Mga tataramon kan Indonesya

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
(Nakatukdo hali sa Tataramon nin Indonesya)

An Tataramon na Indonesya, sarong tataramon gikan sa Indonesya

Dae malangkaw sa 700 buhay na mga tataramon an tinataram sa Indonesya.[1] Kadaklan sa mga ini kaiba sa pamilya nin mga tataramon na Austronesyo, na may mga tataramon na Papuano an pigtataram man. An Indones (bistado sa lokal na bahasa Indonesia) an opisyalmenteng nasyunal na tataramon sa Indonesya, saro man ining klase nin Malay,[2] na kun saen pigggamit ini sa enterong kaislahan, sinubli ini hale sa lokal na mga tataramon na Indonesya arog kan Habanes, Sundanes dangan an Minangkabau. An tataramon na ini piggagamit sa komersyo, administrasyon, edukasyon asin an midya, alagad kadaklan sa mga tawo nin Indonesya nagtataram nin bako man nindang tataramon, arog kan Habanes, bilang sarong enot na tataramon.[1] Kadaklan sa mga librong nakaimprenta sa Indonesya an nakasurat sa tataramon na Indones.[nangangaipo nin toltolan]

Kun suarin an Indonesya pigbibisto lang an solong opisyalmenteng tataramon, an ibang tataramon kaini dae na pigbibistado dawa na kapantay kaini an nasyunal o rehiyunal na liyabel, kaya an Habanes iyo an pinakapigtataram na tataramon sa Indonesya. Minasunod an tataramon na Sundanese na panduwa sa listahan (dae kaiba an mga diyalektong Intsik).

Mga tataramon sa lambang parataram[baguhon | baguhon an source]

An pirang mayoriyang mga grupo nin etno-lingguwistiko sa Indonesya
An pinakadakulang tataramon sa Indonesya[3]
(Nagpapahiling an mga Figura nin mga bilang kan mga natibong parataram apwera sa nasyunal na tataramon, an Indones)
Tataramon o Lenguwahe Bilang (mga milyon) Taon nin pag'surbey Mga naturang lugar kun saen ini pigtataram
Indones/Malay 210 2010 Sa bilog na Indonesya
Habanes 84.3 2000 (sensus) Sa bilog na Isla nin Haba asin sa mga pirang probinsiya kan Sumatra asin isla nin Kalimantan.
Sundanes 42.0 2016 Sulnupang Haba, Banten, Jakarta
Madures 13.6 2000 (sensus) Isla nin Madura (Subangan na Haba)
Minangkabau 5.5 2007 Sulnupang Sumatra, Riau, Jambi, Bengkulu, Jakarta
Palembang Malay[4] 3.9 2000 (sensus) Sur na Sumatra
Minahasa 3.8 2001 Norteng Sulawesi
Bugines 3.5 1991 Sur na Sulawesi
Banjarese 3.5 2000 (sensus) Sur na Kalimantan, Subangan na Kalimantan, Katahawang Kalimantan
Acehnes 3.5 2000 (sensus) Aceh
Balines 3.3 2000 (sensus) Isla nin Bali asin isla nin Lombok.
Betawi 2.7 1993 Jakarta
Sasak 2.1 1989 Isla nin Lombok (Sulnupang Nusa Tenggara)
Batak Toba 2.0 1991 Norteng Sumatra, Riau, Mga isla nin Riau, Jakarta
Ambonese Malay 1.9 1987 Maluku
Makassares 1.6 1989 Sur na Sulawesi
Intsik-Min Nan 1.3 2000 Norteng Sumatra, Riau, Mga isla nin Riau, Sulnupang Kalimantan
Batak Dairi 1.2 1991 Norteng Sumatra
Batak Simalungun 1.2 2000 (sensus) Norteng Sumatra
Batak Mandailing 1.1 2000 (sensus) Northeng Sumatra
Malayo na Jambi 1.0 2000 (sensus) Jambi
Mongondow 0.9 1989 Norteng Sulawesi
Gorontalo 0.9 1989 Gorontalo (provincia)
Ngaju Dayak 0.9 2003 Katahawang Kalimantan
Nias 0.8 2000 (sensus) Isla nin Nias, Norteng Sumatra
Batak Angkola 0.7 1991 Norteng Sumatra
Manado Malay 0.8 2001 Norteng Sulawesi
Norteng Moluccan Malay 0.7 2001 Norteng Maluku
Intsik-Hakka 0.6 1982 Bangka Belitung, Mga isla nin Riau asin Sulnupang Kalimantan
Batak Karo 0.6 1991 Norteng Sumatra
Uab Meto 0.6 1997 Sulnupang Timor (Subangan na Nusa Tenggara)
Bima 0.5 1989 Isla nin Sumbawa (Sulnupang Nusa Tenggara)
Manggarai 0.5 1989 Isla nin Flores (Subangang Nusa Tenggara)
Toraja-Sa’dan 0.5 1990 Sur na Sulawesi, Sulnupang Sulawesi
Komering 0.5 2000 (sensus) Sur na Sumatra
Tetum 0.4 2004 Sulnupang Timor (Subangan na Nusa Tenggara)
Rejang 0.4 2000 (sensus) Bengkulu
Muna 0.3 1989 Sur-Subangan na Sulawesi
Basa Semawa 0.3 1989 Isla nin Sumbawa (Sulnupang Nusa Tenggara)
Bangka Malay 0.3 2000 (sensus) Isla nin Bangka (Bangka Belitung)
Osing 0.3 2000 (sensus) Subangan na Haba
Gayo 0.3 2000 (sensus) Aceh
Intsik-Kantones 0.3 2000 Norteng Sumatera, Mga isla nin Riau, Jakarta
Tolaki 0.3 1991 Sur-Subangan na Sulawesi
Lewotobi 0.3 2000 Isla nin Flores (Subangang Nusa Tenggara)
Tae’ 0.3 1992 Sur na Sulawesi

