Calabanga
Calabanga | |
|---|---|
 | |
 Kinamumugtakan kan Calabanga | |
 | |
| Tagboan: 13°42′32″N 123°12′58″E Tagboan: 13°42′32″N 123°12′58″E | |
| Nasyon | Filipinas |
| Barangay | 48 |
| Pamamahala | |
| • Electorado | 56,664 votantes (9 Mayo 2022) |
| Hiwas | |
| • Kabuuhan | 163.80 km2 (63.24 sq mi) |
| Elebasyon | 13 m (43 ft) |
| Populasyon (Mayo 1, 2020)[1] | |
| • kabuuhan | 88,906 |
| • Densidad | 540/km2 (1,400/sq mi) |
| • Saro | 19,444 |
| Economia | |
| • Klase | primero klaseng banwaan |
| • Ingresos | ₱251,317,821.99 (2020) |
| • Activos | ₱553,510,077.69 (2020) |
| • Pasivos | ₱221,285,707.33 (2020) |
| • Gastos | ₱202,533,630.62 (2020) |
| Kodigo nin postal | 4405 |
| PSGC | 051708000 |
| Kodigo telefonico | 54 |
| Tataramon | Bikol Sentral Tataramon na Inagta Partido tataramon na Tagalog |
| Websityo | www |
An Calabanga /kæləˈbəŋɑː, kæləˈbəŋɡɑː/ o banwaan nin Calabanga (
dangugon), sarong premira klaseng banwaan sa probinsya kan Camarines Sur, Filipinas. An designadong zip code kaini iyo an 4405.
Susog sa sensus kan 1 Mayo 2020, igwa ining 88,906 katawong nag-eerok digdi sa 19,444 kaharungan. Igwa ining sukol na 163.80 kilometro kwadrado.
Inaapod na mga Calabangueño/Calabanguena an mga taga digdi.
Historiya
[baguhon | baguhon an source]Kan 1578 kan ipigtugdas an lider nin Misyon kan Quipayo, sarong visita sana o baryo an Calabanga. Kaidto, an lugar igwang halawig na kadlagan dangan mga malaboy na lugar asin sarong kasaganaan nin mga hayop arog kan mga ukay o unggoy, layas na manok, dangan butiking-kadlagan. Pigsasabi na gikan an pangaran kaini sa tataramon na Bikol na "Calabangan", an pangdakulang termino kan "labang" o "litag", na an buot sabihon sarong tipo nin silo para sa pagtatago nin mga layas na hayop. Pigsambit pa kan sarong pang alamat na hali an Calabanga sa taramon na "Calugangan" na an buot sabihon, an halawaig , halaba, dangan tanos na dalan na minasaklaw sa simbahan sa paagi kan poblacion, subangan sa sulnupan, na pig-aapod sa lokal na Kalabaan o Kalakbangan.
Nabisto an banwaan nin Calabanga sa 400 tributes. Kadtong Hulyo 15, 1749, napasuway ini sa Quipayo nin huli ta sa pag-apruba ni Don Fray Joan de Arechera, Pigelihir na obispo kan Nueva Segovia nin Komisaryo kan Hade, sa petisyon na pinirmahan dangan isinampa kan 37 Calabangueños kan Abril 28, 1749 para sa banwaan na maginhawang pinangangasiwaan.
Igwa ini nin 2 visitas, an mga ini iyo an visita de Cagapad dangan visita de hinarijan asin may 12 baryo. An mga baryo iyo an San Antonio, San Vicente, Sta. Catalina, Nuestra Señora de Salud, San Lucas, San Miguel, Sta. Isabel, Nuestra Señora del Carmen, San Roque, San Pablo, San Jose (Balongay ngunyan) dangan Belen.
Saro an Calabanga sa mga banwaan kan probinsiya nin Camarines Sur dangan sarong miyembro kan Metro Naga Development Council. Sa lugar nin pansisira asin halawig na agrikultura, saro ining pangenot na tagapagtustos nin mga sira dangan iba pang mga produkto kan dagat dangan mga produktong pang-agrikultura sa probinsiya pati na man sa Metro Manila.
Panahon kan mga Amerikano
[baguhon | baguhon an source]Kan Pebrero 19, 1900 nin alas siete nin aga, pinangenotan kan mga armadas o plota kan mga Amerikano haling Suba' nin Sugut an paglayag paduman sa Suba' nin San Miguel, dangan uminagi an bentekwatro oras inihulog na ninda an saindang mga angkla sa Suba'. An Orden kan mga ini, makatungtong tulos nin sarabay-sabay sa duwáng mga punto; An banwaan nin Calabanga asin sa banwaan nin Barceloneta na nagibo man kan agang ito, dangan an banwaan nin Cabusao sa minasunod na aldaw. Sinda Tenyente Kolonel Parker, na pigbibilog nin saróng batalyon kan Regiment 45, sa irarom ni Major Cole asin an iba pa kan Regiment 40, sa irarom ni Major Casey an inot na dai pig-aasahan na nakatungtong sa Kadagáang nin Camarines Sur. [2].
