Tataramon na Onhan
Onhan | |
---|---|
Loocnon, Inonhan | |
Subong sa | Filipinas |
Rehiyon | Romblon |
Subong na mga parataram | 86,000 (2000)[1] |
Mga kodigo nin tataramon | |
ISO 639-3 | loc |
Glotologo | inon1237 |
An mapa kan tataramon na Inonhan pigbase sa Ethnologue |
An Onhan saróng rehiyunal nin tataramon na Sulnopan na Bisayá na pigtataram, kaiba an mga tataramon na Romblomanon asin Tataramon na Asi, sa provincia kan Romblon, Filipinas. Bistado man an tataramon bilan Inunhan asin Loocnon.
- Igwang tolóng klase nin tataramon an Onhan- Itong mga nasa mga banwaan kan Santa Maria asin Alcantara, na naggagamit nin /l/ imbes kan /r/. Halimbawa: An "kararaw" magigin "kalalaw", asin an iba pang parataram minaribay an /r/ o /l/ para sa /d/ arog kan "run" o "lun" paduman sa "dun".
Sa partikular, pigtataram an Onhan sa mga minasunod na mga isla sa laog kan Romblon:
- Tablas: an mga munisipalidad nin San Andres, Santa Maria, Alcantara, Ferrol, Looc, asin Santa Fe.
- Kalabaw: an munisipalidad lang nin San Jose.
Bilan saróng baryante kan tataramon na Kinaray-a, an pirá sa mga parataram kaini mahihiling sa pulo nin Boracay sa provincia nin Aklan pati na man sa mga parte kan isla nin Panay, partikular sa mga minasunod na munisipalidad:
Sa mga provincia nin Subangan asin Sulnopan na Mindoro, pigdara kan mga migranteng parataram nin Onhan poon sa isla nin Tablas an tataramon sa mga minasunod na munisipalidad: San Jose, Bulalacao, Mansalay, Roxas asin parte kan Bongabong. Bilan gayon, ini igwang sobra nin kaugnayan sa Kinaray-a asin sa tataramon na Cuyonon.
Balanghayan
[baguhon | baguhon an source]Pronouns
[baguhon | baguhon an source]Absolutibo1 (emphatic) |
Absolutibo2 (non-emphatic) |
Ergatibo | Oblique | |
---|---|---|---|---|
1st person singular | ako | takon | nakon, ko | akon |
2nd person singular | ikaw, kaw | timo | nimo, mo | imo |
3rd person singular | imaw | – | nana | ana |
1st person plural inclusive | kita | taton | naton, ta | aton |
1st person plural exclusive | kami | tamon | namon | amon |
2nd person plural | kamo | tinyo | ninyo | inyo |
3rd person plural | sanda | – | nanda | anda |
Mga Numero
[baguhon | baguhon an source]Numero | Onhan |
---|---|
1 | Isyá |
2 | Darwá |
3 | Tatló |
4 | Ap-at |
5 | Limá |
6 | An-um |
7 | Pitó |
8 | Waló |
9 | Siyám |
10 | púlô |
100 | Isya-kagatús |
1000 | Isya-kalibó |
Pan-enot/Pangenot | Una |
Pan-duwa/Pangaduwa | Pangalwa |
Pan-toló/Pangatoló | Pangatlo |
Pan-apát | Pang-ap-at |
Pan-limá | Pang-limá |
Pan-anóm | Pang-an-um |
Pan-pitó | Pang-pitó |
Pan-waló | Pang-waló |
Pan-siyám | Pang-siyám |
Pan-sampuló | Pang-púlô |
Literatura
[baguhon | baguhon an source]Pigdakitaramon an Bágong Tipan paduman sa Bisaya-Inunhan ni Eldon Leano Talamisan asi pigpublikar ini kan 1999. An "The Harrow" (Tagalog: Ang Singkaw), an opisyal na publikasyon kan Estadong Unibersidad nin Romblon nagpublikar nin mga rawit-dawit, mga istoriya asin iba pang genre kan literatura sa tataramon na Inunhan.
Mga Toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ Onhan sa Ethnologue (18th ed., 2015)