mga dekada. Kan 1846, ining grupo napuwersang magharale sa saindang mga estaran asin sa bago pa sanang pinagtugdok na Mormon na Templo sa Nauvoo nin huli sa nagkukusog na komplikto asin mga persekusyon (an templo sa huri dagos na pinagdestroso). An mga banal nagpoon na nagpasiriring sa sulnupan, maski ngani luhay sa enot nin huli kan malupiton na taglipot; an mga nagsurunudan na mga wagon nag-untok sa Winter Quarters, Nebraska bago ini nagpadagos na magpasiring sa Great Basin na iyo na sa ngonyan an Utah. Kan 1847, Si Brigham Young asin an iba pang mga Apostoles nagporma nin sarong bag-ong Enot na Panguluhan. Si Young, na pinagsustine na bilang Presidente kan Korum nin Doseng Apostoles, kaya an nagin Presidente kan iyo na ngonyan na pinagbabantog na An Simbahan ni Jesukristo nin Mga Banal sa Huring-Aldaw, an pinakadakulang sekta kan Mormonismo sa paktor na singkuwenta (may 13,193,999 na mga miyembro sa bilog na kinaban, poon kan Disyembre 31, 2007). An saiyang duwang mga tagapagpayo iyo sinda Heber C. Kimball asin Willard Richards, an huri na iyo an presente kansoarin na si Joseph Smith pinaggadan. An paagi nin pagsangli ni Young iyo na an nagin panalmingan na mayong pinalaen sa laog kan sekta nin Utah, sa kagadanan nin lambang Presidente, an Enot na Panguluhan pinagtunaw asin an Presidente kan Korum nin Doseng Apostoles nagin iyo an bagong Presidente. An Mga Banal sa Huring Aldaw sa Utan minasustine nin bag-ong propeta asin kan saiyang mga tagapagpayo sa laog nin sarong “solemning asembliya” sa panahon kan masunod na Heneral na Kumperensiya.

An simbahan ni Sidney Rigdon natunaw sa laog nin kadikit na mga taon pagkatapos na ini organisaron, pero ini pinagre-organisa bilang An Simbahan ni Jesukristo kan 1862, na iyo an nagpapadagos sagkod sa aldaw na ini. Saindang pinaghiling na an pag-ako ni Young sa kapangyariha iyo an sarong biolasyon kan batas nin simbahan na nagkompromiso sa awtoridad ni Sidney Rigdon na mayong sarong mayoriyang bote kan korum.

Si James J. Strang na pamamayo nagbaseng gayo sa saiyang pansadireng kaakoan na magin sarong propeta na pinagpangapudan nin Diyos. Kansoarin na siya mortal na nalugadan nin mga paragadan kan 1856, siya nagsayuma na magngaran nin sarong tagapagsangli, pinagpabayaan an bagay sa mga kamot nin Diyos. Kan mayong propeta an nagtunga, an kadakulon kan saiyang simbahan natunaw, maski na ngani na kakadikit na mga loyal na mga kongregasyon yaon pa man sa ngonyan.

Kadakol sa Mga Banal sa Huring Aldaw na yaraon sa Midwest, kabali si Strang, naniniwala na saro o iba kan mga akeng lalake ni Joseph Smith iyo an magpapamayo kan simbahan. An simbahan nagpublisa nin sarong kapahayagan kan 1841 na nagsasabi “Ako nagsasabi sa sakuyang surugoon na si Joseph, Saimo, asin sa saimong banhi, an mga lahi kan kinaban pagbebendisyunan”, asin ini iyo an mahiwas na interpretado bilang endorso kan konsepto nin Linyaladong Kasanglian. Dokumentaryong ebidensiya mina-indikar na si Smith pinagpalaen an saiyang akeng lalake bilang iyo an saiyang tagapagsangli sa kadakol na mga pribadong mga miting asin publikong mga pagtitiripon, kabali an Liberty asin Nauvoo. Sa katunayan, si Brigham Young nag-asegurar sa kadaklan kan mga parasunod sa huring parte kan 1860 na an hoben na si Joseph iyo nanggad na masangli sa lugar kan saiyang ama. Si Young puwedeng pinagrekonoser an patrilinyaladong karapatan nin pagsangli para sa mga akeng lalake ni Joseph Smith na sa laog kan mga taon kasunod sa pangadan ki Smith siya hayag sa kabilugan nin boot nakipag-olian sa mga akeng lalake na si Joseph Smith III asin David Hyrum Smith, tanganing makiayon sa hirarkiya kan simbahan sa Utah. Parehong Smith, kaya lang, bilog na minakontra sa bilang nin mga pinaggigibo, espesyalmente an pag-agom nin dakol (plural marriage), asin nagsayuma na makiayon sa Simbahan kan Utah.

