Jump to content

Portal:Tataramon

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
PortalProyektoListahanKasibotanPlantilyaMiyembro
Maugmang pag-abot sa portal nin tataramon
An Portal kan Tataramon
Duwang babaye na nag-aadal nin Pansinyal na tataramon kan Amerika
Mga estudyanteng nakikipagtalasan sa paagi kan pag-aaratubangan asin pag-urulayan.
Sarong lalaki asin babaeng nakikipagugnayan sa paagi kan mga sinyal nin kamot.
An cuneiform an saro sa mga nalalamang suanoy na porma nin nakasurat na tataramon.

An tataramon, taramon, o lenggwahe (Ingles: language) iyo sarong kabtang nin komunikasyon na ginagamit aroaldaw. Saro ining sistema na binibilog nin pagpatalubo, pag-ako, pagpangataman asin paggamit nin mga sistema kan komunikasyon, partikularmente an kakayahan kan tawo na pakikipag-ulay sa kapwa. Katiriponan ini nin mga simbolo, tanog asin mga katakod na kurit tanganing maipahayag an mawot na sabihon kan kaisipan.

Inaapod na lingwistika an siyentipikong pag-adal kan tataramon. An mga kahapotan dapit sa pilosopiya kan tataramon siring kun an tataramon kayang tumbasan an eksperyensya, pinagdiskutiran kaamayan pa kan panahon ni Gorgias asin Platon kan suanoy na Gresya. Pagtubod kan mga pilosopo siring ni Rousseau na an tataramon gikan sa pagmati mantang an iba siring ni Kant tinungkosan na gikan ini sa isip. An mga pilosopo kan ika-20ng siglo siring ni Wittgenstein tinugkosan na an pilosopiya saro nanggad pag-adal kan tataramon. Kabali sa mga harigi sa lingwistika iyo si Ferdinand de Saussure asin Noam Chomsky.

Ipinapamugtak na yaon sa 5,000 sundo 7,000 an bilang kan mga tataramon kan tao sa kinaban. Alagad, an tamang estimasyon na ini depende sa kun ano pagkakaiba kan mga tataramon asin diyalekto. An mga natural na lengwahe tinataram o isinusurat, alagad arin man na tataramon maibubugtak sa ikaduwang medya gamit an pandangog, panghiling o panhimating mga istimyula siring kan pagsurat, pagtagoy, pagsimbolo o braille kan mga buta. (Full article...)

{{{title}}}

An tataramon na Bikol Sentral o Katahawan na Bikol (Ingles: Central Bikol) o Bikol sana, an pigtataram na marhay asin nasasabotan na marhay na tataramon sa Rehiyon Bikol. Ini an sarô sa mga pang-inot na tataramon sa Filipinas na pigtataram kan 4,253,000 katawo.

Susog sa pagklasipikar ni Curtis McFarland sa mga tataramon sa rehiyon kan pamilya nin mga tataramon na Bikolnon, kabali an tataramon na ini sa Baybayon na Bikol. Pigtataram ini sa dakulang parte kan Camarines Sur, subangan na parte kan Albay, sulnopan na parte kan Camarines Norte, gamping amihanan kan Sorsogon, habagatan na parte nin Catanduanes, sagkod sa amihanan na parte kan isla nin Burias sa Masbate. (Full article...)
Lista kan napiling mga artikulo nin tataramon

{{{title}}}

Lingguwistika: Lingguwistikang KompyutasyunalGramarLingguwistikang KompyutasyunalMorpolohiyaponetikoPonolohiyaMga PragmatikoPagbabasaSemantikoSosyulingguwistikaSintaksPagsusurat

Mga tataramon: Mga pamilya nin tataramonPidyin asin kreolePansinyal na mga tataramon

Lingguwista: Lambang nasyunalidadHistorikal na LingguwistaMorpolohistaParaponetikoPonolohistaSosyulingguwistaParasintaksParapalis

Mga tamboan: Mga pigpakarhay na tataramonmga tataramonLingguwistaMga pidyin asin kreoleTipograpiyaBokabularyo asin paggamitsistema nin pagsusurat

Bilog na puno nin Kategorya kan Tataramon
Pilion an [►] tanganing matanawan an pang-irarom na mga kategorya

{{{title}}}

An Iskriturang Basahan siring man Guhit iyo an suanoy na iskritura na piggagamit kan mga katutubong Bikolnon kadtong dai pa nag-aabot an mga Espanyol.