An banwaan kan Calabanga an inot na banwaan na napasairarom kan mga Amerikano sa Camarines Sur.
Mga barangay
[baguhon | baguhon an source]Pampolitikal na nababanga an Calabanga sa 48 na mga barangay, nasa lugar nin urban an kag-apat (14) mantang an natatadang 34 na mga barangay nababali sa lugar na rural. Igwa ining 11 na mga barangay na nasa baybayon.
- Balatasan
- Balombon
- Balongay
- Belen
- Bigaas
- Binanuaanan Grande
- Binanuaanan Pequeño
- Binaliw
- Bonot-Santa Rosa
- Burabod
- Cabanbanan
- Cagsao
- Camuning
- Comaguingking
- Del Carmen
- Dominorog
- Fabrica
- Harubay
- La Purisima (Quipayo)
- Lugsad
- Manguiring
- Pagatpat
- Paolbo
- Pinada
- Punta Tarawal
- Quinale
- Sabang
- Salvacion-Baybay
- San Antonio Poblacion
- San Antonio (Quipayo)
- San Bernardino
- San Francisco
- San Isidro
- San Lucas
- San Miguel
- San Pablo
- San Roque
- San Vicente
- Santa Cruz Poblacion
- Santa Cruz (Quipayo)
- Santa Isabel
- Santa Salud
- Santo Domingo
- Santo Niño (Quipayo)
- Siba-o
- Sibobo
- Sogod
- Tomagodtod
- Talacop
Demograpiko
[baguhon | baguhon an source]| Taon | Tawo | ±% p.a. |
|---|---|---|
| 1903 | 7,563 | — |
| 1918 | 7,953 | +0.34% |
| 1939 | 15,087 | +3.10% |
| 1948 | 21,791 | +4.17% |
| 1960 | 28,467 | +2.25% |
| 1970 | 34,718 | +2.00% |
| 1975 | 40,274 | +3.02% |
| 1980 | 43,030 | +1.33% |
| 1990 | 54,261 | +2.35% |
| 1995 | 59,164 | +1.63% |
| 2000 | 67,408 | +2.84% |
| 2007 | 73,333 | +1.17% |
| 2010 | 78,119 | +2.33% |
| 2015 | 83,033 | +1.17% |
| 2020 | 88,906 | +1.35% |
| Toltolan: Philippine Statistics Authority[3][4][5][6] | ||
Galeri
[baguhon | baguhon an source]-
An simbahan kan Calabanga 2018 -
An simbahan katoliko sa sentro kan Calabanga, Camarines Sur -
An simbahan katoliko sa Quipayo, Calabanga -
Estatuwa ni Emilio Tible -
Isla sa Bonot-Sta. Rosa
Edukasyon
[baguhon | baguhon an source]Halangkaw an lebel kan literacy sa banwaan na uminabot sa 98.5%. An survey kan NSO kaidtong taong 2000 para sa populasyon kan kagharungan. An 29,555 kan pupolasyon kaini yaon sa elementarya; an15,037 yaon sa halangkaw na eskwelahan; Igwa sanan nin 2,623 o 0.045% kan populasyon an mayong grado na nakumpleto. 4, 446 kan pupolasyon an yaon sa kolehiyo; 1,057 kan pupolasyon gradwado sa kolehiyo, asin may 201 na may post baccalaureate degrees.
Igwang 38 pampublikong hababang eskwelahan sa bilog na banwaan; walong halangkaw na eskwelahan; sarong bokasyonal asin limang pribadong eskwelahan na nag-aalok nin pre-school, grade school asin high school. An pag-eskwela sa kolehiyo pigtatao kan duwang institusyon na pag-sasadiri kan gobyerno, an Calabanga Community College asin an Central Bicol State University of Agriculture-Calabanga (dating: CSSAC - Calabanga) asin igwa man nin mga pribadong eskwelahan nin Computer, an saro sa mga ini nag-aalok nin multi-grade na pag-aadal Hali sa elementarya sangkud sa kolehiyo na iyo an Malayan Computer College.