Sa pangyayari, kadakol na Mga Banal sa Huring Aldaw sa Midwest an nakipag-ayonan sa likod kan pamamayo ninda Jason W. Briggs, Zenas H. Gurley, William Marks asin iba pa. Kan huring parte nin 1850, sinda nagproponer nin sarong mas solidong estruktura kan simbahan, kun minsan pinag-aapod sa kontemporaryong gikanan bilang an Bagong Organisasyon, asin arog sa iba an mga grupo kan Mga Banal sa Huring Aldaw naghagad ki Joseph Smith III na iyo an magigin nindang presidente. Si Smith III nagsayuma na magpamayo sa arinman na simbahan laen lang kun namate niyang inspiradong gibohon ini. Kan 1860, siya nagpahayag na siya nakapagresibe kan inspirasyon asin nagin Propeta/Presidente kan an Simbahan ni Jesukristo nin mga Banal sa Huring Aldaw kan Abril 6. Si Smith III nagtaram kan kumperensiya sa Amboy, Illinois:

Ako magtataram sa saindo, mga katugangan, siring ako naglaom na kamo iyo man, asin sa pagtubod ako nagtiwala saindo, bilang sarong katawohan na an Diyos nagpromisa kan saiyang mga pagbebendisyon, ako nagpadigde bako para sa sadire ko, kundi sa paagi kan impluwensiya kan Espiritu. Nin huli ta sa ibang panahon na nakaagi Ako nakapagresibe nin mga manipestasyon na nagtutukdo sa position na ako magpopoon sa pag-ako. Ako nagmamawot na magsabi na Ako nagpadigde bako na pagdiktahan nin siisay na mga tawo or kairiban nin mga tawo. Ako nagpadigde sa pagsunod sa sarong kapangyarihan na bakong sakuya, asin pagdidiktahan sa paagi nin kapangyarihan kan nagpadara sako.

An balo ni Joseph Smith na si emma, siring man sa duwang mga tugang na lalake ni Joseph III, nakipagbali sa organisasyon na ini. Sarong dekada an nakaagi an grupo nagdagdag nin taramon na Reorganisado sa opisyal na kapangaranan nin simbahan tanganing ipagpalaen ini kesa mas dakulaon na grupo sa Utah. Maggikan sa sarong panahon sa pagpoon kan ika-beynteng siglo, an mga lideres kan kapareho na ining grupo asin kan grupo sa Utah iyo an mga pangenot na mga pinsan ni Joseph Smith. An simbahan ngonyan pinag-aapod bilang Komunidad ni Kristo.

Igwa pa nin nagkapirang iba pang Mga Banal Sa Huring Aldaw na mga sanga sa Bloomington, Crow Creek, Half Moon Prairie, asin Eagle Creek, Illinois, asin Vermillion, Indiana, an lambang saro nagkawaralat na mayong mga liders pagkatapos kan 1844 krisin nin pagsangli. Kan 1863, an mga grupong ini nagkasararo sa irarom kan pamamayo ni Granville Hedrick. Ining grupo iyo an nakapagmana sa pangaran “Simbahan ni Kristo” asin nagin bantugan na iyo an Hedrickites. Ngonyan, ining saditon na simbahan igwa nin pagsasadire nin sarong dakulaon na porsiyon kan Templong kinamugtakan sa Independence, Missouri, asin an saindang mga miyembro komon na pinagpabantog na Templong Lote nin mga Mormons.