Calabanga

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
(Nakatukdo hali sa Calabanga, Camarines Sur)
Calabanga
Kinamumugtakan kan Calabanga
Kinamumugtakan kan Calabanga
Map
Tagboan: 13°42′32″N 123°12′58″E Tagboan: 13°42′32″N 123°12′58″E
NasyonFilipinas
Barangay48
Pamamahala
 • Electorado56,664 votantes (9 Mayo 2022)
Hiwas
 • Kabuuhan163.80 km2 (63.24 sq mi)
Elebasyon
13 m (43 ft)
Populasyon
(Mayo 1, 2020)[1]
 • kabuuhan88,906
 • Densidad540/km2 (1,400/sq mi)
 • Saro
19,444
Economia
 • Klaseprimero klaseng banwaan
 • Ingresos₱251,317,821.99 (2020)
 • Activos₱553,510,077.69 (2020)
 • Pasivos₱221,285,707.33 (2020)
 • Gastos₱202,533,630.62 (2020)
Kodigo nin postal
4405
PSGC
051708000
Kodigo telefonico54
TataramonBikol Sentral
Tataramon na Inagta Partido
tataramon na Tagalog
Websityowww.calabanga.gov.ph
Isla nin Bonot sa Sta Rosa, Calabanga
Panlahod na baruto sa Sabang, Calabanga
An simbahan kan Calabanga

An Calabanga /kæləˈbəŋɑː, kæləˈbəŋɡɑː/ o banwaan nin Calabanga (Manongod sa tanog na ini dangugon), sarong ikaenot na klaseng banwaan sa probinsya kan Camarines Sur, Filipinas. An designadong zip code kaini iyo 4405.

Susog sa sensus kan 1 Mayo 2020, igwa ining 88,906 katawong nag-eerok digdi sa 19,444 kaharongan. Igwa ining sukol na 163.80 kilometro kwadrado.

Inaapod na mga Calabangueño an mga taga digdi.

Historiya[baguhon | baguhon an source]

Kan 1578 kan ipigtugdas an lider nin Misyon kan Quipayo, sarong visita lang o baryo an Calabanga. Sa oras kadto, ang lugar ay igwang halawig na kadlagan dangan mga swamps asin sarong kasaganaan nin mga hayop arog kan mga ukay o unggoy, ligaw na manok, dangan butiking-kadlagan. Pigsasabi kan pipira, gikan an pangaran kaini hali sa tataramon na Bikol na "Calabangan", an pangdakulang termino kan "labang" o "litag", na an boot sabihon sarong tipo o uri nin silo para sa pagtatago nin mga ligaw na hayop.Pigsambit pa kan sarong pang alamat na hali an Calabanga sa taramon na "Calugangan" na an boot sabihon, an malawig o halawaig , halaba, dangan tanos na dalan na minasaklaw sa simbahan sa paagi kan poblacion, subangan sa sulnupan, na pig-aapod sa lokal na "calabaan" o "calacbangan".

Nabisto an banwaan nin Calabanga sa 400 tributes. Kadtong Hulyo 15, 1749, napasuway ini sa Quipayo nin huli ta sa pag-apruba ni Don Fray Joan de Arechera, Pigelihir na obispo kan Nueva Segovia nin Komisaryo kan Hadi, sa petisyon na pinirmahan dangan isinampa kan 37 Calabangueños kan Abril 28, 1749 para sa banwaan na maginhawang pinangangasiwaan.

Igwa ining 2 visitas, an mga ini iyo an visita de Cagapad dangan visita de hinarijan asin may 12 baryo. An mga baryo iyo an San Antonio, San Vicente, Sta. Catalina, Nuestra Señora de Salud, San Lucas, San Miguel, Sta. Isabel, Nuestra Señora del Carmen, San Roque, San Pablo, San Jose (Balongay ngunyan) dangan Belen.

Saro an Calabanga sa mga banwaan kan probinsiya nin Camarines Sur dangan sarong miyembro kan Metro Naga Development Council. Sa lugar nin pansisira asin halawig na agrikultura, saro ining pangenot na tagapagtustos nin mga sira dangan iba pang mga produkto kan dagat dangan mga produktong pang-agrikultura sa probinsiya pati na man sa Metro Manila.