| Pangaran kan eskwelahan | Sain |
|---|---|
| Calabanga Central Division Pilot School | San Francisco Calabanga Camarines Sur |
| Calabanga West Central School | San Francisco Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Balatasan | Balatasan Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Balombon | Balombon Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Balongay | Balongay Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Binaliw | Binaliw Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Binanuaanan Grande | Binanuaanan Grande Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Binanuanan Pequeño | Binanuaanan Pequeño Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Burabod | Burabod Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Cagsao | Cagsao Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Camuning | Camuning Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Comaguingking | Comaguingking Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Dominorog | Dominorog Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng G. Dumalasa | Bonot Sta. Rosa Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Fabrica | Fabrica Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Harubay | Harubay Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Hinaguianan | Manguiring Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Ilihan | Tomagodtod Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Lope Guisic | Sto. Domingo Calabanga, Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Lugsad | Lugsad Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Manguiring | Manguiring Calabanga Camarines Sur |
| Nuestra Sra. Dela Salud School | Sta. Salud Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Pagatpat | Pagatpat Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Paolbo-Belen | Paolbo Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Pinada | Pinada Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Punta Tarawal | Punta Tarawal Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Quinale | Quinale Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Quipayo | La Purisima Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Ratay | Sta. Cruz Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Sabang | Sabang Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Salvacion Baybay | Salvacion Baybay Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Siba-O | Siba-O Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Sibobo | Sibobo Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Sta. Cruz Quipayo | Sta. Cruz Quipayo Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Taculod | San Roque Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Tomagodtod | Tomagodtod Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng Union | San Lucas Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang pang-elementarya ng San Bernardino | San Bernardino Calabanga Camarines Sur |
| Pambansang mataas na paaralan ng Calabanga | Sta. Cruz Poblacion Calabanga Camarines Sur |
| Pambansang mataas na paaralan ng Union | Sto. Domingo Calabanga Camarines Sur |
| Pambansang mataas na paaralan ng Jose De Villa | Maguiring Calabanga Camarines Sur |
| Pambansang mataas na paaralan ng Medroso - Mendoza | Binanuaanan Pequeno, Calabanga Camarines Sur |
| Pambansang mataas na paaralan ng Quipayo | San Antonio Quipayo Calabanga Camarines Sur |
| Pambansang mataas na paaralan ng Sabang | Sabang Calabanga Camarines Sur |
| Mataas na paaralan ng Severo | Burabod Calabanga, Camarines Sur |
| Pambansang mataas na paaralan ng West Coast | Dominorog Calabanga Camarines Sur |
| Central Bicol State University of Agriculture Laboratory High School Calabanga Campus | Sta. Cruz Poblacion Calabanga Camarines Sur |
| Nuestra Seniora De La Salud Family Rural School | Sta Salud Calabanga Camarines Sur |
| Paaralang Dominikano ng Calabanga | San Francisco Calabanga Camarines Sur |
| Inarihan SDA Multi-Grade School | Paolbo Calabanga Camarines Sur |
| Hansel and Gretel Learning School | San Isidro Calabanga Camarines Sur |
| Central Bicol State University of Agriculture-Calabanga | Sta. Cruz Calabanga Camarines Sur |
| WorldTech Research Institute | San Antonio Calabanga Camarines Sur |
| Kolehiyo ng Komunidad ng Calabanga | Sta. Cruz Poblacion Calabanga Camarines Sur |
Mga tugang na banwaan asin mga dakbanwaan
[baguhon | baguhon an source]Lokal
[baguhon | baguhon an source]
Tinambac Poon pa kan 1988- Cabusao Poon pa kan 1999
- Bombon Poon pa kan 2000
- Siruma Poon pa kan 2017
- Libmanan Poon pa kan 2013
- Mercedes, Camarines Norte Poon pa kan 2015
- Pili Poon pa kan 1980
- Mariveles, Bataan Poon pa kan 2016
- Legazpi, Albay Poon pa kan 2007
- Sipocot Poon pa kan 2010
- Lucena, Quezon Poon pa kan 2019
- Syudad nin Pasig Poon pa kan 2001
Internasyunal
[baguhon | baguhon an source]
San Leandro, California Poon pa kan 2017
Tuaran, Sabah Poon pa kan 2018
Depok Poon pa kan 2012
Hilingon man
[baguhon | baguhon an source]Toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ "2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President". Hulyo 7, 2021. Check date values in:
|date=(help) - ↑ pigkua sa librong The Philippine Revolution in the Bicol region (Volume II); pahiná 92. An librong ini hale sa librong Lucha Y Libertad na pigsalin sa ingles ni Hilario A. Lim
- ↑ Sensus kan Populasyon (2015). "Rehiyon V (Rehiyon Bikol)". Kabuuhang Populasyon kan lambang Provincia, Syudad, Banwaan asin Barangay. PSA. Retrieved 20 Jun 2016.
- ↑ Census of Population and Housing (2010). "Rehiyon V (Rehiyon Bikol)". Kabuuhan populasyon sa lambang Provincia, Syudad, Banwaan asin Barangay. NSO. Retrieved 29 Jun 2016.
- ↑ Mga Sensus kan Populasyon (1903–2007). "Rehiyon V (Rehiyon Bikol)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO.
- ↑ "Province of Camarines Sur". Municipality Population Data. LWUA Research Division. Retrieved 17 December 2016.
Mga panluwas na takod
[baguhon | baguhon an source]- PhilAtlas.com
- Philippine Standard Geographic Code
- Local Governance Performance Management System
- Calabanga Group - goBicol Archived 2008-05-21 at the Wayback Machine.
Mga lugar na nakapalibot sa Calabanga | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
 Probinsya kan Camarines Sur | |
|---|---|
Pili (kapitolyo) | |
| Banwaan | |
| Syudad | |
Sarong saringsing an artikulong ini. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.