Filipinas

Baguhon an mga link
Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
(Nakatukdo hali sa Pilipinas)
Republika kan Filipinas
Republic of the Philippines
República de Filipinas
Flag of Filipinas
Flag
{{{coat_alt}}}
Coat of arms
Motto: Maka-Diyos, Makatawo, Makakapalibotan, asin Makabanwa
Location of Filipinas
KapitolyoManila
Pinakadakulang syudadSyudad nin Quezon
Mga opisyalmenteng tataramonFilipino asin Ingles*, asin Kastila*
PanggogobyernoUnitaryong presidensyal na republika
Rodrigo Duterte (PDP-Laban)
Leni Robredo (LP)
Vicente Sotto III (NPC)
Katalingkasan 
halì sa Espanya asin Estados Unidos
• Pigdeklarar
Hunyo 12, 1898
• Pansadiring gobyerno
Marso 24, 1934
• Pigbibisto
Hulyo 4, 1946
Pebrero 2, 1987
• Tubig (%)
0.6
Populasyon
• 2017 pigtatantya
104,256,076[1] (Ika-13)
• 2015 sensus
100,981,437[2]
GDP (PPP)pigtatantyang 2005 
• Kabuuhan
$453 bilyon (Ika-25)
• Kada capita
$4,923 (Ika-102)
GDP (nominal)Pigtatantyang 2005 
• Kabuuhan
$98,731 bilyon (Ika-51)
• Kada capita
$1,168 (Ika-120)
HDI (2006)0.763
halangkaw · Ika-84
KurensiyaPiso kan Filipinas (PHP)
Time zoneUTC+8 (PST)
Kodigo nin pag-aapod63
Internet TLD.ph
* An Cebuano, Ilokano, Hiligaynon, Bikol, Waray-Waray, Pampango, Pangasinense, Kinaray-a, Maranao, Maguindanaon, Tagalog, asin Tausug an mga opisyal na katabang na tatataramon sa saindang sadiring rehiyon. An Espanyol (Kastila) asin at asin pa Arabo pigkokonsiderar na opsyonal asin boluntaryong basehan.

An Filipinas (Ingles: Philippines, Espanyol: Filipinas) o Republika kan Filipinas iyo sarong nasyon nin grupo nin mga isla sa Sur-subangan na Asya na Manila an kapitolyo. Igwa nin 7,641 na mga isla an arkipelago kan Filipinas na namumugtak sa gamping sulnopan kan Kadagatan Pasipiko. An nasyon an ikadose sa pinakamatawo sa enterong kinàban na igwang populasyon na 109 milyon.

Pangaran[baguhon | baguhon an source]

Si Felipe II kan Espanya.

Pinangaranan an Filipinas sa pamidbid ni Hadeng Felipe II kan Espanya. Pinangaran kan Kastilang paragalugad na si Ruy López de Villalobos, sa tahaw kan saiyang paglalayag kadtong 1542, an mga isla nin Leyte asin Samar bilan Felipinas kasunod kan Prinsipe nin Asturias. Sa huri, an pangarang Las Islas Filipinas an minasakop sa gabos nin mga isla sa kaiislahan. Bago ini nagin parati, piggamit man kan mga kastila an iba pan mga pangaran na arog kan Islas del Poniente (Mga Kaiislahan nin Sulnupan) asin an ipinangaran ni Magallanes para sa mga isla na San Lázaro tanganing tukuyon an kaiislahan.

Sa paglihis nin historiya, pirang beses na nagbago an opisyal na pangaran kan Filipinas. Sa katahawan kan Himagsikang Pilipino, ipighayag kan Kongreso nin Malolos an pagtugdas kan República Filipina (Republika kan Filipinas). Poon sa panahon kan Gerang Espanyol–Amerikano (1898) asin Gerang Pilipino–Amerikano (1899 sagkod 1902) hasta sa panahon kan Komonwelt (1935 sagkod 1946), pig'apod kan mga Amerikano an nasyon bilan Philippine Islands, na palis-taramon sa Ingles gikan sa Kastila. Poon sa Kasunduan sa Paris, nagpoon na nagbutwaan an pangaran na "Pilipinas" (Filipinas) dangan poon kadto ini na an naging parating ngaran kan nasyon. Poon sa katapusan kan Ikaduwang Gerang Pankinaban, an opisyal na pangaran kan nasyon iyo an "Republika kan Filipinas".

Uusipon[baguhon | baguhon an source]

Ladawan:PH Mapa ng Wika (Bicolano).png

Namundag an historya kan Filipinas kan nag-abot an mga inot na tawo sa Filipinas sa paagi kan mga tulay na dagâ 30,000 taon na an nakakaagi. An inot na rehistro kan pagbisita na halì sa sulnopan iyo an pag-abot ni Fernando Magallanes sa isla kan Homonhon sa sur-sulnupan kan Samar kan Marso 16, 1521.

Nagpoon an rebolusyon laban sa Espanya kan Abril taon 1896 na pagkalihis nin duwang taon naghantong sa proklamasyon kan katalingkasan asin pagkamukna kan Inot na Republika kan Filipinas. Alagad an Kasunduan sa Paris na ginibo sa katapusan ng Gyerang Espanyol-Amerikano naglipat kan poder sa Filipinas sa Estados Unidos. Nagpoon an pagkolonya kan Estados Unidos sa Filipinas kan Desyembre 1899 kaiba an limitadong lokal na pagkapot kan 1905. An parsyal na pagsasadiri itinao kan 1935 mantang naghahanda sa independensya halì sa Estados Unidos kan 1945. Alagad an 10-taon na transisyon hale sa pagigin komonwelt pasiring sa sarong soberanyang nasyon nasibol nin huli sa pagsakop kan Hapon sa Filipinas kan panahon kan Ikaduwang Gyerang Pankinaban. Nin huli kaiyan an pagsasadiri itinao sa Filipinas kan Hulyo 1946.

Pulitika asin gobyerno[baguhon | baguhon an source]

An Filipinas igwang sistemang presidensyal asin unitaryong porma nin gobyerno, na an presidente an nagseserbeng pamayo kan estado sagkod pamayo kan gobyerno, asin an commander-in-chief kan Puwersa Armada. An presidente pig-eelihir sa paagi kan popular na boto sa terminong anom na taon.

Heograpiya[baguhon | baguhon an source]

An Filipinas sarong arkipelago na binibilog nin maabot sa 7,641ng mga isla[3] na igwa nin total na sakop nin kadagaan, sagkod hawak nin katubigan sa laog kaini, nin 300,000 kilometro kwadrado.[4] An 36,289 kilometrong baybayon kaini iyo an ikalima sa pinakahalawig sa kinaban.[5] Namumugtak ini sa tagboan na 116° 40', sagkod 126° 34' Subangan na longhitud asin 4° 40' sagkod 21° 10' Norteng latitud asin nahahanggan kan Dagat Filipinas[6] sa subangan, kan Sur Dagat Tsina[7] sa sulnopan, asin kan Dagat Celebes[8] sa sur.

Toltolan[baguhon | baguhon an source]

  1. ↑ The World Factbook Population Projection (2017)
  2. ↑ Highlights of the Philippine Population 2015 Census of Population (2015)
  3. ↑ Mayuga, Jonathan. Namria 'discovers' 400 previously 'unknown' PHL islands using IfSAR Nagluwas kan Pebrero 10, 2016 sa BusinessMirror.
  4. ↑ Susog sa Senyu kan 2015 Philippine Population Density.
  5. ↑ Central Intelligence Agency. (2009). "Field Listing :: Coastline". Washington, D.C.: Author. Retrieved 2009-11-07.
  6. ↑ Philippine Sea, encarta.msn.com Hilingon sa Web Archive.
  7. ↑ "U.S. report details rich resources in South China Sea." Hilingon sa Web Archive
  8. ↑ C.Michael Hogan. 2011. "Celebes Sea". Encyclopedia of Earth. Eds. P. Saundry & C. J. Cleveland. National Council for Science and the Environment. Washington, D.C.
Kinua sa "https://bcl.wikipedia.org/w/index.php?title=Filipinas&oldid=218488"