Pankumparang tsart[baguhon | baguhon an source]

Mga tataramon na Indonesya[baguhon | baguhon an source]

An tsart sa ibaba an tsart kan pirang mga tataramon sa interong Indonesya. Kadaklan sa mga ini kaiba sa pamilya nin Mga tataramon na Austronesyo. Pero dae ini maintindihan kun arin sa mga ini an dapat iuri bilang mga Tataramon' asin kun arin sa mga ini an mga Diyalekto, kinumpirma kan tsart na kadaklan sa mga ini igwang pagkakapareho, kaya ini bakong that mutually comprehensible. An mga tataramon na ini iniayos sa kun ano kadakol an mga bilang kan mga parataram hanggan sa diit na parataram.

Bikol Sentral saro duwa tolo apat tubig tawo harong ido/ayam niyog aldaw bágo kita (inclusive) ano asin
Kutaino satu due tige empat ranam urang rumah koyok nyiur hari beru etam apa dengan
Indones/ Malay satu dua tiga empat air orang rumah anjing kelapa hari baru kita apa dan
Javanese siji loro têlu[5] papat banyu uwòng[5] omah asu kambìl[5] dinå[5] anyar/énggal[5] adhéwé[5] åpå[5]/anu lan
Sundanese hiji dua tilu opat cai/ci jalma imah anjing kalapa poé anyar urang naon jeung
Madurese settong dhuwa' tello' empa' âên oreng roma pate' nyior are anyar sengko apa ban
Minangkabau cie' duo tigo ampe' aie urang rumah anjiang karambia hari baru awak apo jo
Palembang Malay sikok duo tigo empat banyu wong rumah anjing kelapo siang baru kito apo dan
Buginese seqdi dua tellu eppa je'ne' tau bola asu kaluku esso ma-baru idiq aga na
Banjarese asa dua talu ampat banyu urang rumah hadupan nyiur hari hanyar kita apa wan
Acehnese sa dua lhèë peuët ureuëng rumoh asèë u uroë ban geutanyoë peuë ngon
Balinese sa dadua telu patpat yèh anak umah cicing nyuh dina mara iraga apa muah
Betawi atu' dué tigé empat aér orang ruméh anjing kelapé ari baru kité apé amé
Sasak sa/seke' due telu mpat aik dengan bale acong/basong kenyamen/nyioh jelo baru ite ape dait
Batak Toba sada dua tolu opat aek halak jabu biang harambiri ari ibbaru hita aha dohot
Ambonese Malay satu dua tiga ampa air orang ruma anjing kalapa hari baru katong apa dan
Makassares se're rua tallu appa' je'ne' tau balla' kongkong kaluku allo beru ikatte apa na
Batak Mandailing sada dua tolu opat aek halak bagas asu arambir ari baru hita aha dohot
Mongondow inta' dua tolu opat tubig intau baloi ungku' cekut singgai mo-bagu kita onda bo
Manado Malay satu dua tiga ampa aer orang ruma anjing kalapa hari baru torang apa deng
Dayak Ngaju ije' due' telu' epat danum uluh huma' asu enyuh andau taheta itah narai en
Lampung say ʁuwa telu ampat way jelema nuwa asu nyiwi ʁani ampai ʁam api jama
Tolaki o'aso o'ruo o'tolu o'omba iwoi toono laika odahu sanggore oleo wuohu inggito ohawo ronga
Nias sara dua tölu öfa idanö niha omo asu banio luo bohou ya'ita hadia ba

Universal Declaration of Human Rights (Article 1) sa mga tataramon kan Indonesya[baguhon | baguhon an source]

Sa tataramon na Bikol:

(An gabos na tawo ipinangaking may katalingkasan asin parantay sa dignidad asin derechos. Sinda gabos tinawan nin pag-isip asin konsyensya kaya dapat na makipag-iriba sa lambang saro bilang mga magturugang.)

Palis sa tataramon na Tagalog:

(Ang lahat ng mga tao ay ipinanganak libre at pantay-pantay sa karangalan at mga karapatan, sila ay pinagkalooban ng dahilan at budhi at dapat kumilos sa isa't isa sa diwa ng kapatiran.)
  • Indonesian (Bahasa Indonesia)
  • Javanese (Basa Jawa)
  • Malay (Bahasa Melayu)
  • Minangkabau (Baso Minangkabau)
  • Buginese (Basa Ugi)
  • Balinese (Basa Bali)
  • Sundanese (Basa Sunda)
  • Madurese (Basa Madura)
  • Musi (Baso Pelembang)
  • Acehnese (Bahsa Acèh)
  • Tetum (Lia-Tetun)
  • Dawan (Uab Metô)
  • Banjar (Bahasa Banjar)
  • Lampung (Bahasa Lampung)
  • Rejangese (Baso Jang)
  • Bengkulu Malay (Bahaso Melayu Bengkulu)

Toltolan[baguhon | baguhon an source]

  1. 1.0 1.1 Lewis, M. Paul (2009). "Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition". SIL International. Retrieved 17 November 2009. 
  2. Sneddon, James (2003). The Indonesian Language: Its history and role in modern society. Sydney: University of South Wales Press Ltd. 
  3. http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=ID
  4. Muhadjir. 2000. Bahasa Betawi:sejarah dan perkembangannya. Yayasan Obor Indonesia. p. 13.
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 Piwulang Basa Jawa Pepak, S.B. Pramono, hal 148, 2013