Diyalektong Tokyo

Diyalektong Tokyo
Katutubo sa	Hapon
Rehiyon	Tōkyō
Pamilya nin Tataramon	Haponiko Hapon Kasubangan na Hapon Kantō Kasulnopan Diyalektong Tokyo; ; ; ; ;
Mga kodigo nin tataramon
ISO 639-3	–
Glotologo	toky1238
IETF	ja-u-sd-jp13

An Diyalektong Tokyo (Tōkyō hōgen, Tōkyō-ben, Tōkyō-go (東京方言, 東京弁, 東京語)) sarong barayti nin tataramon na Hapon na ipigtataram sa modernong Tokyo. Karaniwan ining pigkokonsiderar na Estandarteng Hapon, alagad igwang pirang jargon asin doon na partikular sa Tokyo na iba sa pirang lugar asin mga klase sa sosyudad.

Pangkagabsan-na-ideya[baguhon | baguhon an source]

An mga tradisyonal na diyalekto sa katahawan na Tokyo parating natitipo sa duwang grupo: An diyalektong Yamanote (山の手言葉, Yamanote kotoba) asin diyakektong Shitamachi (下町言葉, Shitamachi kotoba). An diyalektong Yamanote, katangian nin gurang na haralangkaw na tipo gikan sa lugar kan Yamanote. An karaniwang tataramon na Hapon nakasusog sa diyalektong Yamanote kadtong panahon nin Meiji. An diyalektong Shitamachi sarong diyalektong working-class, asin pinapanatili kaini an mga tampok nin Edo Chōnin (Edokko) speech (hilingon an Amay na Modernong Hapon), kaya inaapod man na diyalektong Edo (江戸言葉, 江戸弁, Edo kotoba, Edo-ben). An estilong Tokyo na rakugo, parating kinakawat sa diyalektong Shitamachi.

Nagpoon an diyalektong Tokyo sa pagtugdas ni Tokugawa Ieyasu kan Edo. Nagrilipat sa bilog na nasyon an darakulang grupo nin mga tawo, na nagtataram nin manlainlain na diyalekto. An diyalektong Kyoto iyo an prehistiyusong tataramon kaidto na panahon aain makusog na nakaimpluwensya sa diyalektong Edo kadtong inot na parte kan Panahon nin Edo; nag-uswag an diyalekto sa laog kan pinakadakulang syudad sa Japan asin naging bagong prestihiyo na tataramon sa huring parte kan panahon nin Edo. Nin huli ta sa kakaibang uusipon kaini, lalo na katakod kan diyalektong Kyoto, an Tokyo sarong isla nin tataramon sa rehiyon Kantō. Halimbawa, nailaladawan an mga tradisyonal na diyalektong Kanto sa paagi kan paggamit nin bolisyunal asin presumptive suffix -be, na bihirang piggagamit sa Tokyo.

Palatanugan[baguhon | baguhon an source]

An diyalektong Shitamachi iyo an panginot na midbid sa kawaran nin pagkakaiba sa tanga kan pirang mga ponema na naiiba sa Estandarteng Hapon. Pinakatanyag, nag-neutralize ining [çi] asin [ɕi] kaya an shiohigari ("pagtitipon nin tahong (shellfish)") nagiging shioshigari, aain an shichi ("pito") nagiging hichi. Arog pa man kaiyan, bantog ini sa hampangan na [ɕu͍] [d͡ʑu͍] pasiring sa [ɕi] [d͡ʑi] lugod an Shinjuku nagiging Shinjiku, asin shujutsu ("operasyon") nagiging shijitsu.

An saro pang kamangno-mangno na tampok iyo an monoptonggoisasyon kan [ai ae ie oi] pasiring sa [eː] sa diyalektong Shitamachi. Ehemplo na sana, an hidoi ("kakila-kilabot") nagiging shidee, asin an taihen da ("Grabe man") nagiging teehen da. Piggagamit an tampok na ini sa Estandarteng Hapon bilang impormal na panlalaking panaram arog kan wakan'nee (wakaranai "dai ko aram") asin sugee (sugoi "urag").

Sa kadugangan, pigsasayod an /r/ bilang sarong trill [r] paduman sa maghatod nin bulgar na pananarinari sa panaran kan Shitamachi. Sa impormal na pagtataram, an interbokalikong /r/ minsan nagsasangli sa [ɴ] o sokuon kaya an okaerinasai nagiging okaen'nasai ("Maugmang pagdatong sa harong") asin an sō suru to nagiging sō sutto ("pagkatapos, asin arog kaito").

Piltik nin doon[baguhon | baguhon an source]

Pigsasayod an pirang mga salita na magkaiba nin pitch accent sa tanga kan Yamanote asin Shitamachi. Karaniwan an mga minasunod na kataga, mga halimbawa:

Bandō (ibang pangaran kan Rehiyon Kantō): doon sa ba sa Yamanote, daing doon sa Shitamachi.
saka ("dalisdis"): doon sa ka sa Yamanote, sa sa sa Shitamachi.
tsugi ("sunod"): doon sa gi sa Yamanote, sa tsu sa Shitamachi.
sushi: doon sa shi sa Yamanote, sa su sa Shitamachi.
suna ("baybay"): daing doon sa Yamanote, doon sa na sa Shitamachi.
asahi ("pang-agang saldang"): may doon sa a sa Yamanote, sa sa sa Shitamachi.
aniki ("kuya"): doon sa a sa Yamanote, sa ni sa Shitamachi.
itsumo ("pirmi, gihapon"): doon sa i sa Yamanote, sa tsu sa Shitamachi.
hanashi ("ulay"): daing doon sa Yamanote, igwang doon sa na sa Shitamachi.
tamago ("sugok/bunay"): may doon sa ma sa Yamanote, daing doon sa Shitamachi.
daing doon na kataga -sama (sarong honoripiko): igwang doon sa sa sa Yamanote, daing doon sa Shitamachi.

Gramatika[baguhon | baguhon an source]

Kadaklan sa mga tampok na gramatika kan diyalektong Tokyo magkapareho sa kolokyal na porma kan Estandarteng Hapon arog kan mga halimbawa na nasambit digdi. Kabali sa mga risang-risa na katangian kan diyalektong Tokyo an parati na paggamit kan partikulong panmati na sa, na haros kaparehas sa "arog kan" arog kan piggagamit sa islang nin Amerikanong Ingles; tsū (karaniwan na estilo) asin tee (estilong Shitamachi), imbes kan to iu ("sabihon na" o "apudon na"); an parati na paggamit kan doon na sentence-final particle na dai o dee sa Shitamachi, nabantog sa tipikal na Shitamachi verbal shot na teyandee! ([nani o] itte iyagaru n dai!, "Anong pinagpaparataram mo!?").

Sa kasaysayan, kulang an mga diyalektong Kanto sa keigo (honorific speech). Arog pa man kaito, nin huli ta sa koneksyon kaini sa Kyoto asin sa pagsasapin-sapin kan syudad na sosyudad, igwa na sa ngunyan an diyalekto kan Tokyo nin pinong sistema nin keigo. Panginot na midbid an diyalektong Yamanote sa geabeng paggamit nin keigo asin kan kopulang keigo na zamasu o zāmasu, minsan zansu, hali sa gozaimasu. Midbid man na katagang Keigo an imperatibong modo nin kagayunan-boot na asobase o asubase is na gikan sa tradisyunal na diyalektong Tokyo. Ehemplo, "Hindi mo daw ako hahalaton?" ipigpakis para sa o-machi kudasai sa Estandarteng na Hapon, asin an o-machi asobase sa tradisyunal na diyalektong Tokyo.

Bokabularyo[baguhon | baguhon an source]

Bagama't may kaiba man ining pirang natatanging kataga, ini urog na dai namimidbidan sa komon na panaram kan Tokyo apwera sa ponolohiya. An mga bantog na katagang Shitamachi iyo an pagraraway na berabōme! o beranmee! (panlalaking panaram nin Shitamachi, karaniwan na midbid sa Beranmee kuchō o "Beranmee tone"), atabō para sa atarimae "syempre", mattsugu para sa massugu "tanos" asin choito para sa chotto "saglit, halat sana." An Atashi iyo an inot na tawong pambabaye na panangli sa Estandarteng Hapon, alagad sa diyalektong Shitamachi, parati ining piggagamit kan kapwa lalaki asin babaye. An sarong doon na prefixo na o parati na piggagamit sa mga panhiro na arog kan oppajimeru para sa hajimeru "magpoon" asin ottamageru para sa tamageru "para magulat."

Bagong diyalektong Tokyo[baguhon | baguhon an source]

Mahihiling pa man nanggad an mga tradisyonal na diyalekto na Tokyo na piggagamit sa fiction, alagad kadaklan sa mga pamilyang nag-iirok sa Tokyo sa ngunyan nagtataram nin Estandarteng Hapon. Haros mayo na an pagkakaiba sa tanga kan Shitamachi asin Yamanote.

Sa kasaysayan, kadakol na tawo an naglipat sa Tokyo gikan sa manlainlain na mga rehiyon asin pigdara kung minsan an saindang mga diyalekto sa Tokyo. Halimbawa, jan (じゃん), na sarong konstraksyon kan ja nai ka ("tama man baga adi?"), gikan sa diyalektong Tōkai–Tōsan sa paagi kan Kanagawa asin Tama, asin an chigakatta, na sarong bakong estandarteng porma kan chigatta ("nalalain ini"), naggikan ini sa mga diyalektong Fukushima asin Tochigi.^[1]

Mga toltolan[baguhon | baguhon an source]

↑ Fumio Inoue (井上史雄) (1998). Nihongo Watching (in Japanese). Tōkyō: The Iwanami Shoten (岩波書店). ISBN 978-4-00-430540-8.

Kazue Akinaga (秋永一枝) etc (2007). Teruo Hirayama (平山輝男) etc, ed. Nihon no Kotoba series 13, Tōkyō-to no Kotoba (in Hapon). Tōkyō: The Meiji Shoin (明治書院). ISBN 978-4-625-62400-1.

[1] Fumio Inoue (井上史雄) (1998). Nihongo Watching (in Japanese). Tōkyō: The Iwanami Shoten (岩波書店). ISBN 978-4-00-430540-8.

[1]