Panahon kan mga Amerikano[baguhon | baguhon an source]

Kan Pebrero 19, 1900 nin alas siete nin aga, pinangenotan kan mga armadas o plota kan mga Amerikano haling Suba' nin Sugut an paglayag paduman sa Suba' nin San Miguel, dangan uminagi an bentekwatro oras inihulog na ninda an saindang mga angkla sa Suba'. An Orden kan mga ini, makatungtong tolos nin sarabay-sabay sa duwáng mga punto; An banwaan nin Calabanga asin sa banwaan nin Barceloneta na nagibo man kan agang ito, dangan an banwaan nin Cabusao sa minasunod na aldaw. Sinda Tenyente Kolonel Parker, na pigbubuo nin saróng batalyon kan Regiment 45, sa irarom ni Major Cole asin an iba pa kan Regiment 40, sa irarom ni Major Casey an enot na dae pigaasahan na nakatongtong sa Kadagáang nin Camarines Sur. [2].

An banwaan kan Calabanga an enot na banwaan na napasairarom kan mga Amerikano sa Camarines Sur.

Mga barangay[baguhon | baguhon an source]

Pampolitikal na nababanga an Calabanga sa 48 na mga barangay, nasa lugar nin urban an kag-apat (14) mantang an natatadang 34 na mga barangay nababali sa lugar nin rural. Igwa ining 11 na mga barangay na nasa baybayon.

  • Balatasan
  • Balombon
  • Balongay
  • Belen
  • Bigaas
  • Binanuaanan Grande
  • Binanuaanan Pequeño
  • Binaliw
  • Bonot-Santa Rosa
  • Burabod
  • Cabanbanan
  • Cagsao
  • Camuning
  • Comaguingking
  • Del Carmen
  • Dominorog
  • Fabrica
  • Harubay
  • La Purisima (Quipayo)
  • Lugsad
  • Manguiring
  • Pagatpat
  • Paolbo
  • Pinada
  • Punta Tarawal
  • Quinale
  • Sabang
  • Salvacion-Baybay
  • San Antonio Poblacion
  • San Antonio (Quipayo)
  • San Bernardino
  • San Francisco
  • San Isidro
  • San Lucas
  • San Miguel
  • San Pablo
  • San Roque
  • San Vicente
  • Santa Cruz Poblacion
  • Santa Cruz (Quipayo)
  • Santa Isabel
  • Santa Salud
  • Santo Domingo
  • Santo Niño (Quipayo)
  • Siba-o
  • Sibobo
  • Sogod
  • Tomagodtod
  • Talacop

Demograpiko[baguhon | baguhon an source]

Sensus nin Populasyon kan
Calabanga
TaonTawo±% p.a.
1903 7,563—    
1918 7,953+0.34%
1939 15,087+3.10%
1948 21,791+4.17%
1960 28,467+2.25%
1970 34,718+2.00%
1975 40,274+3.02%
1980 43,030+1.33%
1990 54,261+2.35%
1995 59,164+1.63%
2000 67,408+2.84%
2007 73,333+1.17%
2010 78,119+2.33%
2015 83,033+1.17%
2020 88,906+1.35%
Toltolan: Philippine Statistics Authority[3][4][5][6]

Galeri[baguhon | baguhon an source]

Edukasyon[baguhon | baguhon an source]

Halangkaw an antas kan literacy sa banwaan na uminabot sa 98.5%. An survey kan NSO kadtung taong 2000 para sa populasyon kan kagharungan, 5 taong gulang asin mahigit sa mga tuntunin kan pang-edukasyon nin kakayahan, ay mahihiling sa masurunod: ning kabuuang populasyon, 29,555 ay nasa grado kan elementarya; 15,037 ay nasa halangkaw nin eskwelahan; lamang kan 2,623 o 0.045% nim populasyon ay mayong grado na nakumpleto. 4, 446 an mga kolehiyo sa irarom kan mga nagtapos na igwang 1,057 degree holders asin 201 na may post baccalaureate degrees.

Igwang 38 pampublikong paaralang elementarya sa buong banwaan; walong halangkaw na eskwelahan; sarong bokasyonal asin limang pribadong paaralan na nag-aalok nin pre-school, grade school asin high school. An pag-a eskwela sa kolehiyo ay inaalok nin duwang institusyon na pag-sasadiri kan pamahalaan, an Calabanga Community College asin an Central Bicol State University of Agriculture (dating: CSSAC - Calabanga Campus asin mga pribadong pag-aari kan mga eskwelahan nin Computer, an saro ay nag-aalok nin multi-grade na pag-aadal Hali sa elementarya sangkod sa kolehiyo mga antas (Malayan Computer College).

Pangaran kan eskwelahan Sain
Calabanga Central Division Pilot School San Francisco Calabanga Camarines Sur
Calabanga West Central School San Francisco Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Balatasan Balatasan Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Balombon Balombon Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Balongay Balongay Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Binaliw Binaliw Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Binanuaanan Grande Binanuaanan Grande Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Binanuanan Pequeño Binanuaanan Pequeño Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Burabod Burabod Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Cagsao Cagsao Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Camuning Camuning Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Comaguingking Comaguingking Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Dominorog Dominorog Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng G. Dumalasa Bonot Sta. Rosa Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Fabrica Fabrica Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Harubay Harubay Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Hinaguianan Manguiring Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Ilihan Tomagodtod Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Lope Guisic Sto. Domingo Calabanga, Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Lugsad Lugsad Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Manguiring Manguiring Calabanga Camarines Sur
Nuestra Sra. Dela Salud School Sta. Salud Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Pagatpat Pagatpat Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Paolbo-Belen Paolbo Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Pinada Pinada Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Punta Tarawal Punta Tarawal Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Quinale Quinale Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Quipayo La Purisima Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Ratay Sta. Cruz Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Sabang Sabang Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Salvacion Baybay Salvacion Baybay Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Siba-O Siba-O Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Sibobo Sibobo Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Sta. Cruz Quipayo Sta. Cruz Quipayo Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Taculod San Roque Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Tomagodtod Tomagodtod Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng Union San Lucas Calabanga Camarines Sur
Paaralang pang-elementarya ng San Bernardino San Bernardino Calabanga Camarines Sur
Pambansang mataas na paaralan ng Calabanga Sta. Cruz Poblacion Calabanga Camarines Sur
Pambansang mataas na paaralan ng Union Sto. Domingo Calabanga Camarines Sur
Pambansang mataas na paaralan ng Jose De Villa Maguiring Calabanga Camarines Sur
Pambansang mataas na paaralan ng Medroso - Mendoza Binanuaanan Pequeno, Calabanga Camarines Sur
Pambansang mataas na paaralan ng Quipayo San Antonio Quipayo Calabanga Camarines Sur
Pambansang mataas na paaralan ng Sabang Sabang Calabanga Camarines Sur
Mataas na paaralan ng Severo Burabod Calabanga, Camarines Sur
Pambansang mataas na paaralan ng West Coast Dominorog Calabanga Camarines Sur
Central Bicol State University of Agriculture Laboratory High School Calabanga Campus Sta. Cruz Poblacion Calabanga Camarines Sur
Nuestra Seniora De La Salud Family Rural School Sta Salud Calabanga Camarines Sur
Paaralang Dominikano ng Calabanga San Francisco Calabanga Camarines Sur
Inarihan SDA Multi-Grade School Paolbo Calabanga Camarines Sur
Hansel and Gretel Learning School San Isidro Calabanga Camarines Sur
Central Bicol State University of Agriculture Sta. Cruz Calabanga Camarines Sur
WorldTech Research Institute San Antonio Calabanga Camarines Sur
Kolehiyo ng Komunidad ng Calabanga Sta. Cruz Poblacion Calabanga Camarines Sur

Mga tugang na banwaan asin mga dakbanwaan[baguhon | baguhon an source]

Lokal[baguhon | baguhon an source]

Internasyunal[baguhon | baguhon an source]

Hilingon man[baguhon | baguhon an source]

Toltolan[baguhon | baguhon an source]

  1. "2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President". Hulyo 7, 2021.  Check date values in: |date= (help)
  2. pigkua sa librong The Philippine Revolution in the Bicol region (Volume II); pahiná 92. An librong ini hale sa librong Lucha Y Libertad na pigsalin sa ingles ni Hilario A. Lim
  3. Sensus kan Populasyon (2015). "Rehiyon V (Rehiyon Bikol)". Kabuuhang Populasyon kan lambang Provincia, Syudad, Banwaan asin Barangay. PSA. Retrieved 20 Jun 2016. 
  4. Census of Population and Housing (2010). "Rehiyon V (Rehiyon Bikol)". Kabuuhan populasyon sa lambang Provincia, Syudad, Banwaan asin Barangay. NSO. Retrieved 29 Jun 2016. 
  5. Mga Sensus kan Populasyon (1903–2007). "Rehiyon V (Rehiyon Bikol)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO. 
  6. "Province of Camarines Sur". Municipality Population Data. LWUA Research Division. Retrieved 17 December 2016. 

Mga panluwas na takod[baguhon | baguhon an source]