Tataramon na Cuyonon

Cuyonon
Katutubo sa	Filipinas
Rehiyon	baybayon kan Palawan, mga isla nin Cuyo na natatangâ sa Palawan, asin Panay
Katutubong mga parataram	(120,000 pigbanggit 1990 sensus)
Pamilya nin Tataramon	Austronesyo Malayo-Polinesyo Filipino Sentral Filipino Bisayá Sulnupang Bisaya Kuyan Cuyonon
Mga kodigo nin tataramon
ISO 639-3	cyo
Glotologo	cuyo1237

An Cuyonon saróng rehiyunal na tataramon na Bisaya na tinataram sa baybayon kan Palawan, asin sa mga isla nin Cuyo sa Filipinas. An Cuyonon an lingua franca (tataramon na piggagamit sa pakikikomunika) kan provincia nin Palawan hanggan mabilis na uminabot an mga migrante na gikan sa Rehiyon Sur na Tagalog. 43% kan total na population kan Palawan kan kasagsagan kan 1980s piggagamit an Cuyonon bilan saindang tataramon. Kalaunan sa pan'adal na pigsagibo, buminabá an numero kan mga parataram ta tibaad sa paglangkaw kan mga parataram nin tataramon na Tagalog na imigrante gikan sa Luzon.

Pigklasipikar an tataramon na Cuyonon kan Summer Institute of Linguistics bilan parte o maibahan sa Sentral Filipino, Sulnupang Bisaya, sub-grupong Kuyan. An pinakadakol nin parataram nakaistar sa mga grupo nin mga isla nin Cuyo, na kun saen natatangâ ining mahihiling sa Norteng Palawan asin isla nin Panay.

Simpleng mga pambati

• Marhay na Hapon - Mayad nga apon
• Marhay na banggi - Mayad nga gabi
• Kumusta ká? - Kumusta kaw?
• Marhay man/Maray man, ika? - Mayad da, ay ikaw?
• Marhay man, sa grasya kan kagurangnan - Kaloy' Dios mayad da.
• Dios Mabalos - Salamat
• Sain ka maduman? - Adin kaw mapakon?
• Anong piggigibo mo? - Anono imong ingbuwoat?
• Mayo man. - Ara ra.
• Dagos kamo. - Dayon kamo.
• Haloy takang dae nahiling. - Mabway kita reng ara agkita.

Karaniwang ekspresyon

Cuyonon	Kinaray-a	Tagalog	Bikol Sentral
Mayad nga temprano	Mayad nga aga	Magandáng umaga	Marhay na aga
Mayad nga ugtong adlaw	Mayad nga adlawon	Magandáng tanghalì	Marhay na udto
Mayad nga apon	Mayad nga hapon	Magandáng hapon	Marhay na hapon
Mayad nga sirem	Mayad nga sirum	Magandáng takipsilim	Marhay na banggi
Mayad nga gabi	Mayad nga gabi-i	Magandáng gabí	Marhay na banggi
Mayad nga adlaw	Mayad nga adlaw	Magandáng araw	Marhay na aldaw
Aruman	Sarum-an	Bukas	agà
Dominggo	Domingo	Linggo	Domingo
Bulan	Bulan	Buwán	Bulan
Dagon	Tuig	Taón	Taon
Matamang salamat	(Duro/Raku) nga salamat	Maraming salamat	Dios Mabalos
Ing gegegman ta kaw	Guinhigugma ta ikaw	Mahal kitá	Padangat taka
Ing etekan ako kanimo	Ga-ugot takun kanimo	Naiinís akó sa iyo	Nasusuyá ako saimo
Een	Huod	Oo	Iyo
Beken/Indi	Indi/Bukon	Hindî	Dae
Amos	Dali ron	Tara na	Mare na/Madya na
Maderep	Mapisan	Masipag	Mahigos
Maambeng	Masadya	Masayá	Maugma
Masabor	Manamit	Masaráp	Masiram
Mabaskeg	Mabaskog	Malakás	Makusog
Ambog	Hambog	Mayabang	Hambog
Kabos	Mango	Bobo	Bobo
Engey	Buang/Buangit	Baliw	Ribong/buang
Bengel	Bungol	Bingí	Bungog
Maiseg	Maisog	Matapang	Maisog
Maluyo	Mahinay	Mabagal	Maluya
Tekagan/Biga-il	Biga-un/Bigatlan	Malandî	Mankirag/Kiragon
Yawâ	Yawa	Masama	Maraot
Buring	Higku/Buring	Dumi	Atî
Makurî	Mabudlay/Malisud	Mahirap	Masakit
Adlek	Hadluk	Takót	Takót
Lalaki	Lalaki	Lalaki	Lalaki
Babai'	Babayi	Babae	Babai
Manong	Manong	Kuya	Kuya/Manoy
Manang	Manang	Ate	Ate/Manay
Matinlo kaw	Gwapa kaw	Maganda ka	Magayon kan
Gwapo kaw	Gwapo kaw	Pogi ka	Gwapo ka
Lebaan kaw	Ma-alwan kaw	Mabait ka	Maboot ka
Pag-amblig	Halong/Mag-amlig	Magingat ka	Mag'ingat ka
Karawat	Sipal	Laro	Kawat
Tyo'	Ayam	Aso	Ayam/ido
Kuti'	Kuti	Pusa	ikos/kurasmag
Ambe	Balabaw	Daga	Kinò
Palamingko'	Lasga/Guyum	Langgam	Tanga
Kalag	Kalag	Kaluluwa	Kalag
Aso'	Aso	Usok	Aso'
Tubig	Tubig	Tubig	Tubig
Ugbong	Babaw	Itaas	itaas
Idalem	Idalum	Ilalim	ibaba
Kwarta	Kwarta	Salapí	Kwarta/pirak
Sensilyo	Sinsilyo	Barya	Barya/sensilyo
Palengke	Mercado/Tienda	Pamilihan	Merkado/Saudan

Mga parte kan lawas

Cuyonon	Kinaray-a	Bikol Sentral
Ulo	Ulo	Payo
Mata	Mata	Mata
Buk	Buhok	Buhok
Irong	Irong	Dungò
Talingâ	Talinga	Talingà
Bibig	Bibig	Nguso/Ngimot
Bâbâ	Baba	Rapak
Ipën	Unto	Ngipon
Èyen	Yahun	Babà
Daí	Dahi	Angog

Mga panluwas na Takod

• Cuyonon Language and Culture Project, cuyonon.org
• Linguistic map of the Philippines
• Linguistic map of the Philippines
• Linguistic map of the Philippines