An nasabing Basahan kan mga pre-Hispanikong Bikolnon may tolong tiyaw (a,i,o) asin kaglimang katanog (ba, ka, da, ga, ha, la, ma, na, nga, pa, ra, sa, ta, wa, ya) alagad an siring inapod na abugida huli ta an mga gubkas o silaba igdi pirming magkadukot an katanog asin an tiyaw. An pagtanda sana kun ini halimbawa babasahon be/bi igwang kaldit sa wala kaini asin kun babasahon na bu/bo, an kaldit yaon nakakaag sa too kaini. An basahan kan mga gugurang na bikol igwang isinuway na katanog na /r/ na mayo sa 'basahan' kan Tagalog (Baybayin) asin Ilokano (Kurdita), sabi ni Scott. Kaidto an apod kan kaldit kaholoan o holo susog ki Marcos de Lisboa, kaggibo kan pinakaenot na vocabulario sa Bikol. (Full article...)
Lista kan napiling pag-uulayan

Napiling ladawan - magpahiling pa nin iba pa

Kredito: Luca

An Alpabetong Ponesyano was a bakong-piktograpikong pangkatanog na alpabeto, o abjad. Nagin ining saro sa pinakahalawig na mga sistema nin panurat, na pigwarak kan mga parakalakal na Ponesyano sa kabilugan kan kinaban nin Mediterano, na kun sain nagbago asin ginamit kan kadakol na manlainlain na kultura.

{{{title}}}

{{{title}}}

Mga tataramon kan Kinaban

Mga tataramon kan Aprika: Arabiko, Tsadiko, Kushitiko, Kanuri, Maasai, Setswana, Swahili, Turkana, Xhosa, Yoruba, Zulu, dakol pa...

Mga tataramon kan Amerika: Aleut, Carib, Cherokee, Inuktitut, Iroquois, Kootenai, Mayan, Nahuatl, Navajo, Quechuano, Salish, Pasinyal na tataramon kan Amerika, dakol pa...

Mga tataramon kan Asya: Arabic, Assam, Balochi, Bengali, Intsik, Hapon, Hajong, Hebrew, Hindustani, Kannada, Kokborok, Marathi, Khasi, Koryano, Kurdish, Malayalam, Manipuri, Meithei, Mongolyano, Persyano, Rajasthani, Sindhi, Sanskrit, Sylheti, Tamil, Tanchangya, Tulu, Telugu, Tibetano, Thai, Turko, Biyetnamita, Khowar, dakol pa...

Mga tataramon kan Austronesya: Austriko, Pidyano, Hawayano, Habanes, Malgatse, Malay, Maori, Marshall, Samoano, Tahitianl, Tagalog, Tongano, Auslan, dakol pa...

Mga tataramon kan Europa: Basque, Czech, Danish, Olandes, Ingles (aklat), Pranses, Aleman, Griyego, Italyano, Latin, Leon, Norwegyano, Polish, Portuges, Romanyano, Ruso, Slovak, Espanyol, Ukrainyano dakol pa...

Pigbilog na tataramon: Esperanto, Ido, Volapük, dakol pa...


Mga tipo nin tataramon

Aglunatibong tataramon, Tataramon na Analitiko, tataramon na pigkonstruk, Kreole, Daing konteksto na tataramon , Puho' na tataramon, Diyalekto, Pagsasaro na tataramon, Impleksyunal na tataramon, Pankinaban na tataramon, Ipigsuway na tataramon, tataramon na suway, Nasyunal na tataramon, Natural na tataramon, Pidyin, Tataramon na Plurisentriko, Tataramon na Polisintetiko, Proto-tataramon, Pasinyal na tataramon, Ipigtataram na tataramon, Tataramon na Sintetiko, Barayti (lingguwistika)


Mga alpabeto: Alpabetong Arabiko, Bengali alphabet, Cyrillic alphabet, Alpabetong Hebrew, Alpabetong Latin, dakol pa...

Iba pang mga sistema nin pagsurat: Abjad, Abugida, Braille, Hieroglipiko, Logogramo, Silabaryo, Pasinyal na pagsusurat, dakol pa..

Hilingon man: Historya kan mga alpabeto, Iskritura

{{{title}}}

{{{title}}}

Ibugtak an kodigo nin ISO 639 para mahanap an pighahanap na artikulo nin Tataramon