Olay sa plantilya:EnotnaDahon Artikulo
Mga dating Napiling Artikulo
[baguhon an source]Tomas Arejola (Agosto 19-Septyembre 11)
[baguhon an source]
Si Tomas Padilla Arejola (Septyembre 18, 1865 - Mayo 22, 1926) sarong propagandista kan panahon nin Kastila asin lehislador sa gobyerno kolonyal na tinogdas kan mga Amerikano sa Filipinas. Sarô siya sa nagpahayag kan mga disgusto sa palakaw kan gobyernong Kastila sa nacion.
Nakaiba niya sa Mandrid an iba pang mga propagandistang Pilipino arog ninda Jose Rizal, Marcelo H. del Pilar, Graciano Lopez Jaena, Jose Maria Panganiban asbp. Siya matingog na orador asin parasurat na pig-omaw na gayo kan saiyang talento kan kairiba niya sa Espanya maski ngani kan mga Espanyol duman. Poon pa kan yaon siya sa Madrid hanggan siya nagin representante (1907-1911) sa Asambleya kan Pilipinas, kasurat-surat niya si Ferdinand Blumentritt komo sarong estimadong amigo.
Internasyunal na Federasyon nin Basketbol (Hunyo 17-Agosto 19)
[baguhon an source]
An Internasyunal na Federasyon nin Basketbol (Ingles: International Basketball Federation, Pranses: Fédération Internationale de Basketball), orog na bisto sa hinayokong FIBA, sarong asosasyon nin mga nasyunal na organisasyon na nagpapadalagan kan internasyunal na kompetisyon sa basketbol. Dati ining bisto komo Fédération Internationale de Basketball Amateur (kayâ man FIBA), kan 1989 pighalì an Amateur sa oficial na ngaran kaini alagad pigpadanay an initialismo, huli kan enot na duwang letra kan tataramon na basketbol.
An asosasyon ipigmuknâ sa Geneva kan 1932, duwang taon antes kan opisyal na pigbisto kan Internasyunal na Olimpikong Komite (IOC) an kawat. Walong naciones an nagmuknang miembros kaini: Argentina, Tsekoslobakya, Gresya, Italya, Latbya, Portugal, Romanya, asin Suisa. Durante kan 1936 Olimpikong Tig-init na piggibo sa Berlin, pigngaranan kan Federasyon si James Naismith (1861-1939), an kagmuknâ kan basketbol, komo Honorary President kaini.
Deklarasyon nin Katalingkasan kan Filipinas (Hunyo 13-Hunyo 16)
[baguhon an source]An Deklarasyon nin Katalingkasan kan Filipinas nangyari kan Hunyo 12, 1898 sa Cavite el Viejo (ngonian Kawit), Cavite, Filipinas. Sa pagbasa sa publiko kan Acta kan Deklarasyon nin Katalingkasan, pigproklamar kan pwersa kan rebolusyonaryong Filipino sa irarom nin Heneral Emilio Aguinaldo an soberanyo asin katalingkasan kan Islas Filipinas sa kolonya kan Espanya na nadadaog pa sana sa Guerra kan Manila kan Guerrang Espanyol-Amerikano. An deklarasyon dai pigbisto kan Estados Unidos o Espanya.
Sa atubang kan dakol na tawo, pigproklamar an katalingkasan kan Hunyo 12, 1898 magtigbabayong hapon sa Cavite sa harong nin Heneral Emilio Aguinaldo may 30 kilometros sa sur kan Manila. Nahiling digdi an pagbiklad kan Nasyunal na Bandera kan Filipinas na gibo sa Hong Kong ni Marcela Agoncillo, Lorenza Agoncillo sagkod Delfina Herboza, asin pagpatogtog kan Marcha Filipina Magdalo komo Nasyunal na Awit kan nacion na Lupang Hinirang ngonian. Ini komposisyon ni Julian Felipe asin pagtogtog kan bada San Francisco de Malabon.
An Acta kan Deklarasyon nin Katalingkasan pig-andam, pigsurat, asin pigbasa ni Senior Ambrosio Rianzares Bautista sa tataramon na Espanyol.
Sanghiran Nin Bikol (Febrero 21-Hunyo 12)
[baguhon an source]An Sanghiran Nin Bikol (1927-1931) sarong publikasyon kan Academiang Bicolana na may katuyohan na mapakusog asin mapabaskog kan Literaturang Bikolnon. Ini pinalagdâ sa imprentahan kan Libreria y Imprenta Mariana na pagsasadiri ni Casimiro F. Perfecto.
An mga kagmukna kaini iyo sa Casimiro F. Perfecto (komo Namamahala), si Francisco Celebrado asin si Padre P. Jose Ofrasio iyo an Nagpapalakaw, an Poon na Parasurat iyo si Lorenzo Rosales. Sinsasabi man na sa Casimiro Perfecto, Mariano Nicomedes asin si Francisco Celebrado iyo an nagriribay-ribay sa pagsurat kan editoryal.
