Jump to content

Tataramon na Sambal

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Sambal
Sambali
Subong saFilipinas
RehiyonZambales, Pangasinan, Metro Manila, Palawan
SubongMga tawo nin Sambal
Subong na mga parataram
70,000 (2000)[1]
Opisyal na kamugtakan
Opisyal na tataramon sa
Panrehiyonal na tataramon sa Filipinas
Sa regulasyon kanKomisyon sa Wikang Filipino
Mga kodigo nin tataramon
ISO 639-3xsb
Glotologotina1248
Mga lugar kun saen pigtataram an Sambal
Pwedeng igwang mga simbolong IPA phonetic sa Unicode sa pahinang ini. Hilingon an IPA chart para sa Ingles para sa lyabeng sa pagtaram basado sa Ingles.

An Sambal o Sambali (Kastila: zambal) saróng tataramon na Sambaliko na pangenot na tinataram sa provincia kan Zambales sa Filipinas. Sa ngunyan igwa ining mga 102,867 na mga parataram.[2]

Pigterminuhan man an Sambal na Tina sa pirang mga reperensiya. Alagad, pigkokonsiderar an terminong ini na opensibo sa mga parataram kan tataramon. An pegoratibong termino, enot na piggamit nasa bilog kan panahon na 1976 hasta 1979 kan mga parasaligsig gikan aa Summer Institute of Linguistics (ngunyan SIL International).[3]

Mga tipo

[baguhon | baguhon an source]

Igwang tolóng panginot na tipo an Sambal: Sambal, Bolinao asin Botolan. Pangenot na pigtataram an Sambal sa mga banwaan kan Sambalenyo Santa Cruz, Candelaria, Masinloc, asin Iba; mahihiling man an pirang mga pigtataram sa Quezon, Palawan. An Bolinao naman piggagamit naman sa mga mamamanwa kan Bolinao asin Anda, Pangasinan. Pangenot na pigtataram an Botolan sa mga banwaan nin Sambalenyo kan Botolan asin Cabangan. Igwa pang limang tipo an tataramon na Sambal na pigtataram kan Aeta sa manlaen-laen na kabukidan nin Zambales.

Mga halimbawang teksto

[baguhon | baguhon an source]

Ama Namin

[baguhon | baguhon an source]

Sambal

[baguhon | baguhon an source]
Bersyon gikan sa Mateo
[baguhon | baguhon an source]

Ama mi a ison ha langit,
sambawon a ngalan mo.
Ma-kit mi na komon a pa-mag-ari mo.
Ma-honol komon a kalabayan mo iti ha lota
a bilang anamaot ison ha langit.
Biyan mo kami komon nin
pa-mangan mi para konan yadtin awlo;
tan patawaron mo kami komon ha kawkasalanan mi
a bilang anamaot ha pa-matawad mi
konlan ampagkasalanan komi.
Tan komon ando mo aboloyan a matokso kami,
nokay masbali ipa-lilih mo kamin kay makagawa doka,
ta ikon moy kaarian, kapangyarian tan karangalan a homin
panganggawan. Amen.[4]

Bersyon gikan sa Lucas
[baguhon | baguhon an source]

Ama mi, maipatnag komon a banal mon kapangyarian.
Lomato ana komon a awlon sikay mag-ari.
Biyan mo kamin pa-mangan mi sa inawlo-awlo.
Inga-rowan mo kami sa kawkasalanan mi bilang
pa-nginganga-ro mi konlan nagkasalanan komi
tan ando mo kami aboloyan manabo sa tokso.
Wamoyo.[4]

Botolan (bersyon gikan sa Mateo)

[baguhon | baguhon an source]

Tatay nawen ya anti ha katatag-ayan,
Hay ngalan mo ay igalang dayi nin kaganawan.
Andawaten nawen ya tampol kayna dayin mag-arí.
Mangyari dayi ya kalabayan mo bayri ha babon lotá
Bilang ombayro ha katatag-ayan.
Hapa-eg ay biyan mo kayin pamamangan ya
angka-ilanganen nawen.
Patawaren mo kayi ha kawkasalanan
nawen bilang pamatawad nawen ha
nakapagkasalanan konnawen.
Agmo kayi biyan ma-irap ya pagsobok boy
ipakarayó mo kayi koni Satanas.[5]

Nasyunal na salawikain kan Filipinas

[baguhon | baguhon an source]

An mga tataramon, igwa nin mga Pakistan tataramon na Sambal siring man an nasyunal na salawikain kan Filipinas,[6] pigsusundan ini kan Tagalog.

  • Sambal : “Hay kay tanda mamanomtom ha pinang-ibwatan, kay maka-lato sa ampako-taw-an.”
  • Sambal (Botolan): “Hay ahe nin nanlek ha pinag-ibatan, ay ahe makarateng ha lalakwen.”
  • Tagalog: “Ang hindi marunong lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan.”

Mga halimbawa

[baguhon | baguhon an source]

Mga numero

[baguhon | baguhon an source]
  1. Saro = a`sa
  2. Duwa = luwa
  3. Tulo = tolo
  4. Apat= a`pat
  5. Lima= lima
  6. Anom= a`num
  7. Pito= pito
  8. Walo= walo
  9. Siyam= siyam
  10. Sampulo= mapulo
  11. Labin-asa= kagsaro
  12. Labin-luwa= kagduwa
  13. Labin-tulo= kagtolo
  14. Labin-apat= kag-apat
  15. Labin-lima= kaglima
  16. Labin-anom= kag-anom
  17. Labin-pito= kagpito
  18. Labin-walo= kagwalo
  19. Labin-siyam= kagsiyam
  20. Luway pulo= Duwampulo
  21. Luway-lima= Duwampulo may lima
  • Kadaklan sa Espanyol an pagkwentada..(30-99)
  1. Sanyatos= Sanggatos/Sarong gatos
  2. Luwan Yatos=Duwang gatos
  3. Tulon yatos= Tolong gatos
  4. Apat na yatos= Apat na gatos
  5. Liman yatos= Limang gatos
  6. Anum a yatos= Anom na gatos
  7. Piton yatos= Pitong gatos
  8. Walon yatos= Walong gatos
  9. Siyam a yatos= Siyam na gatos
  10. Asay libo= Saróng ribo
  11. Asay Milyon= Sarong milyon

Mga parating ekspresyon

[baguhon | baguhon an source]
  • kay ko tanda / tanda ko= dai ko aram / aram ko
  • papo = lola/lolo
  • kaka = ate/kuya/pinsan
  • kay ko labay / labay ko = dai ko gusto^/gusto^ ko
  • murong tamoy na = uli/balik na kita
  • hadilap = [sa]aga
  • hawanin = ngunyan
  • naapon = kasuugma
  • ya = iyo
  • ka`i = dai

Mga toltolan

[baguhon | baguhon an source]

Mga sanggunian

[baguhon | baguhon an source]
  1. ↑ Sambal sa Ethnologue (18th ed., 2015)
  2. ↑ http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=92420
  3. ↑ "Call me Sambal". wordpress.com. 16 December 2010. Retrieved 14 April 2018. 
  4. ↑ 4.0 4.1 http://www.christusrex.org/www1/pater/JPN-sambal-tina.html Error sa pag-cite: Invalid <ref> tag; name "TinaAmaNamin" defined multiple times with different content
  5. ↑ http://www.christusrex.org/www1/pater/JPN-sambal-botolan.html
  6. ↑ http://iloko.tripod.com/philproverb.html

Mga panlabas na lagod

[baguhon | baguhon an source]


Kinua sa "https://bcl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tataramon_na_Sambal&oldid=269473"