Mga tawong Banguingui
- Para sa banwaan na may kaparehas na ngaran, hilingon an Banguingui, Sulu.
| Banguingui |
|---|
| Kabilugan na populasyon |
|
84,000 [1] |
| Mga rehiyong igwang importanteng mga bilang |
| ARMM, Rawis nin Zamboanga |
| Mga tataramon |
| Tataramon na Banguingui, Zamboangueño Chavacano, Sebwano, Filipino, Ingles |
| Pagtubod/Debusyon |
| Pan-predominanteng Islam |
| Katakod na mga grupo-etniko |
|
iba pang mga tawong Sama-Bajau, iba pang mga Moro, Lumad, mga Bisaya, iba pang mga Pilipino, iba pang mga tawong Austronesyano |
An Banguingui, bistado man sa Sama Banguingui o Samal Banguingui (alternatibong mga pagbaybay kaiba an Bangingi’, Bangingi, Banguingui, Balanguingui, asin Balangingi) sarong naiibang grupo nin etno-lingguwistiko na nakwarak sain man sa Mas Dakulang Kaiislahan na Sulu asin sa mga kabaybayang rehiyon sa habagatan dangan sulnupan kan Rawis nin Zamboanga sa Mindanao, Filipinas. Saro sinda sa mga etniko na grupo na kadaklan na nakokolektang bisto sa mga tawong Sama-Bajau.
Mga tawo
[baguhon | baguhon an source]Opisyalmenteng dae pigbibisto kan ley kan Filipinas man o sa kagtaraid kaining estado nin Malaya kan Sabah an Banguingui. This can be attributed to their natural ability to culturally assimilate and saindang pag-ako sa sosyudad nin Tausug man, Sama asin Yakan.[nangangaipo nin toltolan] Parte an Banguingui kan mas pinalawig na etnikong grupo nin Moro, na pang-anom na pinakadakulang etnikong grupo sa Filipinas .[nangangaipo nin toltolan]
Igwang parehas na panurat asin mga pataram na tradisyon an Tataramon na Banguingui. An sistema nin panurat kaini minagamit nin iskriturang Jawi asin marikas na nagigin pagadan na tradisyon. Pinapasa kan kamattoahan (mga may edad o gugurang) sa kaanakan o anak baha-u (bagong henerasyon) an saindang pataram na tradisyon.
Nagtindog nin kuta (forts) an mga Banguingui sain man sa Kaiislahang Sulu. Arog man kan kapipinsanang Sama, naglalawod sinda sa manlaen-lsen na mga barko arog kan vinta, salisipan, o bangka-bangka sa bilog na rehiyon nin Sulu-Sulawesi. Sa paglangkaw kan Sultanato nin Sulu, namukna kan Banguingui, kaiba an mga tawong Iranun, an kadaklan sa mga hukbo kan Sultan, na nangiginot na mga pagrakyada sa baybayon kontra sa mga pag-aayos sa amihanang Filipinas, pati na man an mga baybayon kan haraning Borneo, Sulawesi, asin mga isla nin Maluku. Grabe man na nadamay sinda sa pirasiya asin an pangangalakal nin oripon kadtong ika-18 at ika-19 na siglo. Parating naglayag an Banguingui sa mga barkong pangggera nin garay na kabaligtadan sa lanong kan Iranun. [2]
Mga sikat na Banguingui
[baguhon | baguhon an source]- Maas Alidji – sarong marino sa serbisyo kan Sulangna nakakua nin kasikatan sa kasagsagan kan sarong labana sa Suba' nin Bruniy.
- Maas Arolas Tulawie – sarong gobernador sa Probinsiya kan Sulu asin patriyakiya kan Ankan nin Tulawie. An saiyang ginikanan kaiba an pirang sa mga politikal na lider sa probinsya. An saindang bailiwick iyo an Banwaan kan Talipao sa subangan na rehiyon kan Isla nin Jolo.
- Imam Jai Dionga – Inot na pinsan ni Maas Arolas Tulawie asin headman (i.e. kapitan nin baryo) kan Isla nin Buan sa Probinsya nin Tawi-Tawi nin haros tolong dekada. Pigrerespeto siyang marhay kan mga Tausug, Bajau asin Sama. Bigatin siyang Bise Alkalde kan Banwaan nin Balimbing (Panglima Sugala ngunyan).
- Panglima Alip - Ninuno kan Tulawies kan Sulu asin Diongas kan Tawi-Tawi, sarong pinuno kan Tongkil kan ika-19nng siglo na direktang nag-uulat sa Sultan kan Sulu.
Mga toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ Balangingi: A Language of the Philippines
- ↑ James Francis Warren (2007). The Sulu zone, 1768–1898: the dynamics of external trade, slavery, and ethnicity in the transformation of a Southeast Asian maritime state. NUS Press. p. 184. ISBN 9971-69-386-0.