Mga makusog asin maigot pang mga taga-ambag igdi iyo sa Clemente Alejandria, Luis Dato, Mariano Villafuerte, Nicolasa Ponte de Perfecto, Mariano Nicomedes, Rosalio Imperial Sr., Patricio Janer, Padre Luis Dimarumba na iyo an presidente kan Academia Bicolana, Asisclo Jimenez, asin dakul pang iba.
An katagang sanghiran huminale sa taramon na sanghid na an boot sabihon, susog sa Vocabulario ni Lisboa (p. 334), la señal de oro en la piedra de tocar. Iyo ini an pagsanghid (pag-is'is o pagsantik kan bulawan) sa sarong gapo ngani mabasi kun baga maray na klaseng bulawan.
Apolonio Sto. Tomas (Nobiembre 21-Febrero 21)
[baguhon an source]Si Apolonio "Polonio" Borromeo Sto. Tomas (1902 - 13 Agosto 1988) sarong Bikolanong parasurat, orador asin kagsurat kan librong Macauiuiling Caaguihan can Ladauan ni Nuestra Señora de Peña Francia.
Dai nin formal na pag-adal sa pagsurat si Sto. Tomas. Siya an nagtukdo sa sadiri tangarig magin matibay na parasurat.
Miembro siya kan Sanghiran Nin Bikol, sarong grupo nin mga parasurat na Bikolano kun saen kaayon man an mga darakulang tawo siring ninda Casimiro Perfecto, Luis Dato, Simeon Laneta, Rosalio Imperial, Sr asin Mariano Villafuerte.
Dayupot na amigo asin kaalyado sa pulitika si Sto. Tomas ni Mariano Villafuerte sagkod iba pa na mga pulitiko huli kan tibay kaining magsurat asin magtaram sa atubangan kan mga tawo. An librong Macauiuiling Caaguihan can Ladauan ni Nuestra Señora de Peña Francia na ipinasurat kan dating gobernador iyo an nagpabantog sa parasurat.
Makuapo ninda Sto. Tomas asin Eugenia Sibulo an esposa kan presenteng alkalde kan ciudad na Naga. Mantang aki asin makuapo man ni Villafuerte asin Soledad Robredo, tugang sa ama ni Juan Lim Robredo (lolo kan alkalde), iyo an presenteng representante kan segundo distrito, asin an gobernador kan provinciang Camarines Sur, sa arog kaiyan an surunod.
Lagaylay (Septiembre 6-Nobiembre 20)
[baguhon an source]
An Lagaylay sarong relihiyosong celebracion nin devocion sa Sta. Cruz na ginigibo tuyong bulan nin Mayo sa mga banwaan kan Canaman, Magarao asin Quipayo, Calabanga sa provincia kan Camarines Sur, Filipinas. Pigtatàwan onra sa celebracion an pagkadiskubre ni Elena kan Constantinople kan krus na pinakoan ki Hesukristo.
Pinoy Dream Academy (Hulyo 6-Septiembre 5)
[baguhon an source]
Pinoy Dream Academy (bisto man sa apod na PDA) an bersyon sa Filipino kan Star Academy kan Endemol. An format kaini siring sa Big Brother. Sarong set nin mga finalist (sa ngaran na mga iskolar sa enterong serye) an maistar sa Akademiya sa laog nin apat na bulan asin eensayohon nin mga bisitang paratokdò tangarig magin multimedia performer. Pigbabantayan kan pamayong maestro sa apod na headmaster an gibo-gibo sa Akademiya nin 24 oras aroaldaw. Naggagamit ini nin tagline na Ang drama sa likod ng pangarap (An drama sa likod kan pangatorogan). Pig-eere an programa sa ABS-CBN.
Luzon (Nobiembre 24, 2007-Hulyo 5, 2008)
[baguhon an source]
Luzon an pinakadakulang isla sa Republika kan Filipinas asin sa tolong grupo nin mga isla sa nacion. Visayas asin Mindanao an duwa. Igwa ining sokol na 104,688 km² kaya ini an ika-15ng pinakadakulà asin ikalimang pinaka matawong isla sa kinâban.
Bilang kaiislahan o grupo nin mga isla, kabali digdi an mismong isla nin Luzon, mga isla kan Batanes asin Babuyan sa norte, asin mga pangenot sagkod pagtararaid na isla kan Catanduanes, Marinduque, Masbate, Romblon sagkod Mindoro sa sur. An grupo nin mga isla kan Palawan na dating provincia na parte kan sarong rehiyon sa Luzon ibinalyo na sa Rehiyon VI sa Visayas kan 2005.
Sa mga suanoy na mapa, Luçonia o Luçon an apod asin Luçoes sa mga nag-eerok digdi. Sa historia, bisto man an Luzon sa ngaran na Nueva Castilla o an New Catile.
An mga tulay na dagâng nagkokonektar sa mga isla kan Filipinas orog na an Luzon sa Asya pinaghuhunâng nagdara sa mga katutubong Agta subra sa 15,000 taon na an nakakalihis.