Jump to content

Mangyan

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Mangyan people
A Mangyan woman in traditional attire, c. 1912
Kabilugan na populasyon
Mga rehiyong igwang importanteng mga bilang
 Philippines
(Mindoro)
Mga tataramon
Buhid, Tawbuid, Hanunoo, Alangan, Iraya, Tadyawan, Tagalog, English
Pagtubod/Debusyon
Animism (kadaklan), Kristianismo (Nangungurog an Romano Katoliko asin Evangelical Protestant)

An Mangyan iyo an ngaran na heneriko para sa walong grupong katutubo na yaon sa isla nin Mindoro, sa sur-sulnopan kan isla nin Luzon, Filipinas, na an kada saro igwa nin sadiring ngaran nin tribo, tataramon, asin kostumbre. An total na populasyon tibaad haros 280,000, alagad an opisyal na estadistika dipisil na madeterminaran sa irarom kan mga kamugtakan nin pwerang mga lugar, mga grupong namamahalang tribo asin an nagkapira kakadikit kun igwa man nin nanonompongan an sarong taga-luwas.

An mga etnikong grupo kan isla, poon norte sagkod sur, iyo an: Iraya, Alangan, Tadyawan, Tawbuid (inapod Batangan kan mga taga-patag sa sulnopan kan isla), Buhid, asin Hanuno. An dugang pang grupo sa sur na baybayon inaapod na Ratagnon. Garo sinda nag-aagom sagkod kan taga-patag. An grupo na bisto sa subangan kan Mindoro bilang Bangon pwedeng sub-grupo nin Tawbuid, huli ta tinataram ninda an diyalektong 'sulnopan' kan tataramon na iyan. Igwa man sindang klaseng tula na inaapod na Ambahan.

Mga Ginikanan

[baguhon | baguhon an source]
Sarong babaeng Mangyan na nagpapatanog nin harpa sa nguso

Dati an mga Mangyan sana an nag-iirok sa Mindoro. Huling mga nag-iistar sa baybayon kan inot, sinda nagbalyo sa katahawan asin pasiring sa kabukidan tanganing likayan an paglaog asin impluwensya kan mga dayong arog kan mga Tagalog, mga Kastila asin an mga pagsakop patin an relihiyosong pagkombertir, asin an mga pagsakyada kan mga Moro. Ngonyan, an mga Mangyan namumuhay nin maingat sa hararayong parte kan Mindoro alagad pag-abot nin panahon minababa sa kababan tanganing gumibo nin normal na mga trabaho. An saindang ikabubuhay iyo an pag-uma para sa saindang sadiring mga pananom, prutas, asin lingaan. An sarong grupo nin mga Mangyan na nag-iistar sa Sur na parte kan Mindoro inaapod an saindang sadiri na Hanunuo Mangyan, na nangangahulogan "tunay," "puro" o "genuine," sarong termino na ginagamit ninda tanganing idoon an katunayan na sinda estrikto sa sentido nin pagkapreserbar kan tradisyon asin mga kaugalian.[1][2]

  1. "Mangyan Tribes in Mindoro". Precious Heritage Ministries. Archived from the original on 2015-11-21. Retrieved 2021-05-11. 
  2. Moro Piracy during the Spanish Period and Its Impact. http://repository.kulib.kyoto-u.ac.jp/dspace/bitstream/2433/56477/1/KJ00000131731.pdf. Retrieved on 29 December 2014. 

 Panluwas na mga takod

[baguhon | baguhon